Księstwo Zbaraskie

Księstwo Zbaraskie – dzielnica wydzielona na obszarze Wołynia w wieku XIV lub XV dla rodu książęcego (kniaziowskiego) ruskiego lub litewskiego pochodzenia, pieczętującego się herbem Korybut. Od nazwy swej głównej siedziby – Zbaraża – ród przyjął nazwisko Zbaraskich. Pod koniec XV wieku wyodrębnia się z niego Księstwo Wiśniowieckie. Zmediatyzowane w ramach woj. wołyńskiego (1566 r.), utrzymało – a nawet wzmocniło – swoje znaczenie polityczno-administracyjne, jako jedno z ważniejszych państw magnackich w ramach Rzeczypospolitej szlacheckiej. W wieku XVII Księstwo weszło w posiadanie książąt Wiśniowieckich, a następnie Potockich herbu Pilawa. Franciszek Stanisław Potocki sprzedał posiadłość ok. 1850 r. księżnej Jadwidze z Lubomirskich de Ligne.

Panowie na Zbarażu (przed upadkiem Rzeczypospolitej)[edytuj | edytuj kod]

I.	1393–1442	Teodor ks. Nieświcki, starosta podolski, starosta krzemieniecki
II.	1442–1461	Dionizy Mukosiejewicz
III.	1461–1463	Bazyli ks. Nieświcki-Zbaraski
IV.	1463–1474	Bazyli ks. Zbaraski(inne języki)
V.	1474–1482	Symeon ks. Zbaraski, starosta krzemieniecki
VI.	1482–ok. 1540	Andrzej ks. Zbaraski
VII.	ok. 1540–1574	Mikołaj ks. Zbaraski, starosta krzemieniecki
VIII.	1574–1608	Janusz ks. Zbaraski, wojewoda bracławski
IX.	1608–1631	Jerzy ks. Zbaraski, kasztelan krakowski
X.	1631–1636	Janusz ks. Wiśniowiecki, koniuszy wielki koronny, starosta krzemieniecki
XI.	1636–1682	Dymitr ks. Wiśniowiecki, hetman wielki koronny, kasztelan krakowski
XII.	1682–1688	Wacław Leszczyński, wojewoda podlaski
XIII.	ok. 1696–1751	Józef Potocki, hetman wielki koronny, kasztelan krakowski
XIV.	1751–1760	Stanisław Potocki, wojewoda poznański
XV.	1760–1825	Wincenty Potocki, podkomorzy wielki koronny

Kossakowski S., K., 1860, Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, tom 2, w księgarni Gazety Codziennej, Warszawa.
Kowalski M., 2007, Księstwa w przestrzeni politycznej I Rzeczpospolitej, [w:] I. Kiniorska, S. Sala (red.), Rola geografii społeczno-ekonomicznej w badaniach regionalnych, Instytut Geografii AŚ, PTG, Kielce, 2007, s. 177–186.
Rąkowski G., 2006, Przewodnik po Ukrainie Zachodniej, część I, Podole, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków.