Lech Zondek
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Rodzaj działalności |
uczestnik wojny afgańsko-radzieckiej, |
| Odznaczenia | |
 
| |
Lech Zondek (ur. 1 lutego 1952 w Elblągu, zm. 1/4 lipca 1985 w Nimkuku w Nuristanie)[1][2][3] – polski emigrant, uczestnik wojny afgańsko-radzieckiej, związany z opozycją demokratyczną w Afganistanie, korespondent wojenny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i młodość spędził w Grodzisku Mazowieckim. Mieszkał z matką w domu przy ul. Kościuszki 26. Uczęszczał do grodziskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 10. W 1978, mając 26 lat, został studentem na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (po roku przeniósł się na Wydział Resocjalizacji). Korzystając ze złagodzonych wówczas w PRL przepisów o ruchu turystycznym, na początku 1981 otrzymał paszport i wyjechał do Wiednia. W ambasadzie Australii złożył podanie o wizę emigracyjną, zamierzając w perspektywie dotrzeć stamtąd do Afganistanu, żeby wziąć udział w wojnie afgańsko-radzieckiej. Po pięciomiesięcznym pobycie w obozie dla uchodźców w Traiskirchen uzyskał wizę i wyjechał do Australii, gdzie dowiedział się o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego.
W Australii rozpoczął starania o uzyskanie tamtejszego paszportu, który ułatwiłby mu podróżowanie po świecie. W ciągu trzech lat oczekiwania na dokument szkolił się i przygotowywał do wyjazdu na wojnę. Podejmował także próby wstąpienia do armii australijskiej. Na życie i planowaną wyprawę zarabiał ciężką pracą w kopalni rudy żelaza na pustyni. Za pierwsze zarobione pieniądze kupił motocykl i karabin z lunetą. Trenował walki wschodnie, został również członkiem klubu Pistol Australia. Ponadto wstąpił na uniwersytet w Melbourne, na którym studiował nauki polityczne. Jednocześnie działał w Konfederacji Wolnych Polaków i współpracował z organizacjami afgańskimi działającymi w Australii, dzięki którym nawiązał pierwsze kontakty z mudżahedinami. W 1983 na kilka miesięcy wyjechał do miejscowości Eucla, żeby w jej północnych okolicach – w australijskim interiorze – pozyskać umiejętności przetrwania w trudnych warunkach. 29 maja 1984 otrzymał paszport australijski i 16 czerwca wyleciał do Pakistanu.
Przez niemal rok jego bazą wypadową był „Khyber Hotel” w przygranicznym Peszawarze, skąd trzykrotnie przedostawał się na teren objętego wojną Afganistanu. Brał udział w walkach, nosząc kapelusz polowy z polskim orzełkiem w koronie. Był kilkakrotnie ranny. Aby przybliżyć światu problem afgański oraz żeby zdobyć środki na utrzymanie, fotografował dla prasy, dokumentując zbrodnie agresora, oraz przekazywał relacje emitowane następnie przez rozgłośnię Głosu Ameryki i Radio Wolna Europa[1].
Na początku lipca 1985 wraz z grupą instruktorów wojskowych udał się do afgańskiej części Nuristanu. W jednej z osad usiłował uczyć jej mieszkańców podstawowych technik walki wręcz. Kiedy w trakcie pokazu zastosowanym chwytem rozbroił pozorującego atak nożem Afgańczyka, ten – poczuwszy się upokorzony przed obserwatorami – ugodził go ostrzem w rękę i dość poważnie zranił. Rana ręki prawdopodobnie przyczyniła się do jego śmierci podczas samotnej wspinaczki. 4 lipca Zondek oddalił się z obozu, a nazajutrz został znaleziony martwy w dolinie Borgi Matal u podnóża góry, na którą usiłował wejść. Został pochowany w pobliżu miejsca wypadku. Na jego grobie współtowarzysze postawili drewniany krzyż z inskrypcją: „Polish Soldier”, który jednak po pewnym czasie zniknął – przypuszczalnie został zużyty na opał przez okolicznych mieszkańców[2].
Zondek pozostawił po sobie bogatą korespondencję – od kartki wysłanej do matki tuż po przybyciu do Wiednia, do listu do przyjaciela pisanego na kilka dni przed śmiercią. Regularnie wysyłane najbliższym listy zawierają barwne, a często również dramatyczne opisy życia w podwiedeńskim obozie dla uchodźców, pracy w pustynnej kopalni, polowań w Zachodniej Australii oraz codziennego obcowania z mudżahedinami i walki u ich boku.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (nadany przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[4] (pośmiertnie)
Pamięć[edytuj | edytuj kod]
Jego imię nosi jedna z ulic w Grodzisku Mazowieckim[5].
Lech Zondek w filmie[edytuj | edytuj kod]
W 2010 powstał czteroodcinkowy serial dokumentalny pt. Polscy mudżahedini, produkcji Discovery Historia, w którym jeden odcinek poświęcono m.in. osobie i dokonaniom Lecha Zondka[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b obiektyw.info – Lech Zondek – żołnierz „Solidarności”. obiektyw.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (pol.) [dostęp 2007-04-19].
- ↑ a b Radosław Sikorski, Prochy świętych. Afganistan czas wojny, Wyd. A.M.F. Plus Group, Warszawa 2007, s. 41, 43.
- ↑ Niektóre źródła jako dzień śmierci Lecha Zondka podają 1 lipca.
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 15, poz. 156
- ↑ Zumi – Grodzisk Mazowiecki, ul. L. Zondka. zumi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.) [dostęp 2011-09-08].
- ↑ Discovery Historia (pol.) [dostęp 2011-09-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Radosław Sikorski, Prochy świętych. Afganistan czas wojny, Wyd. A.M.F. Plus Group, Warszawa 2007
- Marek Cabanowski, Andrzej Sielski, Lech Zondek – żołnierz Solidarności, wyd. Arkuszowa Drukarnia Offsetowa, Grodzisk Mazowiecki 2005
- Henryk Piec, Polski mudżahedin, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1995
- Autor nieznany, Lech Zondek. Bohater trzech narodów, wyd. podziemne ok. 1986
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- www.videofact.com – Lech Zondek
- blogbiszopa.pl – Polski mudżahedin. blogbiszopa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-10)].
- newsweek.pl – Lech Zondek. Polski mudżahedin. spoleczenstwo.newsweek.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-23)].