Komunikacja miejska we Wrocławiu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komunikacja miejska we Wrocławiu
publiczny transport zbiorowy
ilustracja
Państwo

 Polska

Lokalizacja

Wrocław

Lata funkcjonowania

od 1840

Tramwaj typu Modertrans Moderus Gamma LF 07 AC
Autobus typu Mercedes Citaro C2 G
Tramwaj konny we Wrocławiu
Zabytkowe wagony Berolina – Jaś i Małgosia
Sieć torowisk tramwajowych we Wrocławiu w roku 1911:
Czerwone – BSEG, Zielone – ESB, Żółte – SSB
małymi kółeczkami zaznaczone pętle tramwajowe, kwadracikami – zajezdnie

Komunikacja miejska we Wrocławiu – system transportu miejskiego oparty współcześnie na komunikacji tramwajowej i autobusowej, stosowany we Wrocławiu. Na system ten składają się zarówno odpowiednie środki techniczne umożliwiające przewóz osób w obrębie miasta oraz w rejonach podmiejskich, jak i odpowiednia organizacja i inżyniera ruchu[1]. We Wrocławiu komunikacja miejska funkcjonuje od 1840 roku, kiedy to uruchomiono pierwsze połączenia omnibusowe z Rynku do ówcześnie podwrocławskich Popowic[1][2][3].

Rodzaje stosowanych środków technicznych[edytuj | edytuj kod]

W całej historii komunikacji miejskiej funkcjonowały we Wrocławiu różne rodzaje transportu miejskiego, oparte na następujących środkach transportu:

Współcześnie w ramach komunikacji miejskiej funkcjonuje zorganizowany system transportu miejskiego oparty na komunikacji tramwajowej i autobusowej. W zakresie tego systemu przewozy prowadzi kilka firm, przy czym komunikację tramwajową i autobusową obsługuje Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. (MPK), a w zakresie komunikacji autobusowej także Dolnośląskie Linie Autobusowe (DLA), Polbus i inne[1][5][6][14]. Oprócz nich w obrębie miasta zlokalizowane są końcowe przystanki autobusowe pojedynczych linii komunikacji gminnej Gminy Kobierzyce[15][16][17]. We wcześniejszych, pewnych okresach istniała również możliwość korzystania z przewozu autobusami w obrębie miasta w ramach lokalnych linii PKS. Ponadto w mieście działa 20 korporacji taksówkowych. MPK zapewnia także przewozy osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózkach inwalidzkich, dzięki 4[b] zakupionym przez PFRON, odpowiednio przystosowanym taksówkom–busom[1][9][14].

Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]

Jak wyżej zaznaczono początek uruchomienia regularnych połączeń dla przewozu pasażerów we Wrocławiu sięga roku 1840, kiedy to prywatna firma[c] uruchomiła linię łączącą Rynek z Popowicami[d], obsługiwaną za pomocą omnibusów. Komunikacja omnibusowa szybko została przejęta przez Breslauer Omnibusgesellschaft (Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe)[c][1][2][3][18]. W roku 1877 uruchomiono pierwsze tramwaje konne, które z czasem stały się dominującym środkiem komunikacji miejskiej. Ten system komunikacji prowadzony był przez powołane do życia w 1876 roku Breslauer Straßen-Eisenbahn-Gesellschaft – BSEG (Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej)[1][3][4][18]. W 1893 roku uruchomiono pierwsze połączenia tramwajów elektrycznych. Sieć tramwajową zbudowała firma AEG, a komunikację realizowała spółka akcyjna Elektrische Strassenbahn Breslau – ESB (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne). W tym okresie równolegle funkcjonowała komunikacja omnibusowa i tramwajowa, zarówno tramwajów konnych, jak i elektrycznych. W 1901 roku została powołana spółka Städtische Straßenbahn Breslau – SSB (Tramwaje Miejskie Wrocław), która kolejno wchłonęła konkurencyjne firmy i scaliła komunikację w mieście: BSEG w 1911 roku i ESB w 1924 roku[1][3][5][18]. W 1939 roku SSB została przekształcona w firmę Breslauer Verkehrsbetriebe – BVB[1][18]. W 1912 roku spółka Gleislose Lloyd-Bahn Brockau uruchomiła jedyną linię trolejbusową, która została zamknięta i rozebrana już w następnym 1913 roku[1][3]. W 1925 roku[e] SSB uruchomiła komunikację autobusową[1][3][6][18].

