Krwiściąg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krwiściąg
Ilustracja
Krwiściąg lekarski
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

krwiściąg

Nazwa systematyczna
Sanguisorba L.
Sp. Pl. 116. 1753
Typ nomenklatoryczny

Sanguisorba officinalis L.[3]

Synonimy
  • Dendriopoterium Svent.
  • Gervasia Raf.
  • Pimpinella Ség.
  • Poteridium Spach
  • Poterium L.
  • Tobium Raf.[4]
Kwiatostany krwiściąga mniejszego

Krwiściąg (Sanguisorba L.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. W wąskim ujęciu systematycznym liczy kilkanaście gatunków[5], a w szerokim (po włączeniu tu gatunków z rodzajów Poterium, Poteridium i Dendriopoterium) – 34 gatunki[4]. W wąskim ujęciu są to rośliny występujące w strefie umiarkowanej Eurazji i Ameryki Północnej[5], a w szerokim także w południowej Afryce[4]. W Polsce występują jako rodzime dwa lub trzy gatunki (w zależności od ujęcia systematycznego): krwiściąg lekarski (S. officinalis), mniejszy (S. minor) i średni (S. muricata)[6] (ten ostatni klasyfikowany jest też jako podgatunek S. minor subsp. balearica[4]). Rośliny z tego rodzaju rosną na łąkach i murawach[7]. Ich kwiaty zapylane są przez owady, ale też przez wiatr[5].

Niektóre uprawiane są jako ozdobne z powodu efektownych kwiatostanów i ulistnienia[7]. Niektóre gatunki wykorzystywane były jako lecznicze. Krwiściąg lekarski (S. officinalis) ma też jadalne liście i wykorzystywany był przy produkcji wina[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Sanguisorba hakusanensis
Pokrój
Zarówno okazałe byliny osiągające do 2 m wysokości, jak i niskie, tworzące gęste kobierce[7], zwykle kłączowe, o pędach podnoszących się lub prosto wzniesionych[8]. W szerokim ujęciu należą tu też rośliny krzewiaste, w tym kolczaste[5].
Liście
Odziomkowe i łodygowe, wsparte przylistkiem częściowo przyrośniętym do ogonka, z wolnym końcem kształtu jajowatego do zaokrąglonego, ząbkowanym[8]. Liście zawsze ogonkowe[8] o blaszce nieparzystopierzastej, zwykle regularnie podzielonej na liczne, ząbkowane listki[7]. Dolne liście są z reguły dłuższe, górne coraz krótsze[8].
Kwiaty
Liczne (od 50 do ponad pół tysiąca[8]), drobne (do 5 mm średnicy[8]), zebrane w szczytowe, gęste, główkowate lub kłosowate kwiatostany, barwy zielonej, czerwonej, różowej do białej. Pozbawione są kieliszka i korony. Działki kielicha są cztery. Pręciki występują w liczbie 4 lub są liczne, czasem długie i okazałe. Zalążnia dolna powstaje z 1 lub 2 owocolistków i zwieńczona jest piórkowatym znamieniem[7].
Owoce
Jednonasienne, kulistawe niełupki o średnicy od 0,5 do 2 mm zamknięte w twardniejącym hypancjum zwieńczonym również trwałymi działkami kielicha[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Sanguisorbinae, plemienia Sanguisorbeae (lub Agrimonieae[9]), podrodziny Rosoideae, rodziny różowatych (Rosaceae) z rzędu różowców[10][2].

W wąskim ujęciu systematycznym rodzaj obejmuje kilkanaście gatunków. W obrębie plemienia pozycję bazalną zajmuje para rodzajów Poteridium i Poterium, następny klad tworzy Sanguisorba, a kolejne reszta rodzajów plemienia[8]. W szerokim ujęciu wszystkie te rodzaje włączane są do Sanguisorba[4].

Wykaz gatunków[4][11][12]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
  4. a b c d e f Sanguisorba L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-14].
  5. a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 823, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 160, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 142. ISBN 0-333-74890-5.
  8. a b c d e f g h Alan S. Weakley, Sanguisorba Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-14].
  9. Genus Sanguisorba L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-14].
  10. D. Potter i inni, Phylogeny and classification of Rosaceae, „Plant Systematics and Evolution”, 266, 2007, s. 5–43, DOI10.1007/s00606-007-0539-9.
  11. Ludmiła Karpowiczowa: Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
  12. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 157-158. ISBN 978-83-925110-5-2.