Krzesło numer 14

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Michael Thonet – Krzesło nr 14 (produkcja współczesna)
Krzesło Thoneta numer 18 – produkcja współczesna

Krzesło numer 14 – jedno z najbardziej rozpoznawalnych i dostępnych krzeseł o konstrukcji giętej w historii wzornictwa przemysłowego. Produkowane przez markę Gebrüder Thonet w Europie (Cesarstwo Austrii, obecnie teren Austrii) od 1859 r. Autorstwo konceptu przypisuje się Michaelowi Thonetowi. Projekt krzesła stanowił odpowiedź na zapotrzebowanie na tanie i uniwersalne krzesło. Inne nazwy – "krzesło bistro", wraz z modelem numer 18 określane mianem "krzesła popularnego"[1].

Początki produkcji[edytuj | edytuj kod]

Michael Thonet pracował nad technikami parowego gięcia drewna od lat '30 XIX wieku. Pierwsze szkice nr 14 powstały w latach '50. Rzemieślnik stosował metodę wykonywania szeregu modeli elementów i gotowego wyrobu. Pierwotnie krzesło 14, oraz będące przypuszczalnie wzorem wcześniejszym krzesło nr 8, Thonet wytwarzał z giętych hydrotermicznie i klejonych pasków obłogów bukowych. W wersji znanej do dziś krzesło 14 gięto z sześciu pałąków z masywu drzewnego[2]. Model został po raz pierwszy uwieczniony na afiszu reklamowym Braci Thonet z 1859 roku. Co najmniej część testów produkcji seryjnej i pierwotna produkcja wielkoseryjna rozpoczęła się w Koryczanach, gdzie Michael Thonet udał się w 1856 r. w celu założenia pierwszej fabryki. Teren zakładowy został przejęty od dotychczasowego dostawcy surowca Thonetów. Dostępność drewna bukowego należała w późniejszych latach do głównych wymogów stawianych nowym lokalizacjom fabryk. Produkcja numeru 14 na szeroką skalę rozwijała się w latach '60 oraz '70 XIX wieku.

Geneza stylistyczna[edytuj | edytuj kod]

Część badaczy meblarstwa wiedeńskiego wskazuje na podobieństwa elementów krzeseł Thoneta do wyrobów fabrykanta Josefa Ulricha Danhausera. W posiadaniu Muzeum Sztuki Użytkowej w Wiedniu znajduje się tapicerowane, niskie stolarskie krzesło z 1825 roku z klejonym oparciem przypominającym nieco wzór numer 8 Thoneta. Ten różnił się od „14” wykonaniem tylnych nóg – oparcia, a także obręczy siedziska z klejonych pasków forniru. Tym samym „ósemka” należała do wyrobów znacznie bardziej pracochłonnych. Meble Danhausera należały jednak do niegiętych wyrobów historyzujących.

Cechy konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

"14", podobnie jak większość pozostałych mebli drewnianych Gebrüder Thonet, wytwarzano z drewna bukowego. Mebel montowano z 6 elementów drewnianych: nogi tylnej - oparcia, dwóch nóg przednich, pałąka oparciowego, obręczy łączącej nogi oraz obręczy siedziska. Pierwotnie "numer 14" posiadał deseczkę siedziskową ze sklejki, w późniejszym czasie dostępne stało się również siedzisko wyplatane trzciną, następnie również innymi materiałami plecionkarskimi. Do montażu elementów służyły wkręty i śruby. Jedynie nogi przednie osadzano w siedzisku na tradycyjne czopowe połączenia kształtowe. Bracia Thonet oferowali mebel w kilku wariantach kolorystycznych, wykończony lakierem lub politurą, z różnymi motywami wypalanymi na deseczce siedziskowej. Klienci mogli również zamówić dedykowaną plakietkę lub etykietę[3][4].

W latach 1860–1930 sprzedano ponad 50 milionów[5] (niektórzy podają, że było to 70 milionów) sztuk krzeseł.

Krzesła te produkowane są współcześnie (stan na 2019) także w Polsce np. w Jasienicy k. Bielska Białej i w Radomsku[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

  • Krzesło numer 4 - pierwszy model krzesła z drewna giętego wykonany na potrzeby wnętrza miejsca publicznego, wg projektu Michaela Thoneta.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Claus Pese i inni, Sitz-Gelegenheiten : Bugholz- und Stahlrohrmöbel von Thonet : Germanisches Nationalmuseum, Nürnberg, 29. November 1989 bis 18. Februar 1990, Nürnberg: Das Museum, 1989, ISBN 3-926982-13-6, OCLC 21872733 [dostęp 2022-11-28].
  2. Claus Pese i inni, Idea Thoneta : meble z drewna giętego i rur stalowych, Germanisches Nationalmuseum, 1989, OCLC 54309578 [dostęp 2022-11-28].
  3. cotozafotel, Krzesło gięte Thonet nr 14 | Co to za fotel?, 24 listopada 1859 [dostęp 2022-11-28] (pol.).
  4. Claus Pese i inni, Idea Thoneta : meble z drewna giętego i rur stalowych, Germanisches Nationalmuseum, 1989, OCLC 54309578 [dostęp 2022-11-28].
  5. Krzesło nr 14. Historia piękna i wygody [online] [dostęp 2018-05-20].
  6. Krzesło 14 [online], 25 stycznia 2019 [dostęp 2023-09-26] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]