Lalibela
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kyllyl | |
| Wysokość |
2630[1] m n.p.m. |
| Populacja (2012) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Etiopii  | |
 12°01′45,660″N 39°02′25,512″E/12,029350 39,040420
| |
Lalibela[3] (amhar. ላሊበላ) daw. Roha[a][4] – miejscowość w Etiopii, leżąca na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej.
Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan. Słynie z jedenastu wykutych w litej skale monumentalnych kościołów, zbudowanych najprawdopodobniej na zlecenie cesarza Lalibeli (1181–1221) w XII–XIII wieku.
W 1978 roku wykute w skale kościoły Lalibeli wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Lalibela leży 2630 m n.p.m. na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej, ok. 700 km na północ od Addis Abeby[5]. Przez miejscowość przepływa strumyk Jordan[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie średniowiecza miasto nazywało się Roha[5] i było stolicą królestwa dynastii Zagwe obejmującego tereny obecnej Etiopii w X–XIII wieku[2]. Obecna nazwa miasta została nadana mu na cześć negusa Etiopii z dynastii Zagwe – Lalibeli (1181–1221)[5][4], który miał założyć tu nową stolicę królestwa i zlecić w mieście budowę kościołów[2] z zamiarem stworzenia „Nowej Jerozolimy” po tym, jak muzułmanie zablokowali drogi pielgrzymkowe do Jerozolimy[6].
Lalibela znaczy „pszczoły uznały jego władzę”[1]. Według legendy po narodzinach cesarza otoczył go rój pszczół, co jego matka uznała za znak i zapowiedź, że będzie w przyszłości negusem, królem królów Etiopii[1]. Sprawujący wówczas władzę brat przyszłego cesarza otruł Lalibelę w obawie o utratę tronu[1]. Lalibela zapadł jednak w trzydniowy sen, podczas którego aniołowie zanieśli go do nieba[1], a bóg odesłał go na ziemię z poleceniem budowy kościołów i wysłał aniołów, by pomogli w budowie, pracując w nocy[5].
Według innej legendy, król miał zatrudnić Hindusów, Arabów, Egipcjan a nawet budowniczych z Jerozolimy[5]. Budowle miały zostać ukończone po 24 latach pracy[5]. Aby zmieścić się w takich ramach czasowych, przy budowie musiałoby pracować 40 tys. robotników, co wydaje się mało prawdopodobnym[5].
Kolejna legenda utrzymuje, że przynajmniej jeden z kościołów został zbudowany z pomocą aniołów w jeden dzień[1].
Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan[7]. Lalibelę odwiedza podczas świąt kościelnych do 50 tys. wiernych[7]. Corocznie kościoły zwiedza ponad 10 tys. turystów[7][b]. W Lalibeli przebywa ok. 350 księży i 250 diakonów, setki mnichów i studentów[8].
Kościoły Lalibeli[edytuj | edytuj kod]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Biete Medhani Alem -
Biete Mariam -
Biete Maskal -
Biete Golgotha Mikael -
Biete Amanuel -
Biete Qeddus Mercoreus -
Biete Ghiorgis -
Biete Abba Libanos -
Biete Gabriel Raphael -
Biete Lehem -
Kościół Świętego Jerzego, widok z góry -
Kościół Świętego Jerzego
,_Lalibela,_Ethiopia_(3223537258).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stosowanie imienia Lalibela jako toponim pojawia się w XVI–XVII wieku; do tej pory Etiopski Kościół Ortodoksyjny często stosuje nazwę Debra Roha. Patrz Phillipson (2014))
- ↑ Dane z 2001 roku
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Kim Wildman, Philip Briggs: Ethiopia. Bradt Travel Guides, 2012, s. 323. ISBN 978-1-84162-414-3. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky: Historical Dictionary of Ethiopia. Scarecrow Press, 2013, s. 259. ISBN 978-0-8108-7457-2. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju: Afryka. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 66, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. [dostęp 2016-01-16].
- ↑ a b David W. Phillipson: Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC – AD 1300. Boydell & Brewer Ltd, 2014, s. 227. ISBN 978-1-84701-088-9. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 179. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 180. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ Mark Jarzombek. Lalibela and Libanos: The King and the Hydro-Engineer of 13th Century Ethiopia. „Construction Ahead”, s. 16–21, (May–June 2007). (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela – film. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).