Korpus Kawalerii Kałmuckiej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1942 |
| Rozformowanie |
1945 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
Korpus Kawalerii Kałmuckiej (niem. Kalmücken-Kavallerie-Korps), zwany też Kalmücken-Legion – ochotnicza, kolaboracyjna formacja zbrojna złożona z Kałmuków w składzie Wehrmachtu podczas II wojny światowej
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Latem 1942 r. wojska niemieckie (prowadzące ofensywę w ramach operacji Fall Blau) zajęły część terytorium Kałmuckiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 12 sierpnia zdobyły stolicę republiki Elistę. W rezultacie na stepach Kałmucji pojawiły się pierwsze grupy przeciwników władzy sowieckiej i dezerterów z Armii Czerwonej. Na okupowanym terenie Niemcy starali się prowadzić politykę gwarantującą bezpieczeństwo i sprawność komunikacji przy możliwie małym zaangażowaniu sił własnych, potrzebnych na froncie. Poszukiwali sposobów pozyskania do współpracy przynajmniej części miejscowej ludności. Powołali lokalne instytucje administracyjne (zarządy) złożone z kolaborantów oraz dopuścili działalność miejscowej policji pomocniczej. W Eliście wyznaczyli 2 burmistrzów, z których Bemba Cuglinow uchodził za przedstawiciela ludności kałmuckiej, a nawet propagandowo przedstawiany był jako „prezydent narodu kałmuckiego”. Respektowali też dążenia Kałmuków do przywrócenia własności prywatnej: zaaprobowali rozwiązanie kołchozów oraz rozdział bydła kołchozowego i pastwisk. Uruchomili kałmuckie szkoły, wydawane było pismo „Halmar” („Kałmuk”). Na rzecz współpracy z Niemcami działali także kałmuccy emigranci polityczni, którzy w 1942 r. utworzyli Kałmucki Komitet Narodowy z Szambą Balinowem na czele. Liczyli oni na zrealizowanie hitlerowskich obietnic utworzenia wolnego państwa kałmuckiego.
Początki kolaboracyjnych formacji zbrojnych[edytuj | edytuj kod]
We wrześniu 1942 r. Niemcy rozpoczęli formowanie jednostki wojskowej złożonej z Kałmuków. Był to Abwehrtruppe 103 przeznaczony do patrolowania i ochrony linii komunikacyjnych, magazynów wojskowych, instalacji militarnych itp. Podlegał on dowództwu 6 Armii. Jednocześnie przy 16 Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Sigfrida Henriciego powstały 2 kałmuckie szwadrony kawalerii działające wzdłuż jej rozciągniętych linii transportowych. Do lata 1943 r. istniało już siedem szwadronów kawalerii. Tworzyły one formację zwaną Kalmüken Verband Dr. Doll. Jej założycielem i dowódcą był Sonderführer Otto (Otmar) Wierba ps. „Otto Doll”, współpracownik Abwehry. Status Korpusu był odmienny od Ostlegionów. Niemcy traktowali go faktycznie jako sojuszniczą formację wojskową, dając dużą autonomię. Dlatego oficerami i podoficerami byli Kałmucy, w większości b. jeńcy z Armii Czerwonej, jedynie kilku niemieckich oficerów łącznikowych było przydzielonych do sztabu.
Dzieje Korpusu[edytuj | edytuj kod]
Jednakże efekty akcji werbunkowej dla Niemców nie były zadowalające. Do grudnia 1942 r. w szeregach oddziałów kałmuckich znalazło się zaledwie ok. 1,5 tys. ludzi, dochodząc w poł. 1943 r. do liczby ok. 2,2 tys. żołnierzy. Do jesieni tego roku Korpus prowadził działania ochraniające niemieckie linie zaopatrzeniowe na prawym brzegu Dniepru. Był wówczas podporządkowany operacyjnie 444 i 213 Dywizjom Bezpieczeństwa. Po opuszczeniu Kałmucji, w związku z odwrotem wojsk niemieckich, liczebność Korpusu wydatnie wzrosła. W lipcu 1944 r. wynosiła 147 oficerów oraz 3291 podoficerów i szeregowców, w tym 92 Niemców, zaś na początku 1945 r. osiągnęła prawdopodobnie nie mniej niż 5 tys. osób, chociaż wówczas w szeregach Korpusu Kawalerii Kałmuckiej znajdowało się już wielu przedstawicieli innych narodowości. Przy Korpusie znajdowały się także rodziny żołnierzy, które uciekły z ZSRR, chcąc uniknąć spodziewanych represji.
