Kultura baradosteńska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kultura baradosteńska (również baradostyjska[1]) – kultura górnopaleolityczna występująca w górskich masywach Zagrosu, rozwijała się w okresie od ok. 36 tys. lat p.n.e. do ok. 20 tys. lat p.n.e.

Nastąpiła po kulturach związanych z kręgiem mustierskim, stanowiła odpowiednik na tym terenie tzw. lewanto-oryniaku syropalestyńskiego[2].

Kultura wydzielona przez badacza Ralpha Soleckiego na podstawie analizy inwentarzy pochodzących z jaskini Szanidar znajdującej się w masywie górskim Baradost. Inne znane dotychczas stanowiska tej kultury mieszczą się w jaskiniach na pograniczu iracko-irańskim m.in. Yefteh, Ardżene i Pa Sangar.

Zasiedlane jaskinie są położone na średnich wysokościach, na granicy ówczesnych górskich stref ekologicznych, co umożliwiało tzw. „gospodarkę pionową”. Polegała ona na przemieszczaniu się w górę i w dół stoków górskich, co zwiększało szansę napotkania różnej zwierzyny. Ograniczało to potrzebę zakładania obozowisk przejściowych, co spowodowało, że przedstawiciele tej kultury pozostawili po sobie mniej stanowisk archeologicznych od swoich poprzedników.

Polowali przede wszystkim na zwierzęta większe, jak jelenie, dzikie bydło, również kozice, gazele i onagery.

Na podstawie znalezionych narzędzi kamiennych zostały wydzielone dwie fazy tej kultury. W fazie wcześniejszej datowanej w przybliżeniu na 36-30 tys. lat p.n.e. występują małe, smukłe ostrza przypominające ostrza typu Kerms, tylczaki (blisko 40% materiału), drapacze i zgrzebła. W tej fazie szczególny nacisk zaznaczył się w produkcji wiórów nieretuszowanych. W fazie późniejszej, datowanej na okres od ok. 30-20 tys.lat p.n.e. znaleziska wzbogacają się w rylce klinowate i wielonegatywowe oraz pierwsze narzędzia mikrolityczne (należące do najstarszych na Bliskim Wschodzie).

Wśród znalezisk w jaskiniach występują też palety kamienne, prawdopodobnie do rozcierania grudek ochry. Odnaleziono również muszle morskie w jaskini Pa Sangar i wyroby z obsydianu w warstwie „C” jaskini Szanidar.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michel Brézillon, Encyklopedia kultur pradziejowych, WAiF, Warszawa, 1981
  2. Jego związki z europejskim oryniakiem nie są jasne.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Świata, t. I Świat przed „rewolucją” neolityczną, Fogra, Kraków 2004.
  • Janusz K. Kozłowski, Archeologia Prahistoryczna, t. I Starsza Epoka Kamienia, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1972.
  • Piotr Kaczanowski, Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Polski, t.1 Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Fogra, Kraków 1998.
  • Janusz K. Kozłowski (opracowanie naukowe), Encyklopedia historyczna świata, t. I Prehistoria, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.
  • Bolesław Ginter, Janusz K. Kozłowski, Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu (wyd. III), PWN, Warszawa 1990.
  • J.Desmond Clark, Prahistoria Afryki, PWN, Warszawa 1978.
  • Piotr Bieliński, Starożytny Bliski Wschód. Od początków gospodarki rolniczej do wprowadzenia pisma, Warszawa: PWN, 1985, ISBN 83-01-05519-7, OCLC 835912372.
  • Michel Brézillon, Encyklopedia kultur pradziejowych, WAiF, Warszawa, 1981, ISBN 83-221-0143-0