Kobryńscy
 Pogoń Litewska II | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Gniazdo rodzinne | |
| Tytuły |
książęta |
| Protoplasta | |
| Pierwsza wzmianka |
1387 |
| Status rodziny |
wymarła |
| Ostatni przedstawiciel |
Iwan Kobryński |
| Data wymarcia |
ok. 1490 |
| Pochodzenie etniczne | |
| Ród macierzysty | |
Kobryńscy herbu Pogoń Litewska II – wymarły, polski ród książęcy (kniaziowski) pochodzenia wielkolitewskiego. Protoplastą rodu był Roman Fedorowicz, przodek dynastii Giedyminowiczów, poprzez ród Olgierdowiczów.
Kobryńscy wygaśli w linii męskiej około 1490 roku, wraz ze śmiercią Iwana Kobryńskiego.
Etymologia nazwiska[edytuj | edytuj kod]
Nazwisko rodu Kobryńskich ma charakter odmiejscowy, a konkretniej pochodzi od miejscowości Kobryń na dzisiejszej Białorusi[1].
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Kobryńscy są rodem książęcym (kniaziowskim), o wielkolitewskim pochodzeniu etnicznym. Należeli do gałęzi rodu Olgierdowiczów z dynastii Giedyminowiczów[1].
Protoplastą Kobryńskich był książę Roman Fedorowicz, syn Fedora Olgierdowicza[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początków rodu należy szukać wraz z informacjami o mieście Kobryń, które w 1366 roku jeszcze jako gród stanowił własność wielkiego księcia litewskiego Olgierda z rodu Giedyminowiczów. Świadczy o tym ugoda zawarta pomiędzy królem polskim Kazimierzem III Wielkim a Lubartem (bratem Olgierda) i innymi książętami wielkolitewskimi, w której zastrzeżono, aby król Kazimierz nie miał żadnego prawa do Kobrynia wraz z otaczającym go powiatem, należącymi do Olgierda[1].
Według polskiego historyka, Józefa Wolffa (1852–1900), Kobryń przeszedł najprawdopodobniej bezpośrednio po Olgierdzie, na jego syna, księcia Fedora Olgierdowicza, który pojawia się w dokumentach historycznych wystawionych na Rusi Czerwonej w latach 1387–1394. Książę Fedor pozostawił po sobie trzech synów – Hurka (protoplastę Hurkowiczów), Sanguszkę (protoplastę Sanguszkowiczów), a także Romana[1].
.jpg)
Roman Fedorowicz jest wymieniony w źródłach historycznych z 1387 roku związanych z poręczeniem za niejakiego Olechna Dymitrowicza. Dowodził również Nowogrodzanami w wyprawach w 1393 roku na ziemie wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla I[a], a w 1394 roku w wyprawie pod Psków. W tym samym czasie w królewskich rejestrach skarbowych zapisany został wydatek: za pancerz, nagolennik, hełm itd. dla księcia Romana. W 1404 roku ówczesny władca Wielkiego Księstwa Litewskiego, Witold Kiejstutowicz, nadaje synowcowi swemu kniaziowi Romanowi Kobryń i Hruszowę (księstwo kobryńskie w księstwie trockim), a także Niesuchoiże i Milanowicze (na Rusi Czerwonej) – jak zaznacza Józef Wolff – aktem tym jednak mógł zatwierdzić księciu Romanowi władanie ziemiami, które posiadał już wcześniej z uwagi na prawo dziedzictwa. W następstwie tego, książę Roman pojawiał się jeszcze na kartach historii w latach 1411–1417 na dworze królewskim. Oprócz tego nie udało się odnaleźć historykom innych informacji o księciu Romanie, co najprawdopodobniej świadczy o tym, że zmarł po wspomnianym 1417 roku. Pozostawił po sobie syna Semena[1].
