Kościół Bożego Ciała w Gdańsku (polskokatolicki)

Kościół Bożego Ciała
w Gdańsku
	A-1061 z dnia 31.10.1988 r.(zespół szpitalny)
	kościół parafialny
	; widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Gdańsk
Wyznanie	starokatolickie
Kościół	polskokatolicki
Parafia	Bożego Ciała
Wezwanie	Bożego Ciała
Historia
Data powołania	1385
Data zakończenia budowy	koniec XIV wieku; 1688-1689
Data zniszczenia; • przez	1577; pożar
Data odbudowy	1578
Dane świątyni
Styl	gotyk; barok
Architekt	Barthel Ranisch (barokowe skrzydło)
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Liczba naw	2
	Położenie na mapie Gdańska Kościół Bożego Ciała; w Gdańsku
	Położenie na mapie Polski Kościół Bożego Ciała; w Gdańsku
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół Bożego Ciała; w Gdańsku
	54°21′30″N 18°38′35″E/54,358333 18,643056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Bożego Ciała w Gdańsku – polskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w Śródmieściu Gdańska, w województwie pomorskim. Należy do dekanatu pomorsko-wielkopolskiego diecezji warszawskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kościół został zbudowany jako część katolickiego zespołu szpitalnego pod wezwaniem Bożego Ciała. Pierwotnie mieścił się tu zakład dla trędowatych, a następnie jako przytułek dla ludzi starych, chorych i samotnych. Przyjmuje się, chociaż nie jest to oficjalnie potwierdzone, że zespół powstał w 1350 roku. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1385 roku. Pierwsza potwierdzona informacja o szpitalu i kaplicy pochodzi z 1395 roku. Pierwotnie był to kościół filialny parafii mariackiej. Gotycka kaplica szpitalna została rozbudowana pod koniec XV stulecia i pełniła odtąd funkcję prezbiterium powiększonej świątyni. Przyjmuje się, że rozbudowa kaplicy została rozpoczęta jeszcze przed 1454 roku i została przerwana w związku z wybuchem wojny trzynastoletniej (1454–1466). Obecna forma kościoła powstała w wyniku odbudowy po oblężeniu w 1577 roku, wtedy to powstała główna nawa usytuowana w przybliżeniu na osi wschód-zachód.

Od 1592 roku kościół pełnił funkcję ewangelickiego kościoła parafialnego. Zmiana funkcji kościoła spowodowała decyzję o rozbudowie świątyni. W latach 1688-1689 została wzniesiona, według projektu Barthela Ranischa, prostopadła barokowa nawa, usytuowana po północnej stronie korpusu.

W 1707 pojawiła się zewnętrzna kazalnica z figurami apostołów i symbolizującą Chrystusa postacią pelikana (obecnie wewnątrz kościoła)^[2].

W 1749 roku została wybudowana wschodnia wieża o konstrukcji szkieletowej, którą obmurowano w połowie XVIII stulecia. W 1916 roku świątynia została uszkodzona przez uderzenie pioruna, co spowodowało przeprowadzenie prac remontowych. W 1936 roku kościół przeszedł restaurację. Świątynia została nieznacznie zniszczona w czasie II wojny światowej (wywieziono organy, powypadały witraże, zginęły dwa dzwony i mechanizm zegara z wieży, ograbiono podziemne krypty^[3]). Po roku 1945 część budynków wchodzących w skład zespołu rozebrano, a pozostałe wykorzystano jako domy mieszkalne. W 2021 rozpoczęto rewitalizację trzech z pięciu budynków zespołu (najstarszy pochodzi z 1786) i ich adaptacja na potrzeby Hewelianum; do połowy 2024 kosztem 31 mln zł powstaną w nich miejsca noclegowe, mediateka, księgarnia oraz kawiarnia^[4]^[5]^[6].

Na początku lat. 60. XX wieku świątynia została poddana rewaloryzacji. W 1974 roku kościół razem z plebanią zostały przekazane kościołowi polskokatolickiemu^[7].

Proboszczem w parafii jest ks. Rafał Michalak

Zespół szpitalny na planie z ok. 1910 roku
Unikatowa zewnętrzna ambona do głoszenia kazań na świeżym powietrzu
Teren byłego cmentarza ewangelickiego pw. Bożego Ciała, czynnego w latach 1815-1956