Ksenia (botanika)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ziarniaki kukurydzy mogą mieć różną barwę w zależności od genotypu pyłku

Ksenia (z gr. xenos - obcy, gość) – zjawisko ujawniania się genotypu rośliny ojcowskiej w tkankach nasion lub owoców. Występowanie cech będących wynikiem ekspresji genów zawartych w pyłku w tkankach, które pochodzą wyłącznie z rośliny matczynej określane jako metaksenia[1], zaś w tkankach, które powstają z połączenia gamet - gamoksenia[2].

Termin został wprowadzony przez Wilhelma Olbersa Focke w roku 1881[3]. Początkowo rozważano także wpływ zarodka na bielmo, które uznawane było za tkankę pochodzącą z rośliny matczynej. Po odkryciu podwójnego zapłodnienia u okrytonasiennych, stało się jasne, że w tych komórkach obecne są geny pochodzące z pyłku. Poznanie podwójnego zapłodnienia nie pozwoliło jednak wyjaśnić wszystkich obserwowanych zjawisk związanych z ksenią[2]. Wpływ zarodka na właściwości owoców jest prawdopodobnie związany z wydzielanymi hormonami, szczególnie auksyną. Dla pierwszych naukowców opisujących zjawisko techniki pozwalające potwierdzić taką hipotezę nie były dostępne[2].

Zjawisko znajduje zastosowanie w rolnictwie i ogrodnictwie, gdzie dobór rośliny z której pochodzi pyłek może zapewniać korzystny dla człowieka kształt i kolor owoców, wielkość komórek nasion, czas rozwoju i skład chemiczny oraz wpływać na ilość plonu[1].

Efekt w nasionach[edytuj | edytuj kod]

Ksenia może być wykorzystana do zwiększenia masy nasion oraz rozmiarów zarodka. W przypadku bawełny zjawisko może mieć korzystne efekty dla materiału siewnego oraz umożliwiać zwiększeni ilości oleju uzyskiwanego z nasion[4]. W badaniach wykazano także wpływ ksenii na zawartość i skład oleju różnych odmian migdałów[5].

Wykorzystanie w roślinach transgenicznych[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na pojawiające się w społeczeństwie obawy związane z konsekwencjami rozsiewania pyłku roślin modyfikowanych genetycznie rozważana jest możliwość uprawy modyfikowanych roślin męskosterylnych i wykorzystywanie do zapylania roślin niemodyfikowanych. Zjawisko ksenii może dać dodatkowe korzyści z takiego rozwiązania, umożliwiając zwiększenie plonów[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b J. A. Olfatia, Z. Sheykhtahera, R. Qamgosara, A. Khasmakhi-Sabetb, Gh. Peyvasta, H. Samizadehc & B. Rabieec. Xenia and Metaxenia on Cucumber Fruit and Seed Characteristics. „International Journal of Vegetable Science”. 16 (3), s. 243-252, 2010. DOI: 10.1080/19315260903584167. 
  2. a b c James O. Denney. Xenia Includes Metaxenia. „Hortscience”. 27 (7), s. 722-728, 1992. 
  3. Fernando Angelo Piotto1, Katherine Derlene Batagin-Piotto2, Marcílio de Almeida2, Giancarlo Conde Xavier Oliveira1*. Interspecific xenia and metaxenia in seeds and fruits of tomato. „Scientia Agricola”. 70 (2), s. 102-107, 2013. 
  4. MH. Pahlavani, K. Abolhasani. Xenia effect on seed and embryo size in cotton (Gossypium hirsutum L.).. „J Appl Genet”. 47 (4), s. 331-5, 2006. DOI: 10.1007/BF03194642. PMID: 17132897. 
  5. O. Kodad, G. Estopañán, T. Juan, R. Socias i Company. Xenia effects on oil content and fatty acid and tocopherol concentrations in autogamous almond cultivars.. „J Agric Food Chem”. 57 (22), s. 10809-13, Nov 2009. DOI: 10.1021/jf9023195. PMID: 19883070. 
  6. B. Feil, U. Weingartner, P. Stamp. Controlling the release of pollen from genetically modified maize and increasing its grain yield by growing mixtures of male-sterile and male-fertile plants. „Euphytica”. 130 (2), s. 163-165, 2003. DOI: 10.1023/A:1022843504598.