Leszczyńscy herbu Wieniawa

Leszczyńscy herbu Wieniawa

Kraj	Rzeczpospolita Obojga Narodów Księstwo Bar Księstwo Lotaryngii
Tytuły	Król polski Wielki książę litewski Książę Lotaryngii Książę Bar Hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego Hrabia na Lesznie
Dewiza	Qui Lescynsciorum genus ignorat, Poloniae ignorat – Kto Leszczyńskich nie zna, ten Polski nie zna
Założyciel	Stefan z Karmina
Ostatni przedstawiciel	Stanisław Leszczyński
Obecna głowa	Wojciech Leszczyński
Rok rozwiązania	1766
Dynastia macierzysta	Wieniawici

Leszczyńscy herbu Wieniawa – polski ród magnacki wywodzący się z południowej Wielkopolski. Nazwisko rodziny pochodzi od osady Leszczno (późniejsze miasto Leszno). Na przełomie XVI i XVII wieku należeli do najznaczniejszych zwolenników reformacji w Koronie, potem jednak wrócili do katolicyzmu. Najbardziej znanym przedstawicielem rodu byli król Polski, wielki książę litewski, książę Lotaryngii i Baru Stanisław Leszczyński oraz jego młodsza córka, Maria, królowa Francji jako żona Ludwika XV.

Posiadłości: początkowo głównie w Wielkopolsce, z której wywodził się ród, potem także w Małopolsce, na Mazowszu, na Rusi i na Litwie, m.in.: Leszno, Gołuchów, Gołuchowo, Rydzyna, Zębców, Wieniawa, Baranowo, Baranów Sandomierski, Milanów, Leszno (jurydyka), Radzymin, Korzec, Krasnobród, Włodawa, Pobiedno, Rawa Mazowiecka, Chrusty, Biała Rawska, Stuposiany, Zboiska, Podhajce.

O dziejach rodziny Leszczyńskich opowiada powieść Hanny Malewskiej Panowie Leszczyńscy.

Znani przedstawiciele

• Rafał Leszczyński (?–1441) – podkomorzy kaliski, starosta generalny Wielkopolski, protoplasta rodu Leszczyńskich,

• Rafał Leszczyński (ok. 1526–1592) – wojewoda brzeskokujawski i kasztelan śremski (kalwinista),
  • Andrzej Leszczyński (wojewoda brzeskokujawski) – wojewoda brzeskokujawski (kalwinista),
    • Rafał Leszczyński (1579–1636) – wojewoda bełski („papież kalwinów” w Polsce),
      • Andrzej Leszczyński (wojewoda dorpacki) (zm. 1651) – wojewoda dorpacki (kalwinista),
        • Samuel Leszczyński (1637–1676) – poeta (kalwinista potem katolik),
      • Bogusław Leszczyński (ok. 1612–1659) – podskarbi i podkanclerzy koronny (kalwinista, potem katolik),
        • Rafał Leszczyński (1650–1703) – starosta wschowski, podstoli koronny, starosta generalny Wielkopolski, podskarbi wielki koronny,
          • Stanisław Leszczyński (1677–1766) – król Polski, książę Lotaryngii i Baru, ostatni męski przedstawiciel rodziny,
            • Maria Leszczyńska – królewna, żona Ludwika XV, króla Francji i Nawarry ostatnia z rodu,
    • Jan Leszczyński (1603–1678) – kanclerz wielki koronny od 1666 (katolik),
    • Przecław Leszczyński (1605-–1670) – wojewoda dorpacki (katolik),
    • Wacław Leszczyński (1605–1666) – biskup warmiński, prymas Polski,
  • Wacław Leszczyński (1576–1628) – wojewoda kaliski, kanclerz wielki koronny (kalwinista, potem katolik),
    • Andrzej Leszczyński (1608–1658) – prymas Polski i Litwy, kanclerz wielki koronny,
    • Jan Leszczyński (zm. 1657) – biskup kijowski.

Pałace

• 
  Zamek w Rydzynie – główna siedziba rodu
• 
  Ruiny zamku w Czartorysku
• 
  Zamek w Baranowie Sandomierskim
• 
  Zamek w Gołuchowie
• 
  Pałac w Krasnobrodzie
• 
  Pałacyk Leszczyńskich w Warszawie
• 
  Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie, wzniesiony w miejscu dawnej siedziby Leszczyńskich w jurydyce Leszno
• 
  Tschifflik – Bażantarnia w Zweibrucken
• 
  Pałac w Lesznie

Zobacz też

• Zamek w Baranowie Sandomierskim
• Zamek w Gołuchowie
• Zamek w Rydzynie

Bibliografia

• Stanisław Karwowski, Leszczyńscy herbu Wieniawa, Lwów 1916. wbc.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-02)].
• Hanna Malewska, Panowie Leszczyńscy, 1961