Koronczarka (obraz Jana Vermeera)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1669–1671 |
| Medium | |
| Wymiary |
24,5 × 21 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Koronczarka (niderl. De kantwerkster) – obraz Jana Vermeera datowany na lata ok. 1669–1671; wykonany techniką olejną na płótnie, sygnowany I Meer w lewym górnym rogu („I” nad „M”)[1].
Obraz znajduje się na liście dzieł z kolekcji Dissiusa, które sprzedano w 1696 roku. Opisany jest tam jako pani wykonująca koronkę[2]. Następnie wielokrotnie zmieniał właścicieli, od 1870 znajduje się w Luwrze.
Jest to, z wyjątkiem obrazów o wątpliwej atrybucji, najmniejszy obraz w dorobku Vermeera[3]. Żaden z jego boków nie przekracza 25 cm.
Wykonywanie koronek było uważane od średniowiecza za zajęcie typowo kobiece. Przedstawienia tego typu były popularne w malarstwie rodzajowym, zwłaszcza u Nicolaesa Maesa i miały ukazywać młode, cnotliwe kobiety przy pracy. Tak też jest u Vermeera – o ile większość jego dzieł, przedstawiających zajęcia kobiet, krytykuje różne przywary, m.in. próżność i pijaństwo, o tyle Koronczarka oraz dwa inne płótna: Mleczarka i Kobieta z dzbanem, ukazują pozytywne wzorce. Oto młoda dziewczyna wykonuje koronki i zajęciu temu jest zupełnie oddana. Skoncentrowana na swojej pracy, wzrok ma spuszczony i skupiony na miniaturowym warsztacie pracy. Albert Blankert napisał:
- Rzadko kiedy w dziejach sztuki umiano tak doskonale oddać absolutną koncentrację człowieka zajętego swą pracą, jak to uczynił Vermeer w tym małym obrazku. Dokonał tego poprzez taki dobór punktu obserwacji modela, że cała uwaga widza skupia się tylko na twarzy i dłoniach dziewczyny, całe otoczenia zaś, które mogłoby tę uwagę rozpraszać, odwracać od jej spokojnego zajęcia, usunięte zostało poza ramy przedstawienia. Odwrotnie uczynił Caspar Netscher i porównanie obu dzieł uświadamia ogrom różnicy między dwoma możliwymi ujęciami tego tematu[4].
Dziewczyna pracuje przy specjalnym stole, przystosowanym do robienia koronek. Obok, na stole przykrytym kolorowym dywanem – częstym elementem płócien Vermeera, znajduje się książka (prawdopodobnie Biblia lub modlitewnik) oraz duża, niebieska poduszka krawiecka. Z otwartej poduszki wystają białe i czerwone nici o niezwykle płynnej, niemal abstrakcyjnej formie. Vermeer w ten sposób odtwarza zjawisko optyczne polegające na tym, że przedmioty usytuowane najbliżej widza zdają się być rozmazane i w efekcie kieruje jego wzrok na samą koronczarkę. Znalezienie analogicznego rozwiązania w dorobku Vermeera jest trudne i właściwie najbliższy efekt widoczny jest na obrazie Dziewczyna w czerwonym kapeluszu (rzeźbiony lew)[5]. Przypuszcza się, że w obu przypadkach malarz wykorzystał camera obscura. Wskazuje na to także nietypowa kompozycja, różniąca się od bardziej tradycyjnych dzieł Caspara Netschera czy Nicolaesa Maesa, przedstawiających ten sam temat.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Johannes Vermeer. The Lacemaker, ca. 1669-1671 [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2022-01-23] (ang. • niderl.).
- ↑ Albert Blankert, Vermeer van Delft, Antoni Ziemba (tłum.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, s. 201, ISBN 83-221-0534-7, OCLC 69481260.
- ↑ Mniejsze lub o podobnych wymiarach są: Dziewczyna w czerwonym kapeluszu 23 × 18 cm, Dziewczyna z fletem 20,2 × 18 cm, i Młoda dziewczyna siedząca przy wirginale 25,2 × 20, jednak w ich przypadku autorstwo Vermeera jest niepewne i poddawane pod dyskusję przez badaczy.
- ↑ Albert Blankert, Vermeer van Delft, Antoni Ziemba (tłum.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, s. 109, ISBN 83-221-0534-7, OCLC 69481260.
- ↑ Arthur K. Wheelock Jr., Johannes Vermeer (with contributions by Albert Blankert, Ben Broos, and Jorgen Wadum), 1995 [na:] https://web.archive.org/web/20180216115518/http://www.essentialvermeer.com/cat_about/lacemkr.html#arthur.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Albert Blankert, Vermeer van Delft, Antoni Ziemba (tłum.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, ISBN 83-221-0534-7, OCLC 69481260.
- Schneider Norbert, Tout l’oeuvre peint de Vermeer, „Taschen”, 2004, ISBN 3-8228-0971-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O obrazie na stronie Luwru (ang. • fr.)
- O obrazie na stronie essentialvermeer (ang.)