Krynki (gmina)

Krynki
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
TERC	2011043
Burmistrz	Jolanta Gudalewska
Powierzchnia	165,91 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 3 194
• gęstość	19,2 os./km²
Nr kierunkowy	85
Kod pocztowy	16-120
Tablice rejestracyjne	BSK
	Adres urzędu:ul. Garbarska 16; 16-120 Krynki
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	21
Liczba miejscowości	27
	Położenie na mapie powiatu;
	53°15′55″N 23°46′19″E/53,265278 23,771944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Krynki – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim.

Siedziba gminy to miasto Krynki.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 3 528 osób.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W okresie międzywojennym gmina Brzostowica Wielka należała do powiatu grodzieńskiego w województwie białostockim II RP^[5]. Według spisu powszechnego z 1921, gminę w ówczesnych granicach (obejmujących także tereny znajdujące się dziś na Białorusi) zamieszkiwało 4110 osób, w tym 3567 (87%) Polaków, 492 (12%) Białorusinów, 29 (1%) Żydów, 17 Rosjan, 3 Rusinów, 1 Łotysz i 1 Niemiec^[6].

16 października 1933 gminę Brzostowica Wielka podzielono na 25 gromad: Białogorce, Białokozy, Chłodne Włóki, Geniusze, Ignatowce, Jamasze, Kudrycze, Kundzicze, Kurczowce, Łapicze, Makarowce, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Odła, Ostapkowszczyzna, Ozierskie, Pietraszewicze, Plebanowo, Porzecze, Proniewicze, Rusaki, Rzepowicze, Sanniki, Siemionówka i Służki^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada 1939 została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączono ją do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy^[8].

W 1944 roku ponownie zajęta przez wojska sowieckie i częściowo włączona do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR. Spośród jej 25 gromad, 15 włączono do ZSRR (Białokozy, Gieniusze, Ignatowce, Kudrycze, Kurczowce, Makarowce, Odła, Ostapkowszczyzna, Pietraszewicze, Porzecze, Proniewicze, Rusaki, Rzepowicze, Siemionówka i Służki), natomiast 10 gromad (Białogorce, Chłodne Włóki, Jamasze, Kundzicze, Łapicze, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Ozierskie, Plebanowo i Sanniki), wraz z pozbawionymi przez Niemców praw miejskich Krynkami (i przekształconymi w gromadę), pozostało przy Polsce^[9].

Do okrojonej gminy Krynki włączono osiem gromad ze zniesionej gminy Hołynka (Chomontowce, Ciumicze, Kruszyniany, Łosiniany, Łużany, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie i Rudaki) oraz jedną gromadę ze zniesionej gminy Brzostowica Wielka (Jaryłówka) Zniesiono też gromadę Jamasze, włączając ją do gromady Ozierany Małe. Gminę Krynki włączono do powiatu sokólskiego^[9]. 1 stycznia 1951 zniesiono formalnie miasto Krynki (mimo że nie funkcjonowało jako miasto od 1944 roku), właczając je do gminy Krynki^[10].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina Krynki była podzielona na 19 gromad: Białogorce, Chłodne Włóki, Chomontowce, Ciumicze, Jaryłówka, Kruszyniany, Krynki, Kundzicze, Łapicze, Łosiniany, Łużany, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie, Ozierskie, Plebanowo, Rudaki i Sanniki^[11].

Gminę Krynki zniesiono jesienią 1954 w związku z reformą administracyjną kraju, a jej obszar wszedł w skład nowo utworzonych gromad Bobrowniki, Górany, Kruszyniany, Krynki, Ostrów Południowy i Plebanowo^[12].

Gminę reaktywowano ponownie 1 stycznia 1973 w związku z przywróceniem gmin w Polsce^[13]. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Do 2008, czyli do momentu restytuowania miasta Krynki z dniem 1 stycznia 2009^[14], była gminą wiejską.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[15] gmina Krynki ma obszar 165,91 km², w tym:

użytki rolne: 55%
użytki leśne: 37%

Gmina stanowi 8,08% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	3528	100	1818	51,5	1710	48,5
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	21,3		11		10,3

Piramida wieku mieszkańców gminy Krynki w 2014 roku^[1].

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Miasto

Krynki

Sołectwa

Białogorce, Ciumicze, Górany, Górka, Jurowlany, Kruszyniany, Kundzicze, Leszczany, Łapicze, Łosiniany, Nietupa, Nietupa-Kolonia, Nowa Grzybowszczyzna, Nowa Świdziałówka, Ostrów Południowy, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie, Plebanowo, Rudaki, Sanniki, Szaciły^[2].

Pozostałe miejscowości podstawowe

Aleksandrówka, Chłodne Włóki, Ozierskie, Rachowik, Stara Grzybowszczyzna.

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Gródek, Szudziałowo. Gmina sąsiaduje z Białorusią.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Krynki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, sołectwa.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 37. [dostęp 2010-11-26].
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51.
↑ Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
↑ ^a ^b Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.
↑ Dz.U. 1950 nr 51, poz. 472.
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
↑ Uchwała Nr XXXIX/130/54 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Sokółce z dnia 5 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 7 października 1954 r., Nr. 7, Poz. 39).
↑ Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
↑ Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860 (Fotokopia).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

strona Gminy Krynki
strona Gminnego Ośrodka Kultury w Krynkach. gok-krynki.tox.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-09)].

[populacja2016-1] Gmina Krynki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[sol-2] Strona gminy, sołectwa.

[us-3] Urząd Statystyczny w Białymstoku.

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[gus-5] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.

[spis-6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 37. [dostęp 2010-11-26].

[7] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51.

[wierzbicki-8] Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.

[Jemielity-9] Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.

[10] Dz.U. 1950 nr 51, poz. 472.

