Kurt Lück

Kurt Lück (ur. 28 grudnia 1900 w Colmar (dziś Chodzież), Prowincja Poznańska, zm. 5 marca 1942 koło Orszy, Białoruś) – niemiecki historyk, etnograf, działacz mniejszościowy w Polsce, podpułkownik w korpusie oficerów SS, doktor nauk filozoficznych.

Życiorys

Maturę zdał w 1918, następnie jako niemiecki ochotnik uczestniczył w walkach Powstania Wielkopolskiego. Brał udział w obronie Chodzieży 8 stycznia 1919 r. Uczestniczył w walkach o Piłę. Między innymi za tę działalność otrzymał Krzyż Żelazny II klasy.

Po opuszczeniu Polski i studiował slawistykę, filologię angielską i germańską na Uniwersytecie Wrocławskim. Był zaangażowany w niemieckie ruchy na terenie Prowincji Poznańskiej. W 1922 był promotorem powstania organizacji studenckiej Związek Studentów Niemieckich w Polsce (VDH – Verein Deutscher Hochschüler). Studia ukończył w 1924 składając dysertację o polskich chłopach w powieściach 19 wieku. Następnie wrócił do Polski dorabiając jako tłumacz. Zaangażował się w rozwijające się niemieckie organizacje mniejszościowe finansowane przez Republikę Weimarską. Skończył drugie studia – gospodarkę narodową na Uniwersytecie Poznańskim. Tam też uzyskał tytuł naukowy doktora filozofii. Próbował stworzyć silne niemieckie zrzeszenie w Łucku na Wołyniu.

Po 1934 objął ważne funkcje wewnątrz organizacji mniejszości niemieckiej w Wielkopolsce, m.in. jako kierownik „Poznańskiego Towarzystwa Historycznego” (niem. Historische Gesellschaft für Posen) oraz jako redaktor „Niemieckiego Miesięcznika w Polsce” (niem. Deutsche Monatshefte in Polen). Działał jako mąż zaufania niemieckich organizacji, m.in. jako członek „Północno-wschodniej niemieckiej wspólnoty badawczej” (niem. Nordostdeutsche Forschungsgemeinschaft). Był też jednym z szefów Związku Niemieckich Bibliotek w Polsce. Z listy mniejszości niemieckiej kilkakrotnie brał udział w wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej. Na krótko przed wybuchem wojny w 1939 został aresztowany przez władze polskie.

Po wybuchu wojny został zwolniony. Następnie został członkiem „niemieckiej ludowej samoobrony” (niem. Volksdeutscher Selbstschutz), która angażowała się w prześladowania i zamachy na polską inteligencję. Jako kierownik tzw. Gräberzentrale dokumentował prześladowania dokonywane przez ludność polską na ludności niemieckiej. Zgodnie z ówczesną propagandą III Rzeszy zawyżał liczbę ofiar.

W marcu 1940 został żołnierzem SS. Jako kapitan SS działał w NSDAP (od jesieni 1941, dopisany wstecz na grudzień 1940) pomagając w przesiedleniach ludności niemieckiej z Europy wschodniej do Polski. Po wybuchu walk z Rosją Radziecką w 1941 dobrowolnie zaciągnął się do oddziałów Wermachtu. W marcu 1942 podczas akcji oczyszczania środkowego odcinka frontu wschodniego został zastrzelony przez sowieckich partyzantów.

Lück w swoich pracach naukowych łączył aspekty historyczne i etnograficzne na aktywnym polu badań pomiędzy narodem polskim i niemieckim. Zajmował się polskimi pracami badając i pokazując wpływ kultury niemieckiej. Był propagatorem zasług Niemców dla ucywilizowania ziem ruskich Rzeczypospolitej. Autor wielu nazistowskich książek i publikacji.

Bibliografia

• Die deutschen Siedlungen im Cholmer und Lubliner Land. Plauen 1931.
• Niemieckie siły twórcze w rozwoju Polski. Badania naukowe niemiecko-polskiego sąsiedztwa we wschodnio-środkowo-europejskim obszarze, Poznań 1934. (oryg. Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens. Forschungen zur deutsch-polnischen Nachbarschaft im ostmittel-europäischen Raum)
• Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens (Niemcy w Polsce), opracował prof. Kazimierz Tymieniecki, Poznań 1936, Roczniki Historyczne Organ Towarzystwa Miłośników Historii w Poznaniu
• Deutsche Volksgenossen im ehemaligen Polen berichten über Erlebnisse in den Septembertagen 1939 Zusammengestellt und bearbeitet von Dr. Kurt Lück, Poznań-Berlin 1940
• Die Geschichte des Deutschtums in Chodzież (Kolmar) und Umgebung. Posen 1937.
• Der Mythos vom Deutschen in der polnischen Volksüberlieferung und Literatur. Posen 1938. 1943.
• Karwenbruch an der Ostsee (Karwieńskie Błoto) T.1: Die geschichtliche Entwicklung des Dorfes. Posen 1939.
• Karwenbruch an der Ostsee (Karwieńskie Błoto) T.2: Wirtschaft und Volkskulturkunde. Posen 1939.
• Deutsche Siedler zwischen Wieprz und Bug. Posen 1939.
• Der Lebenskampf im deutsch-polnischen Grenzraum. Berlin 1940 (=Schriftenreihe der NSDAP, Gruppe VII, Bd. 4).
• Deutsche Gestalter und Ordner im Osten. Posen 1940. 1943.
• Volksdeutsche Soldaten unter Polens Fahnen. Tatsachenberichte von der anderen Front aus dem Feldzug der 18 Tage. Berlin 1940.

Literatura

• Michael Burleigh: Germany Turns Eastwards. A Study of Ostforschung in the Third Reich, Cambridge 1988.
• Eike Eckert: Die wissenschaftliche Sozialisation des Osteuropahistorikers Gotthold Rhode. Berlin (Unveröff. Magisterarbeit) 2003, S. 66-70.
• Michael Fahlbusch: Wissenschaft im Dienst der nationalsozialistischen Politik, Baden-Baden 1999.
• Hans-Werner Rautenberg: Das historiographische Werk Kurt Lücks, in: Zwischen Konfrontation und Kompromiß. München 1995, S. 95-107.
• Jan Zimmermann: Die Kulturpreise der Stiftung F.V.S. 1935 – 1945. Darstellung und Dokumentation Hrsg. von der Alfred Toepfer Stiftung F.V.S. Hamburg 2000.