Konstancja inowrocławska
| księżniczka inowrocławska | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
zap. kościół klasztorny w Trzebnicy |
| Ojciec | |
| Matka | |
Konstancja (ur. zap. między 1268 a 1280[1], zm. 8 sierpnia 1331) – księżniczka inowrocławska, opatka w Trzebnicy, córka księcia inowrocławskiego Ziemomysła i księżniczki pomorskiej Salomei.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Ojcem Konstancji był książę inowrocławski Ziemomysł[2], rodzony brat księcia krakowskiego Leszka Czarnego i przyrodni Władysława Łokietka, późniejszego króla polskiego, zaś matką córka księcia tczewskiego Sambora II, Salomea. Konstancja miała pięcioro rodzeństwa: Leszka, Przemysła i Kazimierza, zmarłą w dzieciństwie Eufemię oraz Fenennę, która została żoną króla węgierskiego Andrzeja III[3]. Badacze nie wykluczają, że Konstancja była najstarszym dzieckiem księcia, jednak fakt, że została ona przeznaczona do zakonu osłabia tę hipotezę[4]. Z całą pewnością była starsza od swego brata Kazimierza. Imię księżniczki nawiązuje do jej babki Konstancji, córki Henryka Pobożnego[5].
Opatka w Trzebnicy[edytuj | edytuj kod]
Najpóźniej w 1300[6] Konstancja objęła funkcję opatki w klasztorze cysterskim w Trzebnicy. Zanim została opatką przybywała najprawdopodobniej przez pewien czas w klasztorze trzebnickim bądź, co mniej prawdopodobne, w innym żeńskim klasztorze cysterskim[7]. Aby osiągnąć godność opatki należało mieć ukończone 30 lat, jednak osoby pochodzenia dynastycznego często korzystały z dyspensy papieskiej, która pozwalała na objęcie tej funkcji wcześniej[5]. Obejmując funkcję opatki, Konstancja miała zapewne ukończone co najmniej 20 lat. Po raz pierwszy jako ksieni trzebnicka Konstancja wystąpiła w dokumencie z 28 listopada 1309[8]. W żadnym z dokumentów nie jest wspomniana jako córka Ziemomysła, jednak ze względu na wiek księżniczki przyjmuje się, że chodzi właśnie o nią. W 1313 klasztor trzebnicki uzyskał bullę papieską, która gwarantowała zakonowi dziesięcinę z jego posiadłości[9]. W 1322 dobra klasztorne ucierpiały na skutek wojny między książętami głogowskimi a innymi książętami śląskimi. Król Polski Władysław Łokietek, będący zarazem stryjem Konstancji, obiecał opatce wynagrodzenie poniesionych strat[10]. Ostatnia wzmianka na temat Konstancji pochodzi z dyplomatu z 18 maja 1323[8].
Kielich Konstancji[edytuj | edytuj kod]
Dalszy ślad działalności Konstancji przekazał pozłacany kielich ufundowany przez nią w 1330 dla kościoła trzebnickiego i odnowiony przez późniejszą ksienię Katarzynę Pawłowską[8]. Na kielichu został wygrawerowany napis: „Konstancja, księżna kujawska, opatka trzebnicka, poleciła mnie wykonać 1330”[11].
Zgodnie z przekazem Nekrologu Trzebnickiego Konstancja zmarła 8 sierpnia 1331. Przypuszcza się, że jako długoletnia ksieni trzebnicka została pochowana w tamtejszym kościele klasztornym[12]. Tradycja zakonna zachowana w XVIII-wiecznym źródle wspomina Konstancję jako kobietę o dobrym sercu[10].
Genealogia[edytuj | edytuj kod]
| Kazimierz I kujawski ur. 1210/1213 zm. 14 XII 1267 |
Konstancja wrocławska ur. przed 1227 zm. 21 lub 23 II 1257 |
Sambor II ur. ok. 1205/1207 zm. 9 lub 10 I zap. 1280 |
Matylda meklemburska zm. 23 XI 1270 | ||||||||||
| Ziemomysł inowrocławski ur. ok. 1245/1248 zm. X/24 XII 1287 |
Salomea pomorska ur. przed 1250 zm. 3 X 1314 |
||||||||||||
| Konstancja ur. ok. 1268/1280 zm. 8 VIII 1331 |
|||||||||
Opracowano na podstawie: K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001; E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Książnica Pomorska, Szczecin 2005; B. Śliwiński, Poczet książąt gdańskich, Marpress, Gdańsk 2006.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 142. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 628, datował narodziny Konstancji na czas między 1269 a 1287. Z kolei S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 222, przyjął, że Konstancja przyszła na świat między 1277 a 1288.
- ↑ Felicjan Kozłowski błędnie uważał Konstancję za córkę Kazimierza I kujawskiego bądź Siemowita dobrzyńskiego. Zob. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 628.
- ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, tablica genealogiczna ze ss. 260–261.
- ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 143, umownie umieścił Konstancję na czwartym miejscu wśród potomków Ziemomysła, po Eufemii, Fenennie i Leszku. S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 222, uznał księżniczkę za najmłodszą córkę Ziemomysła.
- ↑ a b K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 142.
- ↑ W momencie spisania Genealogii św. Jadwigi w 1300 lub 1301, Konstancja była już opatką trzebnicką. Według wiadomości później kroniki trzebnickiej Konstancja pełniła funkcję opatki przez 31 lat. Jeżeli informacja ta jest wiarygodna, Konstancja wstąpiła do klasztoru właśnie w 1300. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, ss. 142–143. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 628, uważał, że Konstancja została opatką po 1 marca 1300. Wynikało to z przyjęcia przez niego błędnej daty zgonu poprzedniej ksieni Anny, córki Bolesława Rogatki, która w rzeczywistości zmarła najpóźniej w lipcu 1284. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 143.
- ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 143, przyp. 775, brał pod uwagę klasztor cysterski w Owińskach jako miejsce przebywania Konstancji przed objęciem funkcji opatki trzebnickiej.
- ↑ a b c O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 628.
- ↑ S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, ss. 222–223.
- ↑ a b S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 223.
- ↑ (łac.) Constantia, ducissa Cuiaviensis, abbatissa Treb., fieri me fecit 1330. Za: S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 223.
- ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 143. S. A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 223, podał informację o miejscu pochówku Konstancji jako pewnik.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Balzer O., Genealogia Piastów, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005, ISBN 83-918497-0-8, ss. 627–628.
- Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, ISBN 83-913563-5-3, ss. 142–143 i tablica genealogiczna ze ss. 260–261.
- Sroka S.A., Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur, Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, ss. 222–223.