Kościoły chrześcijańskie

Kościół Ewangelicki Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach

Bazylika św. Piotra w Watykanie – jedna z najważniejszych świątyń Kościoła rzymskokatolickiego

Dokładna klasyfikacja Kościołów oraz związków chrześcijańskich i zapożyczających z chrześcijaństwa.

Poniższa klasyfikacja oparta jest na tradycyjnym i najczęściej stosowanym podziale chrześcijaństwa na trzy gałęzie: katolicyzm, protestantyzm i wschodnią ortodoksję (prawosławie i kościoły orientalne)^[1] – mający podstawy w genetycznej i historycznej klasyfikacji wyznań chrześcijańskich. Często jednak niektóre wyznania zalicza się do dwóch wielkich gałęzi lub uznaje za gałąź odrębną: np. anglikanizm uznawany często za „drogę środka” (via media) między katolicyzmem a protestantyzmem, czy też orientalne Kościoły wschodnie odróżniane od prawosławia^[2]. Inny podział znowu jeszcze bardziej upraszcza klasyfikację, dzieląc chrześcijaństwo po prostu na dwie gałęzie: zachodnią (katolicką i protestancką) lub katolicko-prawosławną i protestancką^[3]. Niektóre kościoły różnych gałęzi nawiązują między sobą interkomunię.

Oprócz trzech tradycyjnych, wymienione zostały nurty nowe: afrochrześcijaństwo, restoracjonizm i chrześcijaństwo nietrynitarne.

Katolicyzm[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki^[4]
- Wschodnie Kościoły katolickie:
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-albańskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-białoruskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-bułgarskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-chorwackiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-greckiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-macedońskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-rosyjskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-rumuńskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-rusińskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowackiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-węgierskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-włoskiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku chaldejskiego
  - Kościół katolicki obrządku etiopskiego
  - Kościół katolicki obrządku koptyjskiego
  - Kościół katolicki obrządku maronickiego
  - Kościół katolicki obrządku melchickiego (Kościół greckokatolicki)
  - Kościół katolicki obrządku ormiańskiego
  - Kościół katolicki obrządku syromalabarskiego
  - Kościół katolicki obrządku syromalankarskiego
  - Kościół katolicki obrządku syryjskiego
- Zachodni Kościół katolicki (zwany również Kościołem rzymskokatolickim)
  - Kościół katolicki obrządku łacińskiego

Tradycjonalizm katolicki

Konklawizm
- Kościół Palmariański
- Kościół Rzymskokatolicki Michała I
- Kościół Rzymskokatolicki Świętej Tradycji Apostolskiej
- Prawdziwy Kościół Katolicki
Lefebryzm
- Bractwo Świętego Jozafata – tradycji greckokatolickiej
- Bractwo Świętego Piusa X – tradycji rzymskokatolickiej
Sedeprywacjonizm
- Ruch Tradycyjnych Katolików
Sedewakantyzm

Ortodoksyjne Kościoły wschodnie[edytuj | edytuj kod]

Kościoły prawosławne:
- Cerkiew prawosławna:
- Niekanoniczne Cerkwie Prawosławne:
  - Białoruska Cerkiew Prawosławna (dwie niezależne hierarchie- wyłącznie w diasporze)
  - Macedońska Cerkiew Prawosławna
  - Abchaska Cerkiew Prawosławna
- Starokalendarzowcy
  - Grecka Cerkiew Starokalendarzowa
  - Rumuńska Cerkiew Starokalendarzowa
  - Bułgarska Cerkiew Starokalendarzowa
  - Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji – od 2003 zjednoczony z patriarchatem Moskwy ze statusem Kościoła autonomicznego
  - Rosyjska Cerkiew Katakumbowa
- Staroobrzędowcy
Kościoły asyryjskie (dawniej nazywanie nestoriańskimi)
Kościoły orientalne („niechalcedońskie”, dawniej nazywanie monofizyckimi)

Protestantyzm[edytuj | edytuj kod]

Anglikanizm (uznawany zwykle jako droga środka pomiędzy protestantyzmem i katolicyzmem)
- Kościół Anglii
- Kościół Anglikański Kenii
- Kościół Anglikański w Japonii
- Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych
- Kościół Irlandii
- Kościół Ugandy
- Kościół Walii
- Reformowany anglikanizm
  - Szkocki Kościół Episkopalny
- Tradycjonalizm anglikański

Wyznania przedreformacyjne

Ewangelicyzm (Kościoły wyrosłe wprost z Reformacji)

Kościoły Drugiej Reformacji (Kościoły powstałe po reformacji lub wywodzące się z tzw. Radykalnej Reformacji)

Trzecia Fala (Kościoły przebudzeniowe, powstałe w XIX wieku)

Neo-protestantyzm (Kościoły o krótkim rodowodzie, niezależne, wyrosłe z tradycji protestanckiej)

Ruch zielonoświątkowy (często jako osobny nurt)
- Pentekostalizm
  - Apostolski Kościół Apostołów i Proroków (Salwador)
  - Apostolski Kościół Chrystusa
  - Baptystyczny Kościół Zielonoświątkowy
  - Calvary Chapel
  - Charyzmatyczny Kościół Misji
  - Chrześcijańska Kongregacja Zielonoświątkowa (Włochy)
  - Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
  - Chrześcijański Kościół „Manna” (Portugalia)
  - Chrześcijański Kościół Maranatha
  - Chrześcijański Kościół Zielonoświątkowy
  - Biblijny Kościół Głębokiego Życia
  - Chrześcijańskie Stowarzyszenie Zielonoświątkowe (Tanzania)
  - Chrześcijańskie Zbory Boże
  - Ewangeliczna Wspólnota Uleczenia Naszej Ziemi (Brazylia)
  - Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa
  - Ewangeliczno-Zielonoświątkowy Kościół Braterski
  - Ewangeliczny Kościół Zielonoświątkowy
  - Ewangelizacyjny Kościół Misyjny Elohim
  - Federacja Kościołów Zielonoświątkowych (Niemcy)
  - Flamandzkie Stowarzyszenie Kościołów Zielonoświątkowych (Belgia)
  - Kingsway International Christian Centre (Anglia-Londyn)
  - Kongregacja Chrześcijan
  - Kościół Apostolski
  - Kościół Boży (Cleveland)
  - Kościół Boży w Chrystusie, współpracujący z Międzynarodowym Kościołem Zwycięstwa, należącym do nurtu odnowy charyzmatycznej
  - Kościół Boży w Chrystusie (Stany Zjednoczone)
  - Kościół Bożych Proroctw
  - Kościół Cherubów i Serafów
  - Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
  - Kościół Chrześcijański Brunstad (Bracia norwescy)
  - Kościół Ewangeliczno-Zielonoświątkowy w Chile
  - Kościół Ewangeliczny (Chorwacja)
  - Kościół Ewangeliczny „Filadelfia” (Hiszpania)
  - Kościół Ewangeliczny „Misja Łaski”
  - Kościół Indonezji Betel
  - Kościół Księcia Pokoju (Gwatemala, Salwador)
  - Kościół Kuli Śnieżnej (Brazylia)
  - Kościół Odrodzenia w Chrystusie (Brazylia)
  - Kościół Pana „Aladura”
  - Kościół Pana Naszego Jezusa Chrystusa na Ziemi
  - Kościół Pełnej Ewangelii w Kenii
  - Kościół Poczwórnej Ewangelii
  - Kościół Powszechny Królestwa Bożego
  - Kościół Wierzących
  - Kościół Zielonoświątkowo-Charyzmatyczny
  - Kościół Zielonoświątkowy (Ghana)
  - Kościół Zielonoświątkowy „Bóg jest Miłością”
  - Kościół Zielonoświątkowy „Brazylia Dla Chrystusa”
  - Kościół Zielonoświątkowy w Chile
  - Kościół Zielonoświątkowy Elim
  - Kościół Zielonoświątkowy w Indonezji
  - Kościół Zielonoświątkowy w RP
  - Kościół „Żniwa miast”
  - Metodystyczno-Zielonoświątkowy Kościół Chile
  - Międzynarodowa Wspólnota Zborów Bożych
  - Międzynarodowy Kościół Łaski Bożej (International Grace of God Church)
  - Misja Pełnej Ewangelii Kamerunu
  - Misja Wiary Apostolskiej Południowej Afryki
  - Misja Zielonoświątkowa
  - Misyjny Zielonoświątkowy Kościół Boży
  - Newfrontiers International
  - Niezależny Kościół Zielonoświątkowy
  - Odkupiony Chrześcijański Kościół Boży
  - Odnowiony Kościół Prezbiteriański w Brazylii
  - Rosyjski Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
  - Rumuńska Unia Zielonoświątkowa
  - Standardowe Kościoły Otwartej Biblii (Open Bible Standard Churches)
  - Stowarzyszenie Kościołów Zielonoświątkowych w Rwandzie
  - Stowarzyszenie „Winnica” (USA)
  - Światowy Kościół Mocy Bożej (World Church of the Power of God)
  - Unia Zborów Zielonoświątkowych (Litwa)
  - Unia Zielonoświątkowa
  - Wolny Ewangeliczny Kościół Boży (Grecja)
  - Wolny Kościół Apostolski Pięćdziesiątnicy
  - Wolny Kościół Ożywienia Zielonoświątkowego
  - Wolny Kościół Zielonoświątkowy
  - Zbory Boże
  - Zbory Zielonoświątkowe
  - Zbór Stanowczych Chrześcijan w RP
  - Zielonoświątkowy Kościół Boży
  - Zielonoświątkowy Kościół Świętości
  - Zielonoświątkowe Zbory Boże
  - Zielonoświątkowe Zbory Zachodnich Indii
  - Związek wyznaniowy „Życie i Światło” (Francja)
- Pentekostalizm Jedności Bóstwa
- Ruch Wiary
  - Lakewood Church

Żydzi mesjanistyczni

Afrochrześcijaństwo[edytuj | edytuj kod]

