Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza

Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza – pododdziały Korpusu Ochrony Pogranicza pełniące służbę graniczną na wschodnich rubieżach II Rzeczypospolitej.

Służba graniczna

Odcinek batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza dzielił się na pododcinki kompanii granicznych, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi.

Szerokość odcinka ochranianego przez kompanię graniczną równała się sumie szerokości odcinków podległych strażnic. Szerokość odcinków kompanii określał dowódca korpusu, Głębokość odcinków kompanijnych wynosiła około 15 kilometrów, a określał ją dowódca właściwej brygady lub pułku. Podstawowymi elementami pełnienia służby granicznej były: posterunki obserwacyjno-alarmowe, patrole pogotowia strażnicy, patrole obchodowe dzienne i nocne, zasadzki, Posterunki kontrolne, posterunki ochronnej, eskorty stacyjne i pociągowe i patrole sprawdzające. W 1937 roku zniesiono posterunki alarmowe.

Szkolenie odwodów kompanijnych

Dowódcę KOP gen. bryg. Henryk Minkiewicz wydał „Tymczasową instrukcję wyszkolenia KOP na rok 1925/1926“. Przewidywała ona całodzienne ćwiczenia w odwodach kompanijnych co najmniej w ramach drużyny. W szkoleniu stawiano sobie za cel:

• podniesienie dyscypliny oddziałów pełniących przez czas dłuższy służbę na strażnicy,
• usunięcie braków wyszkolenia szkoły pojedynczego szeregowca, których ze względu na brak środków technicznych nie było można usunąć na strażnicy
• szkolenie i doskonalenie w ramach drużyny

Szkolenie plutonu odwodowego prowadził dowódca plutonu, a program szkolenia opracowywał dowódca kompanii.

Wykaz kompanii granicznych KOP

Wykaz kompanii granicznych Korpusu Ochrony Pogranicza sprzed 1937 roku

24 batalion KOP „Sejny” 1 kompania Wiżajny 2 kompania Szypliszki 3 kompania Hołny 4 kompania Kalety 23 batalion KOP 1 kompania Druskienniki 2 kompania Marcińkańce 3 kompania Orany 4 kompania Wójtowo 22 batalion KOP 1 kompania Rudziszki 2 kompania Rykonty 21 batalion KOP 1 kompania Suderwa 2 kompania Gudolino 3 kompania Szkrubiszki 20 batalion KOP 1 kompania Orniany 2 kompania Kołtyniany 3 kompania Dukszty 4 kompania Mierzany 19 batalion KOP 1 kompania Plusy 2 kompania Dudnery 3 kompania Druja 5 batalion KOP 1 kompania Małuszki 2 kompania Dzisna 3 kompania Świecim 7 batalion KOP 1 kompania Zahacie 2 kompania Dziwniki 3 kompania Krzyżówka

1 batalion KOP „Budsław” 1 kompania Tumiłowicze 2 kompania Hnieździłowo 3 kompania Dołhinów 4 kompania Olkowicze 10 batalion KOP 1 kompania Ilia 2 kompania Chocieńczyce 3 kompania Bakszty 4 kompania Olechnowicze 6 batalion KOP 1 kompania Dubowy 2 kompania Raków 3 kompania Żebrowszczyzna 4 kompania Szarzywszczyzna 8 batalion KOP 1 kompania Zasule 2 kompania Doleda 3 kompania Mikołajewszczyzna 9 batalion KOP 1 kompania Rakowicze 2 kompania Smolcze 3 kompania Lubieniec 15 batalion KOP 1 kompania Wysiłek 2 kompania Hawrzylczyce 3 kompania Rechowicze 16 batalion KOP 1 kompania Grabów 2 kompania Lenin 3 kompania Mikaszewicze 17 batalion KOP 1 kompania Olchomel 2 kompania Hutory 3 kompania Kózki

18 batalion KOP „Rokitno” 1 kompania Wojtkiewicze 2 kompania Białywież 3 kompania Ostki 4 kompania Kisorycze 2 batalion KOP 1 kompania Borowe 2 kompania Lewacze 3 kompania Bielczaki 3 batalion KOP 1 kompania Hałyczówka 2 kompania Korzec 3 kompania Sapożyn 11 batalion KOP 1 kompania Hłuboczek 2 kompania Kurhan 3 kompania Nowomalin 4 batalion KOP 1 kompania Malniów 2 kompania Dederkały 3 kompania Łanowce 4 kompania Białozórka 12 batalion KOP 1 kompania Troki 2 kompania Podwołoczyska 3 kompania Osowite 13 batalion KOP 1 kompania Touste 2 kompania Husiatyn 3 kompania Kociubińczyki 14 batalion KOP 1 kompania Skała 2 kompania Turylcze 3 kompania Kudryńce 4 kompania Mielnica

Kompanie graniczne 1 pułku piechoty KOP Karpaty

Na początkach 1939 roku 1 pp KOP „Karpaty” przejął od Straży Granicznej odcinek granicy polsko-węgierskiej. Pułk wystawił następujące kompanie graniczne:

II batalion Delatyn kompania Worochta kompania Sołotwina kompania Ludwikówka

I batalion Skole kompania Ławoczne kompania Smarze kompania Borynia (Sianki?)

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice WOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo "Czasopisma Wojskowe". ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Tymczasowa instrukcja dotycząca reformy służby granicznej w Korpusie Ochrony Pogranicza nr L.dz. 15440/Wyw.KOP/6/37 z 3 lipca 1937 roku.