Kusaczka wąsata
| Grallaria alleni[1] | |||
| Chapman, 1912 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kusaczka wąsata | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Kusaczka wąsata[3] (Grallaria alleni) – gatunek małego ptaka z rodziny kusaczek (Myrmotheridae). Występuje w Kolumbii i Ekwadorze. Narażony na wyginięcie. Wyróżnia się dwa podgatunki.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 17 cm, masa ciała 65–80 g[4]. Pozostałe wymiary dla holotypu: skrzydło 113 mm, ogon 38 mm, skok 43 mm, dziób 25 mm[5]. Od kącików dzioba odchodzą białe wąsy. Ciemię i kark niebieskawoszare, podbródek białawy, spód ciała płowobrązowy[4]. Wierzch ciała brunatnooliwkowy, pióra na zakończeniach czarniawe[5].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 169 000 km². Jest pofragmentowany, obejmuje zachodni stok Andów w Kolumbii oraz oba stoki Andów w Ekwadorze. Środowisko życia stanowią lasy mgliste na wysokości 1800–2500 m n.p.m.[6]
Poszczególne podgatunki zamieszkują[7][8]:
- G. a. alleni Chapman, 1912 – zachodnia Kolumbia
- G. a. andaquiensis Hernández-Camacho & Rodríguez-M, 1979 – południowa Kolumbia i północny Ekwador
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy lęgi opisano w roku 2003. Zlokalizowane zostały 2 gniazda, kolejno w 1995 i 1999 roku. Pierwsze z nich odnaleziono 23 listopada na wysokości 1800 m n.p.m., zawierało pisklę i jajo. Zbudowane było w pnączu epifitu Philodendron hastatum. Kształt miało kulisty, o ściętym wierzchołku i średnicy zewnętrznej 23 cm. Składało się głównie z obumarłych części P. hastatum oraz łodyg i liści innych roślin. Wyściółkę komory stanowiły liście. Jaja o skorupie barwy akwamaryny nie pokrywały żadne wzory. Miało wymiary 30,7×24,7 mm. Następnego dnia po odkryciu z jaja wykluło się drugie pisklę. Miało zamknięte oczy, ciemnoszarą skórę pokrytą ciemnoszarym puchem oraz dobrze widoczne wole. Dziób z wyjątkiem ciemnego zakończenia miał barwę cynobrową, podobnie jak i zajady. Dwa dni po wykluciu pisklęta ważyły 12 i 13,5 g. Siedem dni po wykluciu gniazdo opustoszało, zapewne więc lęg został zjedzony przez drapieżnika[9].
Drugie gniazdo odnaleziono 30 maja 1999 roku. Znajdowało się w wilgotnym lesie na łagodnym stoku. Miało kształt otwartego, kulistego kubeczka. Na budulec składały się liście, korzenie oraz, u nasady, patyki w małej ilości. Porastał je mech, co zwiększało bezpieczeństwo z powodu trudności wykrycia. W gnieździe znaleziono dwa młode w wieku 4–5 dni, porośnięte gęstym, szarym puchem. Miały pomarańczowe zajady i część dzioba bliższą głowie. Ich lotki zaczynały się rozwijać. Pisklęta miały zamknięte oczy. Oba ptaki z pary karmiły pisklęta stawonogami. Tydzień później gniazdo było opuszczone, prawdopodobnie również i ten lęg został zniszczony przez drapieżnika[9].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Przed rokiem 1990 znano jedynie dwa okazy kusaczki wąsatej[4]. Po tym roku obserwacje miały miejsce zarówno w Ekwadorze, jak i Kolumbii. Populacja szacowana jest na 1500–7000 dorosłych osobników, prawdopodobnie ma trend spadkowy. Łącznie Grallaria alleni spotykana jest na 16 obszarach uznanych za Important Bird Area, w tym jednym parku narodowym, Cueva de los Guácharos. Zagrożenie stanowi wycinka lasów pod tereny rolnicze. Zważywszy na mały teren występowania, niską liczebność populacji i trend spadkowy gatunek od 2005 roku klasyfikowany jest jako narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable); wcześniej, od 1994 roku uznawano go za gatunek zagrożony (EN – Endangered)[2][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Grallaria alleni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Grallaria alleni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Myrmotheridae MacGillivray, 1839 - kusaczki - Antpittas (wersja: 2020-12-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-02].
- ↑ a b c David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 354. ISBN 978-83-01-15733-3.
- ↑ a b Frank M. Chapman. Diagnosis of apparently new Colombian birds. „Bulletin American Museum of Natural History”. 38, s. 148, 1912.
- ↑ a b Species factsheet: Grallaria alleni. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-03]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Antthrushes, antpittas, gnateaters, tapaculos, crescentchests. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-19]. (ang.).
- ↑ Moustached Antpitta (Grallaria alleni). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2021-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)]. (ang.).
- ↑ a b Juan F. Freile & Luis Miguel Renjifo. First Nesting Records of the Moustached Antpitta (Grallaria alleni). „The Wilson Bulletin”. 115 (1), s. 11–15, 2003.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).