Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława w Rzeszowie
 A-548 z dnia 13.05.1994 r.[1]
| |||||||||||||
| kościół farny | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
Plac Farny | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Rzeszowa  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||
 50°02′16,02″N 22°00′07,03″E/50,037783 22,001953
| |||||||||||||
Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława w Rzeszowie – kościół farny w Rzeszowie. Znajduje się w centrum na Starym Mieście, na Placu Farnym, u zbiegu ulic 3 Maja i Kościuszki.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki parafii rzeszowskiej sięgają roku 1363, kiedy najprawdopodobniej istniała tu mała drewniana świątynia św. Feliksa i św. Adaukta. Wspomina o niej Kazimierz Wielki w liście do papieża Urbana V. W wyniku pożaru i wojen z XV wieku kościół zdecydowano się odbudować. Z tamtego okresu pochodzi najstarsza część obecnej budowli - gotyckie, kamienno-ceglane prezbiterium (1427). Na początku XVI wieku kościół zabezpieczono murem. W XVII miasto spustoszył kolejny pożar, którego wynikiem były odbudowa i powiększenie świątyni w 1621 na polecenie Mikołaja Spytka Ligęzy. W 1754 zmieniono całkiem koncepcję architektoniczną i przebudowano ponownie świątynię w stylu barokowym. Z tego okresu pochodzi również charakterystyczna dzwonnica. W latach 1962-1965 oraz 1971-1972 świątynię odrestaurowano.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół to trójnawowa, masywna bryła z gotyckim prezbiterium i gotycko-barokową nawą główną i masywnymi barokowymi dobudówkami, kryjącymi kaplice. Na kościele jest wieżyczka z sygnaturką. Tuż przy kościele znajduje się barokowa dzwonnica o wysokości 30,5 m, wzniesiona na planie kwadratu, przykryta hełmem i zwieńczona iglicą z aniołem.
Wnętrze kościoła bardzo bogato zdobione pochodzi z XVIII wieku. Główny, jednokondygnacyjny ołtarz z kolumnami, z 1730 roku, usytuowany jest na podwyższeniu na całej ścianie prezbiterium. Centralny olejny obraz przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa, zaś 2 boczne - patronów kościoła. Znajduje się tam jeszcze rokokowa ambona XVIII wieku i belka przed prezbiterium z krzyżem rzeźbiona w stylu regencji. Ołtarze boczne z obrazami olejnymi, barokowe również z XVIII wieku.
Organy[edytuj | edytuj kod]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Organy zostały wybudowane przez firmę Zygmunta Kamińskiego z Warszawy w 1952 roku. Wcześniejszy instrument firmy Rieger z 1893 r. został zniszczony w czasie II wojny światowej. W 1966 r. firma Kamińskiego rozbudowała organy do obecnej wielkości. Dawny stół gry czasowo był wykorzystywany w Stoczku Warmińskim, a obecnie służy w farze w Ciechanowie[2].
Dyspozycja[edytuj | edytuj kod]
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Flet kryty 8' | 1. Burdon 16' | 1. Pryncypał 8' | 1. Pryncypał 16' |
| 2. Flet szpic 4' | 2. Pryncypał 8' | 2. Flet kryty 8' | 2. Subbas 16' |
| 3. Pryncypał 2' | 3. Flet 8' | 3. Róg kozi 8' | 3. Oktawa 8' |
| 4. Sesquialtera 2 2/3' + 1 3/5' | 4. Salicet 8' | 4. Aeolina 8' | 4. Flet 8' |
| 5. Szarf 4 ch. | 5. Oktawa 4' | 5. Vox coelestis 8' | 5. Chorał 4' |
| 6. Róg krzywy 8' | 6. Flet rurkowy 4' | 6. Pryncypał 4' | 6. Mixtura 4 ch. |
| 7. Kwinta 2 2/3' | 7. Flet 4' | 7. Puzon 16' | |
| 8. Oktawa 2' | 8. Róg nocny 2' | ||
| 9. Kornet 1-3 ch. | 9. Tercjan 1 3/5' + 1 1/3' | ||
| 10. Mixtura 4 ch. | 10. Mixtura 4 ch. | ||
| 11. Trąbka 8' | 11. Obój 8' |
Dzwony[edytuj | edytuj kod]
Braki materiałowe i kłopoty finansowe spowodowały, że rząd austriacki oraz dowództwo wojskowe w 1917 roku zarekwirowały trzy dzwony. Dzwonnica nie posiadała dzwonów aż do 1926 roku, kiedy to zakupiono nowe dzwony. Ich losy nie są znane. Jeden z dzwonów wiszących obecnie pochodzi z roku 1816. Posiada on niewiele inskrypcji, jedynie napis "A. D. 1816", ozdoby roślinne i dwóch aniołów trzymających koronę pod obliczem Boga w formie oka opatrzności. Dwa nowe dzwony to Maksymilian i Jan Chrzciciel, wykonane w 1973 roku. Pierwsze napędy jakie były w tym kościele to łańcuchowe. Na początku XXI wieku dzwony otrzymały napędy liniowe. Włączane są ręczne, więc dzwonią jedynie przed wieczorną Mszą Świętą, a na południowy Anioł Pański zastępuje je wygrywana melodia[3].
| Imię | Waga (kg) | Ton | Rok odlania | Odlewnia | |
|---|---|---|---|---|---|
| Mały dzwon | brak danych* | ~400 kg | ais' | 1816 | brak danych* |
| Średni dzwon | Jan Chrzciciel | ~590 kg | g' | 1973 | Odlewnia dzwonów Jana Felczyńskiego, Przemyśl |
| Duży dzwon | Maksymilian | ~1500 kg | dis' | 1973 | Odlewnia dzwonów Jana Felczyńskiego, Przemyśl |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-02].
- ↑ Rzeszów ( Kościół farny św. Wojciecha i św. Stanisława) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2021-09-11].
- ↑ Aleksandra Barwińska, Jerzy J. Fąfara, Remont i konserwacja dzwonnicy-wieży zegarowej kościoła farnego w Rzeszowie, Rzeszów 2013.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia kościoła farnego w Rzeszowie. fara.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-23)].
- Portal Diecezji Rzeszowskiej
- Fara Rzeszów – Kościół Farny w Rzeszowie - Historia