Kościół św. Mikołaja w Wilczy

Kościół św. Mikołaja
w Wilczy

nr rej.: - A/1232/23 z 25 lipca 2023 (woj. śląskie) - A/564/66 z 5 lutego 1966 (woj. katowickie)
kościół parafialny
Państwo	Polska
Miejscowość	Wilcza
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Mikołaja w Wilczy
Wezwanie	św. Mikołaja
Historia Data zakończenia budowy 1755
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno dębowe, sosnowe i świerkowe Wieża kościelna • liczba wież • wysokość wież 1 20 m Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Pilchowice Kościół św. Mikołaja w Wilczy
Położenie na mapie Polski Kościół św. Mikołaja w Wilczy
Położenie na mapie województwa śląskiego Kościół św. Mikołaja w Wilczy
Położenie na mapie powiatu gliwickiego Kościół św. Mikołaja w Wilczy
50°11′18,10″N 18°35′47,50″E
Strona internetowa

Kościół św. Mikołaja w Wilczy – zabytkowy, drewniany kościół znajdujący się w Wilczy, w gminie Pilchowice w powiecie gliwickim w województwie śląskim. Jest kościołem parafialnym parafii św. Mikołaja w Wilczy w dekanacie Knurów w archidiecezji katowickiej.

Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego w pętli rybnickiej.

Kościół znajduje się także przy dwóch szlakach turystycznych:

• Szlak Okrężny Wokół Gliwic
• Szlak Stulecia Turystyki

Historia

Fasada kościoła

Pierwszy kościół we wsi Wilcza był zbudowany prawdopodobnie około 1480 roku i był on filią parafii w Pilchowicach. Świątynia ta spłonęła podczas wojny trzydziestoletniej. Po jej zakończeniu, w 1657 roku zbudowano nowy kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Boskiej. W 1713 roku dokonano zamiany wezwań i obrazów z kościołem św. Mikołaja z Gorzyc w powiecie wodzisławskim (kościół ten spłonął w 1788 roku). Obraz św. Mikołaja z gorzyckiego kościoła znajduje się w Wilczy do dziś.

Opis ówczesnego kościoła znajdujemy w najstarszych zachowanych wizytacjach z lat 1679 i 1687. Miał on 27 łokci długości i 12 szerokości, dwoje drzwi i cztery okna. Ściany wewnątrz były ozdobione kilkoma obrazami, kościół posiadał galerię, zaś ławy były rozmieszczone według porządku barokowego (łac. secundum ordinem). Kościół posiadał wieżę przyłączoną z trzema dzwonami. Wokół niego znajdował się cmentarz. W kościele były trzy ołtarze. Główny posiadał snycerkę barokową (łac. novam sculpturam), był pomalowany i pozłocony, zaś wewnątrz znajdował się obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

Wizytacja z 1687 roku opisuje go następująco: Kościół przyłączony do kościoła w Pilchowicach we wiosce Wilcza jest cały drewniany pod wezwaniem Świętego Mikołaja Biskupa i Wyznawcy poświęcony, lecz przez heretyków zbezczeszczony; zakrystia drewniana ze strony Ewangelii, ołtarz jeden formalny pozłocony Najświętszej Dziewicy Maryi, podstawa z muru, lecz zbezczeszczona. Najświętszy Sakrament jest przechowywany w tabernakulum w worku płóciennym ukrytym w cyborium z mosiądzu pod kluczem, powinien w przyszłości troskać się proboszcz dla Najświętszego Sakramentu o puszkę srebrną. Chrzcielnica kamienna położona w środku kościoła, wewnątrz pod kluczem woda chrzcielna czysta, święte oleje są przechowywane w zakrystii; galeria jedna, katedra ze strony Epistoły prosta. Dzwonnica drewniana wysoka na kształt wieży, wewnątrz dwa dzwony, trzeci w wieżyczce nad kościołem; kostnica drewniana, cmentarz płotem drewnianym dobrze ogrodzony, dobre dachy wszędzie.

W 1755 roku kościół rozebrano i z inicjatywy ks. Józefa Wrana zbudowano kolejny, istniejący do dziś. Budowniczym był cieśla Jakub Sedlaczek z Gliwic. Wilcza stała się samodzielną parafią dopiero w 1925 roku, po przyłączeniu do Polski w wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku.

Kościół był remontowany, m.in. w latach 1961 oraz 2007-2012.

Architektura i wyposażenie

Wnętrze kościoła, widok ze środka chóru

Kościół jest orientowany, o konstrukcji zrębowej, zbudowany z drewna dębowego, sosnowego i świerkowego. Kościół został zbudowany na trójdzielnym rozplanowaniu. Prezbiterium o trójbocznym zamknięciu i szerszą nawę prostokątną nakrywają oddzielne dachy siodłowe. Z częścią ołtarzową (od strony północnej) łączy się drewniana, zrębowa zakrystia. Do kościoła prowadzą dwa wejścia – od zachodu (główne) i południa (boczne) poprzedzone małymi kruchtami. Nad nawą góruje wieżyczka na sygnaturkę z latarnią zakończoną baniastą kopułką. Dokoła całego kościoła znajdują się soboty. Wieża dostawiona do nawy od zachodu, zwieńczona nadwieszoną izbicą z piramidalnym hełmem. Na wieży zawieszony jest dzwon z 1949 roku poświęcony św. Mikołajowi (poprzednie dzwony skonfiskowano w latach 1917 i 1942). W prezbiterium występuje pozorne sklepienie kolebkowe, zaś nawa pokryta jest stropem płaskim i fasetami. Chór muzyczny (z półkolistym występem), umieszczony w tylnej części nawy, wsparty jest na dwóch ozdobnych słupach. Ściana prezbiterialna (od wschodu) posiada rzadko spotykane okrągłe okienko z kratą kowalską z zadziorami.

Wyposażenie kościoła barokowe. Ołtarz główny z XVII wieku z obrazem św. Mikołaja, pochodzącym z Gorzyc. Ołtarze boczne późnobarokowe, z XVIII wieku. W ołtarzu lewym znajduje się obraz Świętej Rodziny, w prawym – Matki Boskiej Różańcowej. Ambona późnobarokowa, z XVIII wieku.

Na specjalną uwagę zasługuje obraz wotywny Matki Boskiej Frydeckiej z 1709 roku z napisem w języku morawskim. W kościele znajdował się także ołtarz skrzynkowy z XV wieku, którego zachowana część środkowa znajduje się w Muzeum Archidiecezjalnym w Katowicach.

Otoczenie

Wokół kościoła znajdował się cmentarz, z którego pozostało kilka grobów księży i fundatorów. W obrębie ogrodzenia znajduje się współczesna Grota Lurdzka oraz figura Bożej Męki z 1883 r.