Kobryńscy wygaśli w linii męskiej około 1490 roku, wraz ze śmiercią Iwana Kobryńskiego. Kobryń natomiast powrócił pod władanie króla, który nadał go powtórnie żonie Iwana Kobryńskiego – Zofii Rohatyńskiej. Król wydał Zofię pod koniec 1491 lub na początku 1492 roku, za Jerzego Pacewicza, który usunąwszy się w 1501 roku z życia publicznego, zarządzał majątkiem żony. Pod koniec życia otrzymał jeszcze ziemię merecką pod dzierżawę, a już w 1505 roku umarł. Zofia Rohatyńska zaraz po ponownym owdowieniu, otrzymała w 1506 roku od króla Aleksandra potwierdzenie zapisów pierwszego męża, księcia Iwana Semenowicza Kobryńskiego, który zapisał jej w spadku jedną trzecią wszystkich swoich dóbr. Pośpiech nadania tych ziem przez króla Aleksandra był uzasadniony, z powodu pretensji majątkowych, jakie rościli sobie jej krewni[2]. Jej trzecim mężem został w 1508 roku Mikołaj Radziwiłłowicz, wojewoda wileński i kanclerz litewski, zmarły w 1509 roku, którego Zofia również przeżyła. Umarła bezpotomnie dopiero w 1512 roku[3], została pochowana w cerkwi prużańskiej, wraz ze swoim pierwszym mężem, Iwanem Kobryńskim. Cerkiew spłonęła w pierwszej połowie XIX wieku, znajdowała się między źródłem Muchawca, a zakrętem na historyczną ulicę Słonimską[4].
Po śmierci Zofii, król Zygmunt I Stary nadał Kobryń siostrze księcia Iwana Kobryńskiego – Annie Kobryńskiej, która władała w Kobryniu wraz ze swoim mężem – Wacławem Stanisławowiczem Kostewiczem, marszałkiem hospodarskim. Umarła w lutym lub marcu 1519 roku, a zaraz po jej śmierci, król Zygmunt I spełniając obietnicę z 1516 roku, przekazał Kobryń jej mężowi, jednakże nie na prawach lennych, tak jak posiadali je książęta Kobryńscy, a w dzierżawę i stał się jego pierwszym starostą[5].
Zygmunt I Stary jeszcze w XVI wieku przyłączył tereny księstwa kobryńskiego do województwa podlaskiego pod nową nazwą powiatu kobryńskiego[4]
Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]
| Anna Fedorówna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Roman Fedorowicz | Kobryńscy | Semen Kobryński | Iwan Kobryński | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ㅤOlgierdowiczeㅤ | ㅤFedorㅤ | Hurko Fedorowicz | Hurkowicze | Maria Kobryńska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sanguszko Fedorowicz | ㅤSanguszkowieㅤ | Anna Kobryńska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Agafia Fedorówna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Drzewo genealogiczne zostało sporządzone na podstawie prac Józefa Wolffa oraz Jana Tęgowskiego[6][7].
Znani przedstawiciele[edytuj | edytuj kod]
- ks. Roman Fedorowicz – protoplasta rodu[8].
- ks. Semen Romanowicz Kobryński (zm. ok. 1460) – żonaty z Julianną Semenówną Holszańską[1].
- ks. Iwan Semenowicz Kobryński (zm. ok. 1490) – żonaty z Zofią Iwanówną Rohatyńską[8].
- ks. Maria Semenówna Kobryńska – zamężna za księciem Iwanem Wasylewiczem Krasnym[8].
- ks. Anna Semenówna Kobryńska – zamężna z księciem Fiodorem Bielskim, a następnie Wacławem Kostewiczem[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- lista polskich rodów książęcych
- lista polskich rodów pseudoksiążęcych
- lista polskich herbów książęcych
- lista polskich władców
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W źródłach historycznych występuje wówczas jako Kniaź Roman Litewski.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Wolff 1895 ↓, s. 162.
- ↑ Wolff 1895 ↓, s. 163.
- ↑ Wolff 1895 ↓, s. 164.
- ↑ a b SGKP 1883 ↓, s. 205.
- ↑ Wolff 1895 ↓, s. 166.
- ↑ Wolff 1895 ↓, s. 150.
- ↑ Tęgowski 1999 ↓.
- ↑ a b c d Wolff 1895 ↓, s. 168.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kobryń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1883, s. 205–207 (pol.).
- Józef Wolff, Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, s. 698.
- Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań-Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 1999, s. 319, ISBN 83-913563-1-0.