Po zakończeniu II wojny światowej pierwsze połączenia tramwajowe i autobusowe uruchomiono już w 1945 roku. Do początku lat 90. XX wieku komunikację realizowało państwowe przedsiębiorstwo MPK, w 1991 roku przekształcone w zakład budżetowy Gminy Wrocław, a od 1996 roku spółka z ograniczoną odpowiedzialnością[1][3]. W mieście pojawili się także inni przewoźnicy autobusowi: DLA, POLBUS i inni[15][19].

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przestawiono kalendarium z uwzględnieniem uruchamiania i likwidowania poszczególnych rodzajów transportu miejskiego, przy czym dla tramwajów wodnych i promów brak jest dat rozpoczęcia ich eksploatacji (brak danych).

Kalendarium
rok rodzaj wydarzenie
1840 omnibus uruchomienie[1][2][3][18]
1877 tramwaj konny uruchomienie[1][4][3][18]
1893 tramwaj elektryczny uruchomienie[1][5][3][18]
1904 autobus uruchomienie[6]
1905 autobus likwidacja[6]
1906 tramwaj konny likwidacja[1][4][18]
1906 taksówka uruchomienie[9]
1912 trolejbus uruchomienie[1][3][18]
1913 trolejbus likwidacja[1][18]
1914 omnibus likwidacja[2][18]
1925 autobus uruchomienie[1][2][6][3][18]
1913 trolejbus likwidacja[1]
2 kwietnia 1945 tramwaj, autobus wstrzymanie działania podczas oblężenia[3]
22 sierpnia 1945 tramwaj uruchomienie po II wojnie światowej[1][6][14]
22 sierpnia 1945 autobus uruchomienie po II wojnie światowej[1][6][14]
1945 taksówka uruchomienie po II wojnie światowej[9]
l. 50. XX wieku tramwaj wodny likwidacja[7]
1958 taksówka osobowa uruchomienie przez MPK[9][14][3]
1964 taksówka osobowa likwidacja w MPK[9][3]
1968 taksówka bagażowa uruchomienie przez MPK[9]
1969 taksówka bagażowa likwidacja w MPK[9][14]
1970 tramwaj wodny nieudana próba reaktywacji[7]
l. 70. XX wieku prom likwidacja[8]
1999 busy dla osób niepełnosprawnych uruchomienie[3]
2003 tramwaje (linie nocne) likwidacja[3]
2013 kolej linowa uruchomienie[10]
2013[a] kolej bilet zintegrowany[12]

Współczesna komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

Współczesna sieć torowisk tramwajowych we Wrocławiu

Współczesna komunikacja miejska we Wrocławiu oparta jest na dwóch środkach transportu: tramwajach i autobusach[1][3][6][14].

Komunikacja tramwajowa[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie linie tramwajowe obsługiwane są przez MPK[1]. W latach 2009–2012 wybudowano i uruchomiono nowe torowiska na osiedlu Gaj oraz Kozanów i Maślice, bez pętli tramwajowych, lecz z krańcówką dla pojazdów dwustronnych, na których uruchomiono linie w ramach programu „Tramwaj Plus”[20].

 Osobny artykuł: Tramwaje we Wrocławiu.

Komunikacja autobusowa[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie linie autobusowe obsługiwane są przez różnych przewoźników, tj. MPK, DLA, Polbus i inni[15][19]. Oprócz linii miejskich utrzymywanych i wyznaczanych przez miasto, funkcjonują linie uruchomione i utrzymywane przez duże centra handlowe[21].

 Osobny artykuł: Autobusy we Wrocławiu.

Kolej linowa[edytuj | edytuj kod]

Stacja Polinki.

Zaplanowano także budowę linii kolei linowej, która połączyłaby dwa brzegi rzeki Odry w okolicach Politechniki Wrocławskiej (okolice budynku C13 Politechniki Wrocławskiej przy Wybrzeżu Wyspiańskiego) i na przeciwległym brzegu okolice nowo wznoszonego budynku Geocentrum – kampus przy ulicy Na Grobli. Pierwsze plany pojawiły się w 2011 r. Założono, że kolejka umożliwi transport do 370 osób na godzinę w obu kierunkach. Jednorazowo będzie można przewieźć na przeciwległy brzeg rzeki 15 pasażerów w czasie około 2,5 minuty[22][23][10]. Koszt tej inwestycji ma wynieść około 8 milionów zł[23].

