Konklawe 1655

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konklawe 1655
Ilustracja
Daty i miejsce
18 stycznia – 7 kwietnia 1655
Pałac Apostolski, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Carlo de’ Medici

Kamerling

Antonio Barberini OSIoHieros

Protoprezbiter

Luigi Capponi

Protodiakon

Giangiacomo Teodoro Trivulzio

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


66
3

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Fabio Chigi
Przybrane imię: Aleksander VII

Konklawe 18 stycznia – 7 kwietnia 1655 – konklawe, w wyniku którego papieżem został Aleksander VII.

Śmierć Innocentego X[edytuj | edytuj kod]

Innocenty X

Papież Innocenty X zmarł 7 stycznia 1655. W trakcie swego pontyfikatu zerwał z dotychczasowym zwyczajem powierzania stanowiska sekretarza stanu kardynałowi z rodziny papieża, dał się jednak całkowicie zdominować swojej szwagierce Donnie Olimpii Maidalchini (zwanej przez Rzymian „papieżycą”), która dzięki temu zdobyła ogromne wpływy i bogactwo. Niektórzy kardynałowie zawdzięczali swoje nominacje jej rekomendacjom.

Lista uczestników[edytuj | edytuj kod]

W chwili śmierci Innocentego X kolegium kardynalskie liczyło 69 kardynałów. 66 z nich wzięło udział w konklawe, ale jeden (Carafa) zmarł w jego trakcie[1]:

Wśród elektorów było dwóch Niemców (Harrach i von Hessen-Darmstadt), po jednym Francuzie (Retz) i Hiszpanie (Lugo), a resztę stanowili Włosi. Trzydziestu dwóch otrzymało godność kardynalską od Innocentego X (1644–1655), trzydziestu dwóch od Urbana VIII (1623–1644), a dwóch (Capponi i Carlo de Medici) jeszcze od Pawła V (1605–1621).

Nieobecni[edytuj | edytuj kod]

Trzech kardynałów (dwóch Hiszpanów i jeden Włoch w służbie francuskiej) nie przybyło na konklawe:

  • Alfonso de la Cueva-Benavides y Mendoza-Carrillo (5 września 1622) – kardynał biskup Palestriny; subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów; biskup Malagi
  • Baltasar Moscoso y Sandoval (2 grudnia 1615) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; arcybiskup Toledo i prymas Hiszpanii; najwyższy kanclerz Kastylii
  • Giulio Mazzarini (16 grudnia 1641) – kardynał diakon bez tytułu; biskup elekt Metzu; pierwszy minister Królestwa Francji; komendatariusz opactw terytorialnych Cluny, Saint-Victor de Marseille i Saint-Pierre-de-Corbie

Sandoval został mianowany przez Pawła V, Cueva przez Grzegorza XV, a Mazzarini przez Urbana VIII.

Podziały w Kolegium Kardynalskim[edytuj | edytuj kod]

Olimpia Maidalchini
Kamerling Antonio Barberini

W analizach z okresu sediswakancji wyróżniano w Kolegium Kardynalskim cztery ugrupowania, choć tylko trzy były faktycznie zorganizowanymi frakcjami[2]:

  • Stronnictwo hiszpańskie – liczyło dwudziestu członków, jego liderami byli Carlo de Medici i Giancarlo Medici, pozostali członkowie to Lugo, Harrach, von Hessen-Darmstadt, Colonna, Cesi, Peretti di Montalto, Trivulzio, Capponi, Brancaccio, Rossetti, Gabrielli, Astalli, Maidalchini, Cibo, Aldobrandini, Odescalchi, Vidman i Raggi,
  • Stronnictwo francuskie – liczyło sześć osób, na jego czele kardynał-protektor d’Este, ponadto należeli do niego Antonio Barberini, Bichi, Grimaldi, Orsini i Maculani,
  • „Barberinianie” – ugrupowanie kardynała Francesco Barberini, grupujące większość spośród nominatów jego wuja Urbana VIII. Razem z liderem liczyło osiemnastu członków, należeli do niego Bernardino Spada, Sacchetti, Ginetti, Pallotta, Carpegna, Durazzo, Franciotti, Filomarino, Bragadin, Facchinetti, Rapaccioli, Ceva, Giori, Costaguti, Donghi i Rondinini, a także Carlo Barberini, mianowany przez Innocentego X bratanek kardynała Francesco;
  • „Pamphilianie” – czyli nominaci Innocentego X nie należący do żadnej z pozostałych frakcji. Było ich dwudziestu dwóch: Azzolini, Cecchini, Albergati-Ludovisi, Carafa, Savelli, Cherubini, Gondi de Retz, Chigi, Lomellini, Omodei, Ottoboni, Corradi, Santacroce, Imperiali, Borromeo, Caffarelli, Albizzi, Acquaviva d’Aragona, Sforza, Pio di Savoia, Gualterio oraz Giovanni Battista Spada. Grupa ta nie miała jednak lidera, gdyż Innocenty X nie miał swojego kardynała-nepota, który by był jej naturalnym przywódcą.

