Kubuś Puchatek
Twórca |
---|
Kubuś Puchatek, również Fredzia Phi-Phi (ang. Winnie-the-Pooh) – fikcyjna postać z literatury dziecięcej stworzona przez brytyjskiego pisarza A.A. Milne’a.
W pierwszej książce o Kubusiu Puchatku wydanej 14 października 1926 roku pojawiły się takie postacie jak: Prosiaczek, Królik, Kłapouchy, Sowa Przemądrzała, Mama Kangurzyca i Maleństwo oraz Krzyś (którego pierwowzorem był syn autora), w drugiej części pt. Chatka Puchatka autor dodatkowo wprowadził postać Tygrysa.
Książki A.A. Milne’a:
- Kubuś Puchatek (Winnie-the-Pooh; pierwsze wydanie w 1926, 1938 w Polsce)
- Chatka Puchatka (The House at Pooh Corner; pierwsze wydanie w 1928, 1938 w Polsce)
- Wiersze dla Krzysia (When We Were Very Young, Now We Are Six; pierwsze wydania w 1924 i 1927, w Polsce 1957; później wydane osobno jako ,,Kiedy byliśmy bardzo młodzi” i ,,Mamy już sześć lat” lektura w szkole podstawowej)
Pochodzenie imienia
Podobnie jak i wiele innych postaci z książek Milne’a, Kubuś Puchatek został nazwany imieniem jednej z zabawek Christophera Robina Milne’a (1920–1996), syna pisarza. Z kolei pluszowa zabawka Christophera została nazwana tak od imienia niedźwiedzicy Winnipeg będącej żywą maskotką kanadyjskiego wojska z Korpusu Weterynaryjnego Kanady. Została kupiona za 27 dolarów przez porucznika Iana Gary’ego w miasteczku White River w Ontario, gdzie dziś znajduje się pomnik misia. W październiku 1914 roku została przewieziona do Wielkiej Brytanii. Postanowiono pozostawić ją w londyńskim ogrodzie zoologicznym. Padła 12 maja 1934[1].
W 1924 roku Alan Milne pierwszy raz przyszedł do zoo z czteroletnim synem Christopherem, który bardzo polubił Winnie. Trzy lata wcześniej Milne kupił w domu handlowym Harrods i dał synowi na jego pierwsze urodziny pluszaka firmy „Alfa Farnell”. We wrześniu 1981 61-letni Christopher Robin Milne, uczestniczył w odsłonięciu pomnika niedźwiedzicy Winnie (naturalnych rozmiarów, dzieło Lorne Makkina) w londyńskim zoo[potrzebny przypis].
Polskie tłumaczenia
Najstarsze i wciąż najbardziej popularne tłumaczenie obu książek (jak i Wierszy) jest autorstwa Ireny Tuwim. Istnieje też nowszy przekład, pod tytułem Fredzia Phi-Phi, autorstwa Moniki Adamczyk-Garbowskiej (wydawnictwo Lublin 1986, nakład 100 000 egz.) – kontrowersyjny przekład tytułu uważany jest przez jego zwolenników za bliższy oryginałowi.
W tłumaczeniach Kubusia Puchatka na język polski występuje problem określenia jego płci[2]. Irena Tuwim rozumując, że nie da się przełożyć imienia tak, by sprawa jego pochodzenia i rozumienia była jasna dla polskiego czytelnika, ochrzciła misia imieniem Kubuś. Monika Adamczyk we Fredzi Phi-Phi, podobnie jak Milne, nadała imię żeńskie męskiemu misiowi, konsekwentnie stosując formy męskie np. (...) Phi miał zamknięte oczy, Fredzia Phi-Phi zatrzymał się nagle i pochylił się zagadkowo nad śladami. Milne ani razu nie nazywa „Kubusia” „Winnie”, stosuje tylko połączenie „Winnie the Pooh”, a najczęściej nazywa misia po prostu „Pooh”[3]. Używa w odniesieniu do niego męskich zaimków osobowych.
Tłumaczenia na inne języki
Imię Kubusia Puchatka w tłumaczeniach na inne języki jest bardzo różnorodne. W wielu językach zachowano formę z odpowiednikiem rodzajnika „the”: po holendersku „Winnie de Poeh”, w jidysz װיני-דער-פּו („Wini-der-Pu”). W innych językach Kubusia nazywają jednym z dwóch jego imion: „Niedźwiadkiem Pooh” (po niemiecku „Pu der Bär, po czesku „Medvídek Pú”), lub „Niedźwiadek Winnie” (po francusku „Winnie l’ourson”). Są także tłumaczenia, w których nie ma ani „Winnie”, ani „Pooh”, np. po węgiersku „Micimackó”, duńsku „Peter Plys” lub norwesku „Ole Brumm”.
