Kuraszewo (gmina Czyże)
52°48′49″N 23°28′36″E/52,813611 23,476667
| wieś | |
 Cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Antoniego Pieczerskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-207[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BHA |
| SIMC |
0026181[5] |
Położenie na mapie gminy Czyże  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
| 52°48′49″N 23°28′36″E/52,813611 23,476667[1]
| |
Kuraszewo – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Czyże[5][6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0026198 | Podborzyca | część wsi |
| 0026206 | Przy Kamienickiej Drodze | część wsi |
| 0026212 | Przy Klejnickiej Drodze | część wsi |
| 0026229 | Przy Kojłowskiej Drodze | część wsi |
| 0026235 | Przy Korniańskiej Drodze | część wsi |
| 0026241 | Wyżar | część wsi |
Wieś królewska w leśnictwie bielskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku[7].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuraszewo, po jej zniesieniu w gromadzie Czyże. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego. Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Łoknica, dopływ Narwi.
Wieś w 2011 zamieszkiwało 305 osób[8].
Wieś jest siedzibą prawosławnej parafii św. Antoniego Pieczerskiego. Natomiast wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Narwi[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś została założona przed 1570. W 1775 było w niej 68 domów i zamieszkiwało ją 298 mieszkańców[10]. W 1868, na lokalnym cmentarzu wybudowana została cerkiew prawosławna pw. św. Antoniego Pieczerskiego[11][10]. W 1897 została utworzona osobna parafia, natomiast rok później świątynia została rozbudowana[10]. W trakcie I wojny światowej, w 1914 część mieszkańców udała się na bieżeństwo uciekając przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi, które po zajęciu tych terenów pozostały tutaj do 1918, do momentu odrodzenia Polski. W 1927 spłonęła część zachodnia wsi z 42 zabudowaniami. W tym też roku budynek cerkwi został przekazany neounitom, który jednak powrócił w ręce prawosławnych po wygranej rozprawie w polskim sądzie w 1932[10]. Na początku lat 30. XX w. powstała we wsi Ochotnicza Straż Pożarna z 10 strażakami, którzy otrzymali stosowne wyposażenie z pompą strażacką. Przed 1939 w pobliżu wsi znajdował się dworek w miejscu określanym jako Pańskie. W 1936 we wsi powstały dwa wiatraki. We wrześniu 1939 rozpoczęła się okupacja radziecka, a w czerwcu 1941 niemiecka. Podczas okupacji niemieckiej cerkiew została wyremontowana oraz dobudowano dzwonnicę[10]. W tym też czasie około 50 mężczyzn ze wsi zostało zwabionych albo wywiezionych do niewolniczej pracy do Niemiec.
W 1947 otworzono sklep spożywczo-przemysłowy „Samopomocy Chłopskiej”. W 1951 założono Spółdzielnię Produkcyjną. W 1954 wieś stała się siedzibą urzędu gminy. W latach 1960-1961 zbudowany został nowy sklep. W 1963 wybudowano zlewnię mleka. Kółko Rolnicze zostało założone we wsi w 1962. W 1963 powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1967 doprowadzono elektryczność do gospodarstw. W 1971 uruchomiono pierwsze połączenie autobusowe do Hajnówki. W 1977 Kuraszewo zostało gospodarzem dożynek gminnych i założono zespół folklorystyczny. W 1984 RSW „Ruch” w Bielsku Podlaskim otworzył we wsi placówkę określaną przez mieszkańców jako klub, w którym odbywały się liczne chrzciny i zabawy[12].
Badania archeologiczne[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze prace archeologiczne w pobliżu wsi prowadził w 1932 prof. Zdzisław Rajewski. W latach 1960–61 przeprowadzono pod kierunkiem Jana Jaskanisa badania archeologiczne dwóch kurhanów typu rostołckiego (należących do kultury wielbarskiej wiązanej z plemionami Gotów i Gepidów) położonych na wschód od wsi w pobliżu prawego brzegu rzeki Kuraszanki w miejscu zwanym Zamczysko. Kurhany pierwotnie były obłożone płaszczem kamiennym, a w ich wnętrzu odnaleziono kamienne jądro z otoczaków z pierwotnym grobem i późniejszymi grobami szkieletowymi i ręcznie lepioną ceramikę. Pierwotnie kurhany miały średnicę do ok. 30 m i do 3 m wysokości. Podobne kurhany odkryto między innymi w Rostołtach, Jasionowej Dolinie i Kutowej.
W niedalekiej odległości na wschód od Kuraszewa znajduje się także kilka cmentarzysk mazowieckich z końca XI–XII wieku z płaskimi grobami z charakterystycznymi kamiennymi obudowami, wewnątrz których umieszczano pochówki ciałopalne[13]. Jedno z takich cmentarzysk znajduje się na południe od powstałej w 1942 niewielkiej cerkiewki pod wezwaniem Świętych Braci Machabeuszy (na granicy z Ladami).
Badania lingwistyczne[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie badań lingwistycznych gwary wsi przeprowadzonych w Kuraszewie w latach 70. XX wieku powstała praca doktorska Jana Pietruczuka Słownictwo wsi Kuraszewo koło Hajnówki (Lublin 1977)[14].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Antoniego Pieczerskiego z 1868, nr rej.:A-104 z 15.05.1998
- cmentarz prawosławny z drugiej połowy XIX w., nr rej.:A-104 z 15.05.1998[15].
Urodzeni w Kuraszewie[edytuj | edytuj kod]
- Sławomir Dawidziuk – doktor inżynier nauk technicznych, Sybirak, geodeta wojewódzki w Białymstoku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65373
- ↑ Wieś Kuraszewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 634 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795
- ↑ Wieś Kuraszewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-09-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c d e Tablica informacyjna "Kuraszewo", wykonana w ramach projektu Rozwój turystyki transgranicznej w regionie Puszczy Białowieskiej
- ↑ Parafia Prawosławna w Płocku [online], cerkiew.com.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Nad Buhom i Narwoju 1-2/2000, Nina Grygoruk- Historia wsi Kuraszewo
- ↑ Rocznik Białostocki, t.VI s.241-263
- ↑ Jan Pietruczuk, Słownictwo wsi Kuraszewo koło Hajnówki, Lublin 1977.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023. s. 33
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kuraszewo (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 198.
- Siedziba gminy: Czyże
| Miejscowości gminy |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostki pomocnicze gminy |
|