Tuż przed konklawe doszło do tajnego porozumienia grupy jedenastu kardynałów mianowanych przez Innocentego X, którą później nazwano „lotnym szwadronem” (squadrone volante), choć oni sami nazywali się „frakcją Boga”. Utworzyli ją Azzolini, Gualtieri, Lomellini, Omodei, Imperiali, Borromeo, Odescalchi, Pio di Savoia, Acquaviva, Ottoboni i Albizzi. Ich deklarowanym celem był wybór najlepszego, najbardziej godnego kandydata, bez względu na stanowisko świeckich mocarstw. Ich skrywanym na razie kandydatem został sekretarz stanu Fabio Chigi[3].

Nieformalny wpływ na niemałą grupę kardynałów miała donna Olimpia Maidalchini, sprzyjali jej m.in. bracia Barberini, a także wielu nominatów Innocentego X, m.in. Azzolini, Gualtieri, Odescalchi, Cherubini i Acquaviva. Podczas konklawe utrzymywała kontakt korespondencyjny z niektórymi z nich[4].

Kandydaci na papieża[edytuj | edytuj kod]

Faworytem konklawe był Giulio Sacchetti, któremu sprzyjali bracia Barberini oraz Francja. Wprawdzie na poprzednim konklawe Hiszpania zgłosiła przeciw niemu uroczyste weto, ale tym razem uważano, że może się na niego zgodzić[5]. Kandydatami na papieża byli też Franciotti, Brancaccio, Corradi, Albizzi, Carafa, Chigi, Carpegna, Cecchini, Maculani, a nawet Francesco Barberini[6].

Przebieg konklawe[edytuj | edytuj kod]

Konklawe rozpoczęło się 18 stycznia mszą do Ducha Świętego z udziałem 62 kardynałów, której przewodniczył kardynał Francesco Barberini. 21 stycznia dotarł kardynał Filomarino, 25 stycznia Durazzo, 27 stycznia von Hessen-Darmstadt, a 7 lutego kardynał Harrach[7].

Kardynał Giulio Sacchetti
Kardynał Ernst Adalbert von Harrach

Rankiem 20 stycznia odbyło się pierwsze głosowania, które przyniosło znaczne rozproszenie głosów. Po zsumowaniu głosów z obydwu faz (scrutinium i akcesu) największe poparcie uzyskał Carafa (21 głosów), a zaraz po nim Sacchetti (20) i Chigi (18), jednak w fazie akcesu aż 22 kartki, w większości należące do prohiszpańskich kardynałów, zostały oddane z napisem Nemini („na nikogo”). Zinterpretowano to w ten sposób, że partia hiszpańska chce blokować wybór faworyzowanego Sacchettiego. Wyniki w następnych dniach przedstawiały się następująco[8]:

  • 20 stycznia (wieczorem): Sacchetti – 15; Carafa – 14; Chigi – 12;
  • 21 stycznia: Sacchetti – 23; Carafa – 13; Chigi – 11; „na nikogo” – 26;
  • 22 stycznia: Chigi – 15; Carafa – 10; Sacchetti – 7; „na nikogo” – 27.

24 stycznia po Rzymie rozeszła się fałszywa pogłoska o wyborze kardynała Francesco Barberini[9].

Począwszy od 4 lutego zaczęło wzrastać poparcie dla Sacchettiego. 5 lutego wyniosło ono aż 38 głosów, następnie jednak stopniało do 33 i utrzymywało się na tym poziomie przez długi czas, wskutek czego otrzymał on przezwisko Trentatre[10]. Kiedy 7 lutego przybył kardynał Harrach, przekazał kardynałom frakcji hiszpańskiej informację od hiszpańskiego ambasadora Terranovy, że król Filip IV Habsburg podtrzymuje swoje weto wobec Sacchettiego. Deklaracja ta, choć nie miała formy uroczystej ekskluzywy, wywołała protesty wielu kardynałów, zwłaszcza Albizziego, którzy kwestionowali prawo króla Hiszpanii do takiej ingerencji w przebieg konklawe. Odmiennie niż w 1644, tym razem zwolennicy Sacchettiego konsekwentnie obstawali przy nim. Przez najbliższych kilka dni Sacchetti regularnie dostawał 33 głosy, a 23 do 25 kartek oddawano z napisem Nemini[11].