[11] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.

[12] Uchwała Nr XXXIX/130/54 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Sokółce z dnia 5 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 7 października 1954 r., Nr. 7, Poz. 39).

[13] Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).

[14] Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860 (Fotokopia).

[autonazwa1-15] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Miasto	Krynki
Wsie	Białogorce Chłodne Włóki Ciumicze Górany Górka Jurowlany Kruszyniany Kundzicze Leszczany Łapicze Łosiniany Nietupa Nowa Grzybowszczyzna Nowa Świdziałówka Ostrów Południowy Ozierany Małe Ozierany Wielkie Ozierskie Plebanowo Rudaki Sanniki Stara Grzybowszczyzna Szaciły
Kolonie	Aleksandrówka Nietupa-Kolonia Rachowik
Części wsi	Nowosiółki Planta
Kolonie wsi	Borsukowizna Jamasze Kłyszawka Podlipki Podszaciły Seroczyńszczyzna Słobódka Studzianka Trejgle
Osady wsi	Nietupskie Żylicze

Miasto	Krynki
Wsie	Białogorce Gieniusze Jamasze Kudrycze Kundzicze Kurczowce Łapicze Makarowce Nowa Grzybowszczyzna Odła Ostapkowszczyzna Pietraszewicze Plebanowo Porzecze Rusaki Sanniki Służki
Kolonia	Chłodne Włóki Kurdowszczyzna Ozierskie Rachowik
Osady	Marcinopol
Okolica	Białokozy Ignatowicze Nietupa Proniewicze Rzepowicze
Folwarki	Bargielewszczyzna Liszki Ostapkowszczyzna Trejgle Usnarz Usnarz-Makarowce Usnarz Murowany
Zaścianek	Aleksandrówka
Osady młyńskie	Służki I Służki II

Miasta	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy miejsko-wiejskie	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy wiejskie	Janów Korycin Kuźnica Nowy Dwór Sidra Szudziałowo

Przynależność wojewódzka	województwo trockie gubernia słonimska (1795–1796) gubernia litewska (1797–1801) gubernia grodzieńska (1801–1915) okręg wileński pod ZCZW (1919–1920) i TZTPiE (1920) okręg nowogródzki (1920–1921) woj. białostockie (1921–1939)
Miasta (1919–1939)	Druskieniki Grodno Indura Krynki Skidel
Gminy wiejskie (1919–1939)	Berszty Brzostowica Mała Brzostowica Wielka Dubno Gudziewicze Hołynka Hornica Hoża Indura Jeziory Kamionka (do 1929 →) Krynki Łasza Łunna Marcinkańce (od 1925) Massalany (do 1922) Mosty Porzecze Skidel Wielkie Ejsymonty (od 1922) Wiercieliszki Wołpa Żydomla

Przynależność wojewódzka	Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) PRL: woj. białostockie (1944–75)
Miasta (1919–75)	Dąbrowa (Grodzieńska / Białostocka) (do 1944 (1950)) Krynki (← do 1944 (1950)) Nowy Dwór (do 1934) Odelsk (do 1934) Sokółka Suchowola (do 1944 (1950)*)
Gminy wiejskie (1919–54 i 1973–75)	Babiki (od 1944) Czarna Wieś (do 1920 i 192?–27) Dąbrowa Białostocka (do 1954) Janów Korycin Krynki (← od 1944) Kuźnica Nowy Dwór (do 1954) Odelsk (do 1944) Sidra Sokolany (do 1944) Sokółka Suchowola (do 1954) Szudziałowo Zalesie (do 1954)
Gromady (1954–72)	Achrymowce (1954–59) Babiki (1954–72) Białousy (1954–71) Bogusze (1954–61) Bombla (1959–72) Butrymowce (1954–55 →) Chodorówka Nowa (1954–61 →) Czerwonka (1954–59) Czuprynowo (1954–59) Dąbrowa (1954–55 →) Dubaśno (1954–55 →) Górka (1959–72) Górany (1954–71) Horodnianka (1954–55 →) Janowszczyzna (1954–72) Janów (1954–72) Kamienna Stara (1954–55 →) Kamionka Nowa (1954–59) Kamionka Stara / Stara Kamionka (1954–72) Kiersnówka (1954–55 →) Klimówka (1954–59) Korycin (1954–72) Krasne (1954–59) Krasne Folwarczne (1954–59 (→)) Kruszyniany (1954–59) Krynki (1954–72) Kuplisk (1954–57) Kuźnica (1954–72) Lipina (1954–57) Majewo (1954–71) Malawicze Dolne (1954–71) Nierośno (1954–55 →) Nowowola (1954–59) Nowy Dwór (1954–55 →) Ostra Góra (1954–59) Ostrowie (1954–55 →) Ostrów Południowy (1954–59) Pierożki (1954–57) Plebanowo (1954–59) Pokośna (1954–55 →) Popławce (1954–61) Racewo (1954–59) Reszkowce (1954–55 →) Rozedranka Stara / Stara Rozedranka (1954–72) Różanystok (1954–55 →) Sidra (1954–72) Siekierka (1954–57) Sokolany (1959–72) Sokołda (1954–71) Sokółka (1961–72) Suchodolina (1954–55 →) Suchowola (1954–61 →) Szudziałowo (1954–72) Talkowszczyzna (1954–61) Teolin (1954–59) Wierzchlesie (1954–59) Wołyńce (1954–57) Woroniany (1954–59) Wólka (1954–61 →) Zabrodzie (1954–57) Zagórze (1954–59) Zalesie (1954–72) Zdroje (1954–59) Zubrzyca Wielka (1954–57) Zwierzyniec Wielki (1954–55 →)
Legenda	* de facto skasowane w 1944, de jure w 1950