Inwestycję zrealizowano i oddano do użytkowania pod koniec 2013 r. Nową kolejkę nazwano Polinka[10].

 Osobny artykuł: Polinka.

Przedsiębiorstwa[edytuj | edytuj kod]

Niebieski tramwaj
Autobus przewoźnika Mobilis Polska na linii 114

Na przestrzeni historii miasta w zakresie obsługi komunikacji miejskiej i podmiejskiej działały między innymi następujące przedsiębiorstwa:

  • Conrad Kissing – omnibusy[2]
  • Breslauer Omnibusgesellschaft BOG (Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe) – omnibusy[1][2][3][18]
  • Breslauer Straßen-Eisenbahn-Gesellschaft BSEG (Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej) – tramwaje konne i elektryczne[1][4][5][3][18]
  • Elektrische Strassenbahn Breslau ESB (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne) – tramwaje elektryczne, omnibusy[1][2][5][18]
  • Städtische Straßenbahn Breslau SSB (Tramwaje Miejskie Wrocław) – tramwaje elektryczne, autobusy[1][5][6][3][18]
  • Breslauer Verkehrsbetriebe BVB (Wrocławskie Zakłady Komunikacyjne) – tramwaje elektryczne, autobusy[1][3][18]
  • Zakłady Komunikacyjne miasta Wrocławia ZKMW (od 1945 do 1951 roku) – tramwaje elektryczne, autobusy[14][18]
  • Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (przedsiębiorstwo państwowe) – tramwaje elektryczne, autobusy, taksówki osobowe i bagażowe[1][6][14][18]
  • Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (zakład budżetowy gminy Wrocław) – tramwaje elektryczne, autobusy[1][6][14]
  • Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) – tramwaje elektryczne, autobusy, busy dla osób niepełnosprawnych[1][6][14]
  • Dolnośląskie Linie Autobusowe DLA[1][6][14][15][18][19][24]
  • Polbus[1][6][14][15][19]
  • Anter[18]
  • PKS[18]
  • ARIWA[19]
  • TRAKO[15]
  • Sevibus Polska[15][17]
  • Marco Polo[15]
  • i inne.

Plany i przyszłość[edytuj | edytuj kod]

Plany rozwoju sieci tramwajowej we Wrocławiu.

