Leon Aleksander Sapieha

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leon Aleksander Sapieha
Ilustracja
Leon Sapieha ok. 1935 roku
Data i miejsce urodzenia

19 grudnia 1883
Krasiczyn

Data i miejsce śmierci

27 września 1944
Rzeszów

Poseł na Sejm IV kadencji
(II Rzeczypospolitej)
Okres

od 1935
do 1938

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941)
Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Jubileuszowy Wojskowy
Multimedia w Wikimedia Commons
Leon Sapieha (z lewej) i Kazimierz Ostaszewski w Bachórcu u Krasickich, lipiec 1935

Leon Aleksander Sapieha[a] (ur. 19 grudnia 1883 w Krasiczynie, zm. 27 września 1944 w Rzeszowie) – ziemianin, podróżnik, poseł na Sejm, w 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 10 550 ha[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Władysława Leona, bratankiem kardynała Adama Stefana, bratem Józefa, Aleksandra, Adama Zygmunta, Andrzeja Józefa i Stanisława.

Uczył się w gimnazjum we Lwowie, następnie od 1898 w Chyrowie. Nie ukończywszy gimnazjum chyrowskiego wstąpił do trzyletniej austriackiej Akademii Marynarki Wojennej w Rijece. Wystąpił z niej w 1903 powracając do Lwowa, gdzie zdał maturę. Do roku 1907 studiował sukcesywnie w Lipsku, Bernie i Gembloux w Belgii. W 1907 powołany do wojska odbył roczną służbę w Pardubicach. 15 kwietnia 1914 zdał pomyślnie egzamin Międzynarodowej Federacji Aeronautycznej i uzyskał Dyplom Pilota nr 160 wydany przez Austriacki Aeroklub. W annałach Aeroklubu został odnotowany jako poddany brytyjski, zaś w rubryce zawód widnieje wpis „podporucznik rezerwy”.

Po tragicznej śmierci starszego brata Kazimierza został seniorem linii kodeńskiej rodu Sapiehów.

W 1914 roku walczył w szeregach austro-węgierskiej 21 Brygady Kawalerii. W grudniu tego roku został przydzielony do c. i k. Lotnictwa. Latał m.in. jako pilot w k.u.k. Fliegerkompagnie 10 na samolotach Aviatik B.I. Przez krótki okres miał pod swoją kuratelą stawiającego pierwsze lotnicze kroki Stefana Bastyra – późniejszego współtwórcę lotnictwa polskiego. Brał udział w szeregu kampanii, aż do choroby we wrześniu 1916. Po ślubie 22 lipca 1917 wyreklamowany z wojska osiadł w Krasiczynie. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów rezerwy kawalerii: kadeta (1 stycznia 1909)[2], podporucznika (1 stycznia 1912)[3] i porucznika (1 lipca 1915)[4][5]. Od 1909 do 1918 jego oddziałem macierzystym był Czeski Pułk Dragonów Nr 7[6][7].

Walczył także w wojnie polsko-bolszewickiej, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 74. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[8]. Posiadał przydział w rezerwie do 8 Pułku Ułanów w Krakowie[9].

Przez cały okres międzywojenny zlecał systematyczną restaurację zamku w Krasiczynie, którą kierował Adolf Szyszko-Bohusz.

Wraz z żoną odbył w latach 1922-1933 szereg zagranicznych podróży, m.in. do Algierii, Indii i Cejlonu, Afryki Równikowej, Libii czy Tunezji. Pokłosie tych wypraw zostało opisane w książkach:

  • Lasy Ituri. Wspomnienia z podróży (Kraków, 1928)
  • Wulkany Kivu. Wspomnienia z podróży (Kraków, 1934)

W 1935 został wybrany na posła IV kadencji Sejmu. Został członkiem Komisji Prawniczej i Komisji Wojskowej. Występował przeciwko reformie rolnej jako szkodliwej dla rozwoju rolnictwa.

Aresztowany w październiku 1939, zwolniony w czerwcu 1940. Rozpoczął działalność w konspiracji. Zaprzysiężony członek ZWZ, potem AK. Ciężko ranny 23 sierpnia 1944 przy próbie przebicia się do Krakowa. (Istnieje także teoria, że chciał przebić się do rodzinnego Krasiczyna). Zmarł 27 września 1944 w Rzeszowie, został pochowany na cmentarzu w Łętowni koło Przemyśla

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

W czasie służby w c. i k. Armii otrzymał:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W ewidencji c. i k. Armii figurował jako „Leo Prinz Durchlaucht Sapieha”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74 , Numer 2, s. 286
  2. ↑ Schematismus 1910 ↓, s. 744.
  3. ↑ Schematismus 1913 ↓, s. 793, 811.
  4. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 561, 581.
  5. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 928.
  6. ↑ Schematismus 1910 ↓, s. 759.
  7. ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 955.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 700.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 616.

Źródła i bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1910. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1909. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Sprawozdania miesięczne (Monatsberichte) Flik 10 – Kriegsarchiv, Wiedeń (źródło niepublikowane)
  • Alina Szklarska-Lohmannowa: Sapieha Leon. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 35. Warszawa – Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 1994, s. 81–83. ISBN 83-86301-02-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leon_Aleksander_Sapieha&oldid=73444222”