W języku angielskim „h” w imieniu „Pooh” nie wymawia się i rymuje się w tekście z „who” i „do”. W niemieckim, czeskim, łacinie i esperanto tłumaczy się ono jak „Pu”. Tym niemniej w białoruskim tłumaczeniu („Winia-Pych”) drugą część imienia przetłumaczono jako „Pych”, co jest spółdźwięczne z białoruskimi słowami „pycha” (pol. pycha) i „zapychacca” (pol. zmęczyć się, zasapać się). Do rosyjskiej i ukraińskiej tradycji weszło imię „Puch” (słowiańskie słowa puch, puchaty).
Kwestia praw autorskich do postaci
Przygody Kubusia Puchatka doczekały się wielu ekranizacji i adaptacji teatralnych. Obecnie prawa wydawnicze do książek o Kubusiu posiada na całym świecie The Walt Disney Company, który także zarejestrował jego wizerunek i imię jako znak towarowy w wielu krajach świata. Firma Disney strzeże tego wizerunku i swoich praw autorskich do tego stopnia, że wymaga zezwolenia na użycie go na prywatnych stronach www i w adaptacjach teatralnych. W Polsce tłumaczenie Ireny Tuwim podlega ochronie prawno-autorskiej jako odrębny utwór[4].
Pozaksiążkowe wcielenia bohatera
Firma Disney rozwija wizerunek Kubusia poprzez produkcję filmów animowanych, krótko- i długometrażowych, które mają coraz luźniejszy związek z pierwowzorem literackim oraz oryginalnymi ilustracjami E.H. Sheparda. Oprócz powieści A.A. Milne’a, postać Kubusia wykorzystywana jest też w licznych poradnikach dla dzieci i dorosłych, które starają się tłumaczyć rozmaite złożone problemy jak najprostszym językiem. Ich przykłady to m.in. książka Benjamina Hoffa Tao Kubusia Puchatka i jej kontynuacja Te Prosiaczka, które na przykładzie postaci z cyklu objaśniają założenia filozofii chińskiej.
W 2011 roku do kin weszła kolejna produkcja o Kubusiu Puchatku wytwórni Walt Disney Animation Studios pt. Kubuś i przyjaciele, zrealizowana na podstawie wszystkich wydanych do tej pory książek o Puchatku, również na podstawie Powrotu do Stumilowego Lasu autorstwa Davida Benedictusa z 2009 roku[5].
Filmowe adaptacje Kubusia Puchatka
- Kubuś Puchatek i miododajne drzewo – amerykański film animowany z 1966 roku
- Wiatrodzień Kubusia Puchatka – amerykański film animowany z 1968 roku
- Kubuś Puchatek (Miś Puszatek) – radziecki film animowany z 1969 roku
- Kubuś Puchatek idzie w gości – radziecki film animowany z 1971 roku
- Kubuś Puchatek i jego troski – radziecki film animowany z 1972 roku
- Kubuś Puchatek i rozbrykany Tygrys – amerykański film animowany z 1974 roku
- Przygody Kubusia Puchatka – amerykański film animowany z 1977 roku
- Kubuś Puchatek i Dzień Kłapouchego – amerykański film animowany z 1983 roku
- Niezwykła Przygoda Kubusia Puchatka – amerykański film animowany z 1997 roku
- Kubuś Puchatek: Czas prezentów – amerykański film animowany z 1999 roku
- Tygrys i przyjaciele – amerykańsko-japoński film animowany z 2000 roku
- Kubuś Puchatek: Puchatkowego Nowego Roku – amerykański film animowany z 2002 roku
- Prosiaczek i przyjaciele – amerykański film animowany z 2003 roku
- Maleństwo i przyjaciele – amerykański film animowany z 2004 roku
- Kubuś i Hefalumpy – amerykański film animowany z 2005 roku
- Kubuś i przyjaciele – amerykański film animowany z 2011 roku
- Krzysiu, gdzie jesteś? - amerykański film fabularny z 2018 roku
Seriale animowane o Kubusiu Puchatku
- Nowe przygody Kubusia Puchatka – amerykański serial animowany (1988–1992)
- Kubusiowe opowieści – amerykański serial animowany (2001–2002)
- Moi przyjaciele – Tygrys i Kubuś – amerykański serial animowany (2007–2010)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ The Origins of the Name „Winnie”, z www.pooh-corner.org – kompletna historia + zdjęcia niedźwiedzicy i Christophera Robina.
- ↑ Czy Puchatek była kobietą?, Grammatical Garden.
- ↑ A.A. Milne, Wstęp do Kubuś Puchatek – Winnie-The-Pooh (wersja dwujęzyczna), Prószyński i S-ka, Warszawa, 2000, ISBN 83-7255-432-3].
- ↑ Koło Naukowe Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Gdańskiego: Kubuś Puchatek a prawo autorskie.
- ↑ Winnie the Pooh Returns – Movies News at IGN – IGN.com, 10.09.2009 [dostęp 17 sierpnia 2010].
Bibliografia
- Brian Sibley, Hejże ha!, Niech żyje Miś! (tytuł oryg. Three Cheers for Pooh), Warszawa 2002, ISBN 83-7337-268-7.