W mieście rozważana była budowa tunelu tramwajowego bądź metra. Takie projekty powstawały już wcześniej. Zarówno przed wojną w latach 30. XX wieku planowano metro, jak i w okresie powojennym pojawiały się takie postulaty. Władze Wrocławia zleciły naukowcom z Polskiej Akademii Nauk wykonanie analizy możliwości i opłacalności budowy podziemnego systemu komunikacji[25][26][22]. W 2015 r. odbyło się we Wrocławiu referendum lokalne, w którym 53,3% mieszkańców opowiedziało się przeciwko budowie metra[27]. Rozważane jest także stworzenie kolei aglomeracyjnej oraz szybkiej kolei miejskiej[28][29].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Przyjęty rok 2013 oznacza wprowadzenie zintegrowanych biletów na przewozy komunikacją miejską i koleją w granicach miasta. Oczywiście kolej we Wrocławiu funkcjonowała wcześniej i istniała możliwość przejazdów między wrocławskimi stacjami na normalnych biletach kolejowych.
  2. ↑ Podana liczba pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych określa stan na 2006 rok.
  3. ↑ a b Pierwszą linię omnibusową uruchomiła firma Conrad Kissing. Później eksploatacją tych pojazdów zajmowało się Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe (Breslauer Omnibusgesellschaft), by ostatecznie transport ten przejęty został przez konkurencyjną firmę ESB (Elektrische Strassenbahn Breslau).
  4. ↑ W 1840 roku Popowice leżały poza granicami Wrocławia, a włączone do miasta zostały w 1897 roku; pierwsza linia omnibusowa była więc linią podmiejską.
  5. ↑ Wcześniej, bo w 1904 została uruchomiona linia autobusowa do Osobowic, długości około 4 km, jednak wówczas ten rodzaj komunikacji szybko, bo w 1905 roku, został zarzucony, po uruchomieniu tramwaju.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Encyklopedia Wrocławia, Komunikacja miejska, s. 392
  2. ↑ a b c d e f g h i Encyklopedia Wrocławia, Omnibusy miejskie, s. 623
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Janusz Korzeniowski, Historia MPK we Wrocławiu [online], www.mpk.wroc.pl − Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne [dostęp 2012-04-12] (pol.).
  4. ↑ a b c d e Encyklopedia Wrocławia, Tramwaje konne, s. 918
  5. ↑ a b c d e f g Encyklopedia Wrocławia, Tramwaje elektryczne, s. 917
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Encyklopedia Wrocławia, Autobusy miejskie, s. 49
  7. ↑ a b c Encyklopedia Wrocławia, Tramwaje wodne, s. 918
  8. ↑ a b Encyklopedia Wrocławia, Promy, s. 719
  9. ↑ a b c d e f g h Encyklopedia Wrocławia, Taksówki, s. 893
  10. ↑ a b c d Polinka. www.polinka.pl – Kolej linowa Politechniki Wrocławskiej. [dostęp 2014-03-03]. (pol.).
  11. ↑ Schematy komunikacji zbiorowej, Wrocław: Urząd Miejski Wrocławia, 3 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-13] (pol.).
  12. ↑ a b Magdalena Kozioł, Pociągiem jak tramwajem. Z URBANCARD bez dopłat pojedziesz koleją [online], 22 stycznia 2013 [dostęp 2015-07-11] (pol.).
  13. ↑ urbancard [online], Koleje Dolnośląskie [dostęp 2021-07-24] (pol.).
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m Encyklopedia Wrocławia, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (MPK), s. 534
  15. ↑ a b c d e f g h Komunikacja podmiejska [online], www.wroclaw.pl – Wrocławski Serwis Internetowy, oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2012-04-12] (pol.).
  16. ↑ komunikacja gminna. www.kobierzyce24.pl – Portal Gminy Kobierzyce. [dostęp 2012-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-12)]. (pol.).
  17. ↑ a b Kobierzyce. sevibus.pl. [dostęp 2012-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-26)]. (pol.).
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Wrocławscy przewoźnicy, Historia [online], komunikacja.we.wroclawiu.net − Komunikacja miejska we Wrocławiu, Niezależny informator [dostęp 2012-04-12] (pol.).
  19. ↑ a b c d e Komunikacja autobusowa [online], www.wroclaw.pl – Wrocławski Serwis Internetowy, oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2012-04-12] (pol.).
  20. ↑ Schematy komunikacji zbiorowej [online], www.wroclaw.pl – Wrocławski Serwis Internetowy, oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2012-04-12] (pol.).
  21. ↑ Linie hipermarketowe [online], transportnews.tk [dostęp 2012-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-21] (pol.).
  22. ↑ a b Karolina Sapko: Metro we Wrocławiu? Dyskusja trwa. www.gazetaprawna.pl, 27 października 2011. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).
  23. ↑ a b Kolejką linową z Wybrzeża na Groblę. www.wroclaw.pl – Wrocławski Serwis Internetowy, oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia, 16 września 2011. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).
  24. ↑ Rozkłady jazdy. www.dla.com.pl – Dolnośląskie Linie Autobusowe sp. z o.o.. [dostęp 2012-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-28)]. (pol.).
  25. ↑ Aneta Augustyn: Jak budować metro? Dyskusja naukowców we Wrocławiu. wroclaw.gazeta.pl, 26.10.2011. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).
  26. ↑ Aneta Augustyn: Naukowcy z PAN sprawdzą, czy Wrocław może mieć metro. wroclaw.gazeta.pl, 06.07.2011. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).
  27. ↑ Referendum lokalne we Wrocławiu [WYNIKI] - Referendum 2015 Wrocław [online], www.wroclaw.pl [dostęp 2024-02-04].
  28. ↑ Wrocław: Powstaje kolej aglomeracyjna. inforail.pl – Inforail portal transportu kolejowego, 2011-10-25. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).
  29. ↑ Michał Kokot: Będziemy mieć szybką kolej miejską S-Bahn Wrocław. wroclaw.gazeta.pl – Gazeta.pl, 30.12.2010. [dostęp 2012-04-12]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Transport zbiorowy we Wrocławiu
Środki transportu
Obecne
Dawne
Zajezdnie
Tramwajowe
Tramwajowe nieczynne
Autobusowe
Autobusowe nieczynne
Przewoźnicy
Obecni
Byli
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komunikacja_miejska_we_Wrocławiu&oldid=72765625”