Krasowo Wielkie
52°51′06″N 22°41′52″E/52,851667 22,697778| wieś | |
 Granica miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-212[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0402218[5] |
Położenie na mapie gminy Nowe Piekuty  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
| 52°51′06″N 22°41′52″E/52,851667 22,697778[1]
| |
Krasowo Wielkie – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty[5][6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Kazimierza w Nowych Piekutach[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś założona najprawdopodobniej w XV w. przez rycerzy herbu Ślepowron, pochodzących z Krasowa w ziemi rawskiej[8].
W roku 1408 Krasowo było wsią należącą do rodu Boleszczyce. W 1441 r. Książę mazowiecki Władysław nadał Mikołajowi z Krassowa, kasztelanowi wizkiemu 40 łanów ziemi we wsi Sieburczyn nad Biebrzą[9][10].
Krasowo wzmiankowane w roku 1519[8] i 1526.
W I Rzeczypospolitej wieś należała do ziemi bielskiej[11].
Na popis szlachty podlaskiej w roku 1528 wysłano ze wsi 6 konnych jeźdźców. Wymienieni rycerze: Mroczek Krasowski, Bernat Krasowski, Liasota, Woytech, Andrej Michyłowicz Pekolka, Stanisław Kras, Matey Michałowicz, Jan Mikołaiewicz Liaszkowicz, Jan Mateiewicz brat ieho Martin, Matey Liaszkowicz, Paweł Martinowicz, Tomko Kordasowicz[8].
W XVI wieku miejscowość rozpadła się na mniejsze osiedla: Częstki, Siódmaki, Wólka.
Mroczek Krassowski stanął przed obliczem królewskim w Krakowie jako delegat szlachty w sporze ze starostą brańskim Gasztołdem.
W 1580 r. mieszkał tu między innymi Andrzej Krassowski komornik ziemski bielski, właściciel młyna oraz 3 włók ziemi. Notowano również: Krzysztofa syna Szczęsnego Kostro, Jakuba Krassowskiego syna Walentego, Mikołaja Rzepnego, Piotra syn Wawrzyńca Kostro, Więczsława syna Jana Krasowskiego oraz Jana syna Mroczka Krassowskiego.
Dokument z roku 1631 podaje, że nazwę miejscowości zapisywano również jako Krassowo-Piekuty[8].
Pod koniec XIX w. wieś drobnoszlachecka i włościańska nad rzeczką Dzierżą w powiecie mazowieckim, gmina i parafia Piekuty. Wieś liczyła wówczas 31 domów (dymów), 194 katolików, 48 żydów i jednego unitę. Grunty rolne w glebie średniej. Powierzchnia gruntów drobnoszlacheckich wynosiła 534, a włościańskich 16 morg. Ziemi poduchownej 7½ morgi. We wsi istniała karczma i wiatrak. Przez pewien czas największym właścicielem ziemskim był Drągowski[9].
W pobliżu znajduje się cmentarz rzymskokatolicki parafii Piekuty założony w roku 1870[9].
W 1891 r. we wsi istniało 19 gospodarstw drobnoszlacheckich i 12 chłopskich[8]. W 1921 r. – 28 domów, 16 innych budynków mieszkalnych z liczbą 270 mieszkańców, wśród nich 31 Żydów i 4 prawosławnych. Przed II wojną światową działał tu sklep spożywczy I. Bursztyna, istniał też wiatrak J. Podhasanego.
Raporty z czasów okupacji sowieckiej donosiły: Wojno Aleksander syn Kazimierza, urodził się w 1918 roku, wcześniej mieszkał we wsi Krasowo, rejonu brańskiego, uciekł z domu i znajdował się na nielegalnej stopie. Wykryty i aresztowany 26 lutego 1941 roku w domu Leśniewskiego. Śledztwo prowadzi 3 Oddział NKWD.
Podczas pacyfikacji wsi Skłody Borowe Niemcy podpalili również zabudowania tej wsi, uprzednio wysiedlając mieszkańców. Dwóch mężczyzn zabrali do Skłod Borowych i tam zamordowali, byli to: Antoni Skłodowski zwany Statuta oraz Antoni Kobosko (lat 45).
Współcześnie miejscowość liczy 46 domów i 200 mieszkańców[8].
Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]
- krzyż przydrożny, żeliwny z 1895 r.[12]
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
- młyn motorowy, murowany z lat 30. XX w.[8]
Urodzeni w Krasowie Wielkim[edytuj | edytuj kod]
- Jan Stanisław Jankowski – delegat rządu Rzeczypospolitej na kraj, wicepremier Rządu Podziemnego
- Tomasz Puchalski – (ur. 13.12.1793 Krasowie Wielkie pow. Wysokie Mazowieckie zm. 19.12.1846 Caen) ksiądz rzymskokatolicki, kapelan pułkowy od 1826, brał udział w powstaniu listopadowym, potem na emigracji najpierw w Niemczech i od stycznia 1832 we Francji, aktywny działacz emigracyjny związany z jej lewicowym skrzydłem[13].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 61463
- ↑ Wieś Krasowo Wielkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 614 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c d e f g Historia Poszczególnych Miejscowości z Terenu Gminy Nowe Piekuty. www.nowepiekuty.pl. [dostęp 2015-05-08].
- ↑ a b c Krasowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 162.
- ↑ Sieburczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 579.
- ↑ Krasowo (3) K.-Wielkie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 646.
- ↑ Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 47.
- ↑ Tomasz Puchalski, Pamiętnik 1827-1840. Lublin 1987 r.
- Siedziba gminy: Nowe Piekuty
