Lagenandra

*Lagenandra*
	; Lagenandra ovata (l.) i L. koenigii (p.)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	Lagenandra
	Nazwa systematyczna
	Lagenandra Dalzell; Hooker's J. Bot. Kew Gard. Misc. 4: 289 (1852)
	Typ nomenklatoryczny
	Lagenandra toxicaria Dalzell
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lagenandra Dalzell – rodzaj wieloletnich, słodkowodnych helofitów, rzadziej reofitów lub geofitów, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 15 gatunków, w większości endemicznych, pochodzących z południowo-wschodnich Indii i Sri Lanki oraz Asamu (L. undulata) i Bangladeszu (L. gomezii). Rośliny z tego rodzaju zasiedlają zacienione płycizny i brzegi rzek i stawów w wilgotnych lasach tropikalnych, a także moczary i okresowo zalewane tereny nizinne. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów λάγηνος (lagenos – karafka, butelka) i άνδρός (andros – mężczyzna) i odnosi się do kształtu kwiatów męskich roślin tego rodzaju^[4]. Gatunek L. gomezii został umieszczony na Czerwonej Liście Roślin Bangladeszu i jest tam objęty ochroną gatunkową. Gatunek L. toxicaria jest chwastem upraw ryżu^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Niskie do średniej wielkości pół-wodne rośliny zielne, zwykle tworzące skupiska.

Łodyga: Płożące kłącze, częściowo podziemne, przechodzące w skróconą, naziemną, wzniesioną lub płożącą łodygę zielną.

Liście: Ogonki liściowe o długości od ok. 10 cm (L. lancifolia) do 50 cm (L. koenigii), otoczone katafilami o długości od 5 cm (np. L. lancifolia) do 30 cm (L. ovata), tworzące krótką pochwę liściową. Blaszki liściowe równowąskie do jajowatych, o maksymalnej długości od 7 cm (L. keralensis) do 50 cm (L. praetermissa, L. koenigii), wynurzone lub częściowo zanurzone; u młodych roślin spiralnie zwinięte. Użyłkowanie pierwszorzędowe równoległe, dalsze siatkowate.

Kwiaty: Rośliny jednopienne. Kwiatostan, typu kolbiastego pseudancjum, osadzony na krótszej od ogonka liściowego szypułce, pojawia się od listopada do kwietnia. Pochwa kwiatostanu o długości od kilku (L. koenigii) do ponad 30 cm (np. L. ovata), grubościenna, z zewnątrz zielonkawa do brązowawej, wewnątrz czerwona do czarnopurpurowej, w dolnej części zwinięta, tworząca komorę, w górnej części wąsko lub szeroko otwarta, prosta lub skręcona, z ogonkowatym kończykiem; obie części pochwy, u niektórych gatunków, oddzielone zwężeniem, tworzącym z ujścia komory wąską szczelinę. Kolba dużo krótsza od pochwy. Kwiaty żeńskie, położone luźno w spiralach w dolnej części kolby, oddzielone są od stożkowato położonych wyżej, bardzo krótkich, jednopręcikowych (rzadziej dwu-) kwiatów męskich relatywnie długim i cienkim, nagim odcinkiem. Wyrostek kolby krótki, konoidalny. Jednokomorowe zalążnie zawierają od 1 do 12–15 zalążków położonych bazalnie. Szyjki słupków, w zależności od gatunku, nieobecne lub wyraźne. Znamiona słupków szerokie. Pylniki wypuszczają pyłek przez 2 rogokształtne wyrostki.

Owoce: Owocostan składa się z kulistych, luźno położonych jagód, pękających u podstawy po dojrzeniu, które trwa od 6 do 9 miesięcy. Nasiona eliptyczne, o żeberkowanej łupinie.

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 36, 72.

