Komprachcice
| wieś | |
 Kościół św. Franciszka | |
| Państwo | opolskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
~2800 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-070 |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0496840 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
Komprachcice (dodatkowa nazwa w j. niem. Comprachtschütz[1], łac. Villa Gumperti; śl. Kůmprachćicy[2]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim. Jest siedzibą gminy Komprachcice.
Kościół parafialny z lat 30. XX wieku, wcześniejszy drewniany przeniesiony do sąsiedniej miejscowości Ochodze, zabytkowe nagrobki na cmentarzu przykościelnym i parafialnym.
Dojazd autobusami miejskimi linii nr 8 z Opola oraz pociągiem kursującym na trasie Opole-Nysa.
Nazwa
Według legendy nazwa miejscowości, o której pierwsze zapiski pojawiają się ok. roku 1300, pochodzi od imienia rycerza Gumperta (Komprachta), który mógł być założycielem wsi (być może do założenia doszło już w 1293[3]). Informacja o Villa Gumpertii znajduje się w dokumencie kolegiaty niemodlińskiej z 1302. Z kolei Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis z roku 1295 lub 1305 podaje nazwę Gupertovitz[4]. Także później nazwa ewoluowała – Gomprachtitz, Gumprechticze, Comprachtitz (od roku 1534), Comprachtschütz, czasem również Komprachtschütz (od 1736). Jeszcze na niemieckich pieczęciach gminnych z II połowy XIX wieku pojawia się nazwa Comprachczütz. Nazwę Comprachtschütz przyjęto oficjalnie w 1913[5].
W 1936 władze hitlerowskie zmieniły dotychczasową nazwę wsi z Comprachtschütz na Gumpertsdorf[6], nawiązującą do pierwszej nazwy łacińskiej, ale zamiast wersji słowiańskiej wprowadzono wersję zniemczoną (jest to jedna z niewielu nazw nazistowskich, która ma korzenie historyczne).
Historia
Dzieje Komprachcic dzieliły losy Górnego Śląska. Zawsze były to wioski podmiejskie Opola, ale w przeciwieństwie do innych tego typu miejscowości nie zostały wchłonięte przez dzisiejszą stolicę województwa.
Pierwszy kościół istniał w Komprachcicach już w XIV wieku – wzmianki o nim istnieją w dokumentach konwentu w Czarnowąsach. Służbę pełnili wówczas księża z kolegiaty św. Krzyża w Opolu. W XVI wieku we wsi istniało 15 gospodarstw, a ona sama należała do dóbr prószkowskich. W 1680 ustanowiono samodzielną parafię. Dotychczasowy drewniany kościół był w coraz gorszym stanie, dlatego w 1702 wzniesiono nowy – również drewniany – pod wezwaniem św. Marcina.
W 1784 Komprachcice liczyły 6 gospodarzy, 13 zagrodników, 14 chałupników i 162 mieszkańców, istniał tutaj folwark (wieś nadal należała do Prószkowskich)[7]. W XIX wieku, kiedy Opole stało się stolicą rejencji, nastąpił rozwój gospodarczy i demograficzny okolicznych wsi, raz tylko przerwany w 1848 podczas epidemii tyfusu. Powstawały młyny i tartaki, we wsi działały dwie karczmy, od 1887 ruszyły przez Komprachcice pierwsze pociągi z Opola do Nysy.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich tak opisywał Komprachcice: 64 bud.[ynków], 64 dm [domy], 652 mk [mieszkańców] (...), gleba rozmaita, lasy przerzedzone, niegdyś bardzo rozległe. Parafia w 1869 miała 1852 katolików, 16 ewangelików oraz 3 żydów[8].
Na przełomie XIX i XX wieku liczba ludności przekroczyła 1000 osób, a w 1910 w miejscowości zorganizowano ochotniczą straż pożarną. Podczas plebiscytu górnośląskiego w Komprachcicach oddano 619 głosów za Niemcami i 225 za Polską[9]. Wieś pozostała w granicach Rzeszy Niemieckiej.
W okresie międzywojennym wybudowano nową asfaltową drogę, do dzisiaj główną arterię komunikacyjną miejscowości. W związku z budową Jezior Turawskich do Komprachcic przesiedlono mieszkańców zalewanych terenów, co zwiększyło liczbę mieszkańców ponad dwukrotnie. Z tego też powodu konieczna stała się budowa nowego kościoła parafialnego – murowanego pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu. Kościół konsekrowano w 1936, a stary drewniany w 1941 przeniesiono do Ochódz, gdzie utworzono nową parafię.