Podobnie jak na poprzednich konklawe, wkrótce po rozpoczęciu obrad wybuchła epidemia i wielu kardynałów rozchorowało się. Otrzymujący wiele głosów kardynał Carafa zmarł 15 lutego, zmniejszając tym samym liczbę elektorów do 65. Chorowali także kardynałowie Pallotta, Caffarelli, Rapaccioli, Ceva, Maculani, Trivulzio i Spada, niektórzy z nich musieli czasowo opuścić konklawe[12].

Nowym papieżem został Fabio Chigi, który przybrał imię Aleksander VII

Z upływem czasu zwolennicy Sacchettiego zaczęli przyjmować do wiadomości, że kandydat ten nie uzyska wymaganej większości. Jednocześnie złe warunki sanitarne i panująca epidemia zmusiły kardynałów do szukania kandydata kompromisowego. Wtedy do gry wszedł „lotny szwadron” z kandydaturą Fabio Chigiego. W jego skład, oprócz jedenastu „członków-założycieli”, weszli teraz także kardynałowie Vidman, Donghi i Retz, który w ten sposób popierał kandydata, któremu niechętny był Mazzarini. To właśnie Francja zgłaszała najwięcej obiekcji wobec Chigiego. Razem z Rapacciolim był on na liście kandydatów, których Mazzarini zdecydowanie wykluczył. Również bracia Barberini byli początkowo niechętni Chigiemu, gdyż razem z Francuzami w dalszym ciągu obstawali przy Sacchettim. Ostatecznie jednak zadecydowała postawa tego ostatniego – zrezygnował on z kandydowania i otwarcie opowiedział się za Chigim. 13 lutego Sacchetti wysłał list do Mazzariniego, w którym nakłaniał go do zmiany zdania i poparcia sekretarza stanu. Odpowiedź nadeszła 30 marca. Mazzarini stwierdził, że jeśli nie uda się wybrać Sacchettiego, francuscy kardynałowie mogą zagłosować na Chigiego, jeśli tak im będzie dyktowało sumienie. Usunęło to ostatnią przeszkodę na drodze do jego elekcji[13].

6 kwietnia kardynałowie Carlo de Medici, Francesco i Antonio Barberini oraz Rinaldo d’Este zebrali się w celi Chigiego i poinformowali go o podjętych ustaleniach. Chigi zareagował na to spokojnie, prosząc ich o ponowne przemyślenie tej decyzji. Głosowanie zaplanowano na następny poranek.

Wybór Aleksandra VII[edytuj | edytuj kod]

Rankiem 7 kwietnia 1655 roku 25 kardynałów oddało swój głos na Chigiego, jednak w wyniku przeprowadzonego akcesu otrzymał on kolejne 39 głosów, co oznaczało jego jednomyślny wybór na Stolicę Piotrową – tylko on sam zagłosował na Sacchettiego. Elekt, przybrał imię Aleksandra VII, na cześć Aleksandra III (1159 – 1181). 18 kwietnia został uroczyście koronowany przez protodiakona Giangiacomo Trivulzio na schodach bazyliki watykańskiej[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Gauchat, s. 32; Pastor, s. 1.
  2. ↑ Pastor, s. 1-2; Herman, s. 330.
  3. ↑ Pastor, s. 2 i 4.
  4. ↑ por. Herman, s. 306-307 i 330.
  5. ↑ Pastor, s. 2-3.
  6. ↑ Herman, s. 330-334; Pastor, s. 3.
  7. ↑ Gauchat, s. 32.
  8. ↑ Pastor, s. 4-5. Podawane wyniki są sumami ze scrutinium i akcesu.
  9. ↑ Herman, s. 330-331.
  10. ↑ Pastor, s. 5.
  11. ↑ Pastor, s. 5-6.
  12. ↑ Herman, s. 330 i 332; Pastor, s. 6.
  13. ↑ Pastor, s. 7-8; Herman, s. 333.
  14. ↑ Gauchat, s. 32; Pastor, s. 9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 31. London: 1940. (ang.).
  • Patrick Gauchat: Hierarchia Catholica. T. IV. Münster: 1935. (łac.).
  • Eleanor Herman: Królowa Watykanu. Warszawa: Wydawnictwo JEDEN ŚWIAT, 2009. ISBN 978-83-89632-45-6. (pol.).

Uzupełniające źródła internetowe[edytuj | edytuj kod]

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1655&oldid=67019059”