Korektura pruska

Korektura pruska (łac. Ius Terrae Nobilitaits Prusssiae Correctum Anno MDXCVIII "Prawo Ziemskie Szlachty Pruskiej poprawione w roku 1598") – zbiór prawa obowiązującego w Prusach Królewskich.

W 1476 roku król Kazimierz IV Jagiellończyk ujednolicił system prawa sądowego całej prowincji Prus Królewskich (wobec wszystkich mieszkańców – również szlachty – stosowano prawo chełmińskie). Prawo to stało się niewygodne dla szlachty (zwłaszcza prawo rzeczowe), dzięki jej staraniom zreformowano niektóre działy prawa chełmińskiego. Zebrane i zmodyfikowane prawo chełmińskie zostało zatwierdzone przez sejm walny obradujący w Warszawie w 1598 roku. Sejm zastrzegł przy tym, że wszelkie zmiany wymagają jego zatwierdzenia. Kodyfikacja została nazwana Korekturą pruską, zawierała 158 artykułów w 7 rozdziałach zwanych "tituli" poprzedzonych preambułą, jej sformułowane w języku łacińskim przepisy zostały oparte na prawie ziemskim oraz prawie rzymskim.

• I rozdział zawiera 2 artykuły: De successionibus (O spadkach, 18 akapitów) oraz De inventario (O inwentarzu)
• II De donationibus et testamentis (O darowiznach i testamentach) zawiera 6 artykułów
• III De tutelis (O opiece) zawiera 20 artykułów
• IV De praescriptionibus (O zastrzeżeniach przedawnienia) zawiera 2 artykuły
• V De magistratibus et iudicis (O urzędnikach i sędziach) zawiera 42 artykuły
• VI De processu in causis civilibus (O postępowaniu w sprawach cywilnych) zawiera 47 artykułów
• De spoliato ante omnia restituendo (O odzyskaniu tego co zrabowane) zawiera 1 artykuł
• De litis impensis (Koszty postępowania sądowego) zawiera 12 artykułów
• VII De finibus regundis (O zakończeniu postępowania) zawiera 26 artykułów.

Korektura pruska nie była zbiorem pełnym; jej przepisy dotyczyły głównie ustroju sądów oraz prawa procesowego, regulowała również wybrane dziedziny prawa prywatnego – przede wszystkim prawo spadkowe i prawo rodzinne. W dziedzinach nie objętych kodyfikacją prawo chełmińskie wciąż pozostało obowiązującym. W praktyce Korektura pruska stosowana była pomocniczo (zwłaszcza w kwestiach spadkowych) w sądownictwie koronnym do początku XIX wieku (z uwagi na precyzję regulacji). W szczególności używał jej sąd asesorski podczas rozpatrywania apelacji od wyroków sądów z miast pruskich i mazowieckich, jak również Trybunał Koronny w analogicznych sprawach (rozstrzyganie apelacji szlachty pruskiej).

Tekst łaciński

• Jus Terrestre Nobilitatis Prussiae Correctvm Anno Domini M. D. XCVIII. Toruń 1622 r.
• Prawa, konstytucye y przywileie: Krolestwá Polskiego, y Wielkiego Xięstwá Litewskiego... tom 6 Warszawa 1739 str. 549 - 572 (tom ten zasadniczo obejmuje czasy saskie 1697–1736, ale jak wyjaśniono na str. 501 podczas drukowania doszło do omyłki)
• Volumina Legum tom 6 Petersburg 1860 str. 270 - 282 (uwaga o błędzie str. 254)

Bibliografia

• Katarzyna Sójka-Zielińska "Historia prawa" Warszawa 1981 Państwowe Wydawnictwo Naukowe str. 72–73