Kokoryczka wonna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kokoryczka wonna
Ilustracja
Kwiatostan kokoryczki wonnej
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

kokoryczka

Gatunek

kokoryczka wonna

Nazwa systematyczna
Polygonatum odoratum (Mill) Druce.
Ann. Scott. Nat. Hist. 226. 1906
Synonimy
  • Polygonatum officinale All.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kokoryczka wonna[3] (Polygonatum odoratum (Mill) Druce) – gatunek byliny należący do rodziny szparagowatych[2]. Znana też jako kokoryczka lekarska[4]. Występuje na terenie prawie całej Europy, a także w Azji i Ameryce Północnej. W Polsce roślina dość rozpowszechniona, spotykana na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodygi
Nadziemne łodygi nagie, kanciaste, w górze nieco spłaszczone, łukowato wygięte, o wysokości od 15 do 65 cm. Wyrastają z czołgającego się, rozgałęzionego grubego kłącza[5], ze śladami po ubiegłorocznych obumarłych łodygach.
Liście
Szerokolancetowate do eliptycznych[5], szorstkie, nasadą obejmujące łodygę, od spodu szarozielone, zaostrzone, całobrzegie, ustawione dwustronnie, malejące ku górze. Nerwacja wyraźnie widoczna.
Kwiaty
Dzwonkowate, o długości (12)14–20(30) mm, najczęściej pojedyncze, rzadziej w gronach po dwa sporadycznie 3–5 kwiatów[6]. Wyrastają w kątach liści na szypułkach o długości do 2 cm, wonne lub słabo pachnące, koloru białawego, lub zielono-białego. Okwiat sześcio-ząbkowy, ząbki okwiatu o długości do 5 mm, człony okwiatu zrosłe w rurkę. Kwiat ma sześć pręcików o nagich nitkach. Pylniki trójkątne, słupek 1 górny, dzbanuszkowaty.
Owoc
Jagoda z kilkoma nasionami. Dojrzałe owoce koloru sinoczarnego o średnicy od 8 do 12 mm[5].
  • Pokrój kwitnących roślin
    Pokrój kwitnących roślin
  • Kwiat
    Kwiat
  • Dojrzałe owoce
    Dojrzałe owoce
Gatunki podobne
Kokoryczka wielokwiatowa P. multiflorum ma 2–6 kwiatów w gronach (czasem nawet do 10)[7], kwiaty te są przewężone i zakończone nieco krótszymi ząbkami (do 3–4 mm), nitki pręcików są pokryte rzadkimi włoskami[8]. Gatunek ten różni się też obłymi łodygami (u kokoryczki wonnej kanciastymi)[6][8], osiągającymi też czasem większą długość (nawet do 100 cm)[7].
  • Kanciaste łodygi P. odoratum
    Kanciaste łodygi P. odoratum
  • Obła łodyga P. multiflorum
    Obła łodyga P. multiflorum

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Geofit. Kwitnie od maja do czerwca[6]. Preferuje stanowiska naświetlone, gleby suche do świeżych, średniożyzne. Rośnie w widnych lasach (ciepłolubnych i acydofilnych dąbrowach, w borach sosnowych i borach mieszanych), w zaroślach i zbiorowiskach okrajkowych[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych, gatunek charakterystyczny dla związku roślinnego Geranion sanguinei[9].

Roślina trująca
Zawiera trujące glikozydy i asparganinę. Cała roślina jest toksyczna, powoduje zatrucia u ludzi[10].

Mieszaniec[edytuj | edytuj kod]

Krzyżuje się z kokoryczką wielokwiatową P. multiflorum dając mieszańca – Polygonatum ×hybridum Brügger. Ma on cechy pośrednie między taksonami rodzicielskimi i czasem zawiązuje płodne owoce. Jest często uprawiany, przynajmniej w zachodniej i północnej Europie częściej niż gatunki rodzicielskie, a stanowiska w naturze uznawane są zwykle za wynik „ucieczki z ogrodu”[8].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina ozdobna
  • Bardzo ozdobna i atrakcyjna roślina w ogrodzie. Szczególnie nadaje się do sadzenia w zadrzewionych zakątkach ogrodu. Wymaga żyznej, próchnicznej gleby.
Roślina lecznicza

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-01] (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. ↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 529. ISBN 83-01-00129-1.
  5. ↑ a b c d Leokadia Witkowska-Żuk, Atlas roślinności lasów, Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, [cop. 2008], ISBN 978-83-7073-649-1, OCLC 297750595.
  6. ↑ a b c Lucjan Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: PWN, 2004, s. 546-547, ISBN 978-83-01-14342-8.
  7. ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski (red.), Rośliny polskie: Część II, wyd. 6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 808, ISBN 83-01-05287-2, OCLC 475163154.
  8. ↑ a b c T.G. Tutin, Flora Europaea. Volume 5. Alismataceae to Orchidaceae (Monocotyledones), 1980, s. 71, ISBN 0-521-20108-X.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  10. ↑ Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kokoryczka_wonna&oldid=73138734”