Leda z łabędziem (obraz Leonarda da Vinci)
 Kopia przypisywana Cesaremu da Sesto | |
| Autor |
Leonardo da Vinci |
|---|---|
| Data powstania |
XVI w. |
Leda z łabędziem – zaginiony obraz Leonarda da Vinci znany za sprawą kopii i źródeł pisanych.
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Rysunki oraz kopie przedstawiają księżniczkę Ledę podczas zbliżenia ze Zeusem, który przybrał postać łabędzia[1][2]. Ptak wydaje się nieustępliwy[1]. Stoi z wyciągniętą w górę szyją, skrzydłami mocno obejmuje biodra Ledy[1][3]. Leda ma spuszczony wzrok, odwraca się od kochanka, ale trzyma go obiema rękami[4]. Jednocześnie prowokuje kochanka, wysuwając w jego stronę piersi i ramiona[5]. Leda jest pulchna, symbolizuje zarówno małżonkę jak i matkę[6]. U stóp Ledy raczkuje jej potomstwo: Helena, Klitajmestra, Kastor, Polluks[2]. Według historyka sztuki Franka Zöllnera erotyzm na obrazie potęguje obecna roślinność przybrzeżna na środkowym planie. Nawiązaniem do prokreacji jest pałka szerokolistna, której kwiatostan na kształt kolby. Roślina ta w stosownym momencie rozsiewa nasiona. Roznoszone przez wiatr nasiona zapewniają roślinie rozprzestrzenianie się i trwanie[4]. Biografiści Leonarda Charles Nicholl i Walter Isaacson zwracają uwagę, że Leonardo skupiał się przede wszystkim na rozrodczości, a nie na erotyzmie[6][7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Leda została namalowana na bazie wielu szkiców[1]. Pierwsze rysunki powstały około 1505 roku[6]. W jednym z najwcześniejszych szkiców Leonardo przedstawił klęczącą Ledę, wzorując się na postaci św. Hieronima z niedokończonego Świętego Hieronima na pustyni[8]. W późniejszych szkicach nadał lekkie wygięcie ciału Ledy ściganej przez łabędzia. Na samym końcu zdecydował się namalować akt. Na jednym z rysunków Zeus-łabędź obejmuje Ledę skrzydłem, a Leda delikatnie pieści jego głowę lewą ręką oraz czule się do niego zwraca. Prawą ręką wskazuje dopiero co wyklute z jaj potomstwo[1]. Obraz namalowano na desce[3]. W przeciwieństwie do innych obrazów przedstawiając mit o Ledzie, Leonardo nie ukazał sceny uwodzenia księżniczki, a moment narodzin jej dzieci[2]. Nie wiadomo, kto mógł być zleceniodawcą obrazu[9].
Oryginalny obraz jest uważany za zaginiony. Jego wygląd jest znany za sprawą kopii i źródeł pisanych. Kopie obrazu namalowali m.in. Francesco Melzi[2], przypuszczalnie również Cesare da Sesto (ok. 1505–1510)[1]. Charles Nicholl sugeruje, że Leonardo mógł nigdy nie namalować obrazu[10].
Giovanni Paolo Lomazzo podaje, że Leda z łabędziem był jednym z nielicznych obrazów ukończonych przez Leonarda[11]. O obrazie nie wspominał Giorgio Vasari, autor Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów[10]. Według relacji z 1625 roku w królewskiej rezydencji w Fontainebleau znajdował się obraz przedstawiający Ledę niemal zupełnie nagą[11]. Obraz zniknął ze zbiorów pod koniec XVII wieku[10]. Według anegdoty oryginalną wersję Ledy z łabędziem zniszczyła Madame de Maintenon, kochanka, a następnie żona Ludwika XIV. Kobieta miała uznać obraz za zbyt nieobyczajny[11].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Jeden ze szkiców Leonarda przedstawiających Ledę z łabędziem -
Studium głowy Ledy -
Leda z łabędziem Francesca Melziego
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Zöllner 2005 ↓, s. 81.
- ↑ a b c d Isaacson 2019 ↓, s. 465.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 467.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 84.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 466.
- ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 419.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 468.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 22, 81.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 418.
- ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 417.
- ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 464.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
| Dzieła znane współcześnie | |
|---|---|
| Zaginione obrazy |