Korpus pod dowództwem Oberstleutnanta Pipgorry zyskał ponurą sławę swoimi okrucieństwami w czasie antypartyzanckich akcji pacyfikacyjnych na terenie ZSRR, a później na ziemiach polskich. Poniósł wówczas duże straty. Na obszarze Generalnego Gubernatorstwa uczestniczył m.in. w czerwcu 1944 r. w dużych operacjach Sturmwind I i Sturmwind II, realizując z reguły zadania pomocnicze. Pacyfikował wówczas wsie w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej. Pod koniec 1944 r. Korpus został podzielony. Około 2 tys. Kałmuków wysłano na Śląsk do Neuhammer. Pozostałych przeniesiono do Chorwacji, gdzie po reorganizacji we wzmocniony pułk kawalerii w składzie 3 kozackiej dywizji piechoty XV Kozackiego Korpusu Kawalerii SS, walczyli z komunistyczną partyzantką Josipa Broz Tity. W styczniu 1945 r. Niemcy planowali wcielić ich do Kaukasischer-Waffen-Verband der SS, ale ostatecznie nie zrealizowali tego. Natomiast pod względem politycznym podporządkowali się Komitetowi Wyzwolenia Narodów Rosji gen. Andrieja Własowa, w skład którego wszedł jako ich przedstawiciel Sz. Balinow. Przy 1 Dywizji Sił Zbrojnych Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji oficerowie kałmuccy przechodzili kursy oficerskie.
Ostatnim dowódcą Korpusu był Oberst Raimund Hoerst. Pod jego dowództwem Kałmucy w końcowym okresie wojny wycofali się wraz z innymi jednostkami kolaboracyjnymi na obszar Austrii, gdzie w pierwszych dniach maja poddali się Brytyjczykom. Oficerowie i część żołnierzy zostali następnie wydani w ręce Sowietów, którzy ich w większości wymordowali. Natomiast reszta trafiła do obozów alianckich w Austrii i Niemczech, szczególnie koło Monachium. Zwolnieni w 1951 r. pozostali w Niemczech lub wyemigrowali do USA.
Ciężki los spotkał tych Kałmuków, którzy pozostali w ZSRR. W celu ich ukarania za współpracę z Niemcami 27 grudnia 1943 r. władze sowieckie rozwiązały Kałmucką Republikę Radziecką, a całą jej ludność deportowały na Syberię i do Azji Środkowej, z której powróciła dopiero pod koniec lat 50.
Skład organizacyjny[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo i sztab Korpusu
- I Batalion
- 1 szwadron
- 4 szwadron
- 7 szwadron
- 8 szwadron
- 18 szwadron
- II Batalion
- 5 szwadron
- 6 szwadron
- 12 szwadron
- 20 szwadron
- 23 szwadron
- III Batalion
- 3 szwadron
- 14 szwadron
- 17 szwadron
- 21 szwadron
- 25 szwadron
- IV Batalion
- 2 szwadron
- 13 szwadron
- 19 szwadron
- 22 szwadron
- 24 szwadron
- Samodzielne szwadrony działające za liniami wroga
- 9 szwadron
- 10 szwadron
- 11 szwadron
- 15 szwadron
- 16 szwadron
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Chris Bishop, Zagraniczne formacje SS. Zagraniczni ochotnicy w Waffen-SS w latach 1940-1945, Warszawa 2006