Zima 1928/1929 została zapamiętana jako jedna z najmroźniejszych w historii – słupek rtęci spadł do ponad -38 stopni Celsjusza. Wiele osób zamarzło lub miało liczne odmrożenia.
Podczas dwudziestolecia międzywojennego działała fabryka cygar Ottona Detera (obecnie w jej budynku znajduje się sklep samoobsługowy). Wieś stała się sławna w dziedzinie sportu – tutejsza drużyna palantowa zdobyła tytuł wicemistrza Niemiec. W latach 1936 – 1938 wybudowano także boisko sportowe.
Według spisów ludności w 1933 w Komprachcicach mieszkało 1865, a w 1939 – 2175 mieszkańców.
7 lutego 1945 r. niemieccy żandarmi zamordowali na miejscowym cmentarzu 11 polskich robotników przymusowych (7 mężczyzn i 4 kobiety), których podejrzewano o gromadzenie żywności. Ofiary pochowano na miejscowym cmentarzu[10]. W 1945 r. przez miejscowość przetoczył się front – wkroczyła Armia Czerwona. Dla wielu osób, szczególnie kobiet, oznaczało to wielkie cierpienia, często śmierć. W wyniku ustaleń koalicji antyhitlerowskiej Komprachcice, wraz z całym Górnym Śląskiem, zostały włączone do Polski. W 1946 liczba mieszkańców wynosiła 1737 osób. Rok później odnotowano, że działalność gospodarczą prowadziło 10 osób – sklepy, rzeźnie, restauracje, kuźnię. W 1960 Komprachcice były liczniejsze niż przed II wojną światową – mieszkało w nich 2442 osób, w tym 80% zajmowało się działalnością nierolniczą.
Mimo, iż wielu autochtonów zostało po wojnie wysiedlonych lub dobrowolnie wyjechało do Niemiec, do dnia dzisiejszego mieszkają tutaj ludzie czujący przynależność do trzech grup narodowościowych – według ostatniego spisu powszechnego w miejscowości żyją Polacy, Niemcy (31,3%) oraz Ślązacy – (7,5%) (dane dla całej gminy).
W maju 2010 w Komprachcice stanęły polsko-niemieckie tablice drogowe, ale niemiecka nazwa miejscowości została tam napisana błędnie Comprachtschutz zamiast Comprachtschütz (bez "umlautu"). Po kilku dniach błąd usunięto.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisana jest[11]:
- mogiła zbiorowa ofiar II wojny światowej, na cmentarzu katolickim, ul. Cmentarna.
Wojsko w Komprachcicach
Jednostka wojskowa w miejscowości istniała już w okresie międzywojennym. Dzisiaj dawne niemieckie koszary zajmuje 91 batalion logistyczny 10 Opolskiej Brygady Logistycznej, realizująca m.in. zadania wsparcia wojsk operacyjnych wchodzących w skład Polskich Kontyngentów Wojskowych (PKW), działających poza granicami kraju.
Do jednostki prowadzi tor kolejowy, który łączy się obok stacji kolejowej z linią kolejową nr 287.
Imprezy kulturalne
Komprachcice są gospodarzem kilku corocznych imprez kulturalnych o charakterze regionalnym i ponadregionalnym, spośród których wymienić można takie wydarzenia jak:
- Przegląd Piosenki Religijnej "Dobrze jest śpiewać naszemu Panu" (od 1999 roku)
- Wystawa Twórczości Ludowej i Amatorskiej FOLK ART (od 1995 roku)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Nazwa na polsko-niemieckich tablicach przy wjeździe do miejscowości przez krótki czas zawierała błędną niemiecką nazwę Comprachtschutz zamiast Comprachtschütz.
- ↑ Zapis w alfabecie śląskim Steuera.
- ↑ Chronik Komprachcice [online], www.sakry-lookingfor.de:80 [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-03-04].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis
- ↑ Amtsbezirk Gumpertsdorf
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ red. Andrzej Hanich: Quellen zur Geschichte von Proskau. Źródła do dziejów Prószkowa. Opole: Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski w Opolu, Parafia Rzymskokatolicka św. Jerzego w Prószkowie, Urząd Miasta i Gminy w Prószkowie, 2012, s. 463. ISBN 978-83-7126-283-8.
- ↑ Komprachcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 318.
- ↑ Gmina Komprachcice, J. Filipczyk, M. Goc, E.Matuszczyk, U. Zajączkowska, brak roku wydania, ISBN 83-901570-9-8, s. 14.
- ↑ Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Województwo opolskie, Warszawa 1980, s. 31
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 94. [dostęp 2.1.2013].