Gatunki podobne: Rośliny z rodzaju zwartka, od których różni się spiralnym położeniem słupków, spiralnym zwinięciem młodych liści oraz rodzajem owocu (u zwartek owocem jest torebka).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z plemienia Cryptocorynae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych^[6].

Wykaz gatunków

Lagenandra bogneri de Wit
Lagenandra dewitii Crusio & A.de Graaf
Lagenandra erosa de Wit
Lagenandra gomezii (Schott) Bogner & N.Jacobsen
Lagenandra jacobsenii de Wit
Lagenandra keralensis Sivad. & Jaleel
Lagenandra koenigii (Schott) Thwaites
Lagenandra lancifolia (Schott) Thwaites
Lagenandra meeboldii (Engl.) C.E.C.Fisch. in J.S.Gamble
Lagenandra nairii Ramam. & Rajan
Lagenandra ovata (L.) Thwaites
Lagenandra praetermissa de Wit
Lagenandra thwaitesii Engl. in A.L.P.de Candolle & A.C.P.de Candolle
Lagenandra toxicaria Dalzell
Lagenandra undulata Sastry

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośliny ozdobne: Gatunki L. ovata i L. thaitwesii, znoszące długotrwałe, całkowite zanurzenie w wodzie, są często uprawiane jako dekoracja akwariów słodkowodnych. Optymalne warunki do uprawy to: pH wody od 6,4 do 6,8, twardość wody od 3 do 8°dGH, temperatura wody 24–26 °C (L. thaitwesii) lub 25–28 °C (L. ovata)^[7].

Rośliny te mogą być również uprawiane jako rośliny paludaryjne i pokojowe. Wymagają bardzo wilgotnego środowiska, zacienionego stanowiska i podłoża bogatego w próchnicę, wolnego od wapnia.

W obu przypadkach rośliny rozmnażane są przez podział kłącza.

Rośliny lecznicze: W Indiach kłącza roślin z gatunku L. ovata uznawane są za rośliny lecznicze. Ekstrakt z kłączy tych roślin wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne, szczególnie przeciwko gronkowcowi złocistemu, pałeczce okrężnicy i pałeczce zapalenia płuc^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-29] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-29]. (ang.).
↑ Helmut. Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6. (niem.).
↑ K. Moody: Weeds reported in rice in South and Southeast Asia. International Rice Research Institute, 1989. (ang.).
↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.).
↑ R. Aligayer: Plantes d'aquarium. Losange, 2007. ISBN 978-2-84416-517-6. (fr.).
↑ P.A. Sulochana Selvakumari i A.J. De Britto. Bacterial activity of Lagenandra ovata (Linn.) Thw. rhizome oil. „Natural Product Radiance”. 6 (5), s. 382-385, 2007. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

M. Sivadasan et al.. Lagenandra keralensis (Araceae), a remarkable new species from India. „Bot. Bull. Acad. Sin”, s. 153-157, 2001. (ang.).
T. Stützel, Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Monocotyledons : Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae) (The Families and Genera of Vascular Plants). Springer. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glas. Cambridge: Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-25864-2. (ang.).
C.D.K. Cook: Water Plants of the World. Berlin: Springer Netherland, 1974. ISBN 90-6193-024-3. (ang.).
Adolf Engler. Araceae-Aroideae und Araceae-Pistioideae. „Das Pflanzenreich”. 73, 1920. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag. (łac.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia gatunków

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-29] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-29]. (ang.).

[4] Helmut. Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6. (niem.).

[5] K. Moody: Weeds reported in rice in South and Southeast Asia. International Rice Research Institute, 1989. (ang.).

[cabrera-6] L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.).

[7] R. Aligayer: Plantes d'aquarium. Losange, 2007. ISBN 978-2-84416-517-6. (fr.).

[8] P.A. Sulochana Selvakumari i A.J. De Britto. Bacterial activity of Lagenandra ovata (Linn.) Thw. rhizome oil. „Natural Product Radiance”. 6 (5), s. 382-385, 2007. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]