Afrochrześcijaństwo
- aladura
- harrizm
- kimbangizm
- lumba

Wyznania nietrynitarne[edytuj | edytuj kod]

w Polsce (XVI – XVII w.):

w Polsce współcześnie
- Świecki Ruch Przyjaciół Człowieka „Anioł Pański” (miał niewielkie grono zwolenników w latach 30. XX wieku, obecnie nie występuje w Polsce)
- Kościół Remonstrantów Polskich
- spirytualiści
- Jednota Braci Polskich

Restoracjonizm[edytuj | edytuj kod]

Irwingianizm
- Kościół Nowoapostolski
ruch świętych w dniach ostatnich (mormoni)
- Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (największe wyznanie)
- Społeczność Chrystusa (dawniej „Zreorganizowany Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich”)
- mniejsze odłamy lub grupy:
Chrystadelfianie
ruch badacki:

Wierzenia synkretyczne zapożyczające z chrześcijaństwa[edytuj | edytuj kod]

Nowe ruchy religijne o charakterze lub tradycji chrześcijańskiej[edytuj | edytuj kod]

Kościół Boga Wszechmogącego
Rodzina
Ruch na rzecz Przywrócenia Dziesięciu Przykazań
Zbór Leczenia Duchem Świętym „Niebo”
Wolny Kościół Reformowany
Stolica Boża i Barankowa

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Mimo należenia do chrześcijaństwa (Czy Świadkowie Jehowy są chrześcijanami?, jw.org) nie utożsamiają się z nominalnym chrześcijaństwem, dlatego np. w rozmowach z przedstawicielami judaizmu stwierdzają Nie należymy do kościołów chrześcijaństwa i nie wierzymy w Trójcę, tylko oddajemy cześć Bogu Abrahama. (Prowadzenie rozmów na podstawie Pism s. 23), Chrześcijaństwa tego nie założyli jednak Jezus Chrystus i jego dwunastu apostołów („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 20/1972 s. 8 ak. 25), Nadzieje chrześcijaństwa na wybawienie nie mają podstaw biblijnych („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 10/1980 s. 13 ak. 23), Kierunek aktywności kościołów nominalnego chrześcijaństwa jest wręcz sprzeczny z naukami założyciela chrystianizmu („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 3/1975 s. 24.). Wyjaśniają, że dotyczy to nominalnego chrześcijaństwa, w przeciwieństwie do prawdziwego, określanego też jako chrystianizm.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Religie świata. (pol.).
↑ Oriental Orthodox Churches. [dostęp 2012-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)].
↑ Is the Eastern Orthodox Church the same thing as Orthodox Christianity? | Eastern Orthodox Church | Orthodoxy | Russian | Greek. [dostęp 2012-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-16)].
↑ Kościół Powszechny, Kościoły Katolickie będące w pełnej jedności z Biskupem Rzymu – następcą świętego Piotra. [dostęp 2010-03-15].
↑ Nie jest uznawany przez wszystkie autokefaliczne Cerkwie.
↑ Parafie prawosławne zachodniego obrządku podlegają m.in. pod Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji i Antiocheńska prawosławną archidiecezję Ameryki Północnej w ramach Antiocheńskiego Wikariatu Rytu Zachodniego (AWRV)

[7] Mimo należenia do chrześcijaństwa (Czy Świadkowie Jehowy są chrześcijanami?, jw.org) nie utożsamiają się z nominalnym chrześcijaństwem, dlatego np. w rozmowach z przedstawicielami judaizmu stwierdzają Nie należymy do kościołów chrześcijaństwa i nie wierzymy w Trójcę, tylko oddajemy cześć Bogu Abrahama. (Prowadzenie rozmów na podstawie Pism s. 23), Chrześcijaństwa tego nie założyli jednak Jezus Chrystus i jego dwunastu apostołów („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 20/1972 s. 8 ak. 25), Nadzieje chrześcijaństwa na wybawienie nie mają podstaw biblijnych („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 10/1980 s. 13 ak. 23), Kierunek aktywności kościołów nominalnego chrześcijaństwa jest wręcz sprzeczny z naukami założyciela chrystianizmu („Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” nr 3/1975 s. 24.). Wyjaśniają, że dotyczy to nominalnego chrześcijaństwa, w przeciwieństwie do prawdziwego, określanego też jako chrystianizm.

[1] Religie świata. (pol.).

[2] Oriental Orthodox Churches. [dostęp 2012-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)].

[3] Is the Eastern Orthodox Church the same thing as Orthodox Christianity? | Eastern Orthodox Church | Orthodoxy | Russian | Greek. [dostęp 2012-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-16)].

[4] Kościół Powszechny, Kościoły Katolickie będące w pełnej jedności z Biskupem Rzymu – następcą świętego Piotra. [dostęp 2010-03-15].

[5] Nie jest uznawany przez wszystkie autokefaliczne Cerkwie.

[6] Parafie prawosławne zachodniego obrządku podlegają m.in. pod Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji i Antiocheńska prawosławną archidiecezję Ameryki Północnej w ramach Antiocheńskiego Wikariatu Rytu Zachodniego (AWRV)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]