Lipno (powiat świecki)
53°29′19″N 18°26′36″E/53,488611 18,443333
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
96[2] |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-131[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0087449 |
Położenie na mapie gminy Jeżewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
| 53°29′19″N 18°26′36″E/53,488611 18,443333[1]
| |
Lipno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Jeżewo.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 96 mieszkańców[2]. Jest siedemnastą co do wielkości miejscowością gminy Jeżewo.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lipno to stara kociewska wieś. Pierwsza historyczna nazwana pochodzi z 1409 r. i została zapisana jako Gros Lypchen[4]. Następnie to: Lypchus Gros, Lyppye, Lippe (XV w), Lipno, Lipno Maius (ok. 1534 r.), Lipno Wielkie (1583 r.), Lipna Maior (lata 1597/1598), Lipna (1649 r.), Lipno (1884 r.)[5], niem. Lipno. Nazwa wsi jest nazwą topograficzną pochodzącą od nazwy jeziora Lipno lub wskazującą na okolicę, w której rosło wiele lip. Nazwa przez wiele lat wahała się między formą liczby pojedynczej Lipno (do Lipna), a formą liczby mnogiej Lipna (od Lipien). Najstarsze zapisy wskazują na formę Lipno[5].
Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1409 r. i podaje, że jest to wieś rycerska leżąca w komturstwie świeckim[4]. Pierwszym znanym rycerzem - właścicielem dóbr był Piotr (1409 r.), którego źródła wymieniają jeszcze jako rycerza z Lipna Dużego w 1445 r.[4] W drugiej połowie XVI wieku wieś dzieliło trzech właścicieli: Paweł Kos, Stanisław Osłowski, Łazarz Lipiński (1570 r.)[4]. W 1676 r. Lipno stanowiło jeden majątek należący do Andrzeja Osłowskiego. W połowie XVIII stulecia dobra znalazły się w rękach Andrzeja Zboińskiego, który w 1773 r. przekazał je Franciszkowi Sas-Jaworskiemu, w zastaw za długi[6]. Od 1828 r. wieś należała do rodu Gordonów, którzy swoje gniazdo rodzinne założyli w pobliskich Laskowicach[7]. W Ich rękach folwark w Lipnie był do 1933 r., to jest do przymusowej parcelacji[8]. Pierwsze informacje o obszarze wsi pochodzą z 1534 r. i podają, że areał osady liczył 12 łanów[4] (ok. 207 ha.), natomiast w 1772 r. - 9 łanów (ok. 153 ha)[7]. W latach dwudziestych XIX wieku władze pruskie na terenie dzisiejszej gminy Jeżewo rozpoczęły reformę agrarną, w wyniku której przede wszystkim dokonano separacji dóbr. Skutkiem tego było przejęcie przez państwo części ziem wsi Lipno (ziemia leżąca na północny zachód od jeziora Lipno) i przekazanie jej pod budowę linii kolejowej i obiektów towarzyszących (linia kolejowa, osada Laskowice-Dworzec)[7]. Wtedy też powstał folwark w Lipnie, który nabyli Gordonowie, a jego areał całkowity liczył 385 ha, z czego ziemia orna, łąki i pastwiska liczyły 321 ha (1868 r.)[9]. W 1933 r. władze polskie dokonały przymusowej parcelacji gruntów. W Lipnie utworzono 20 osad po 15 ha i 3 osady rzemieślnicze po 2 ha. Pozostałą ziemię tzw. "resztówkę" w 1934 r. nabył Włodzimierz Rachmistruk, który gospodarował na 52 ha majątku do wybuchu wojny (1939 r.)[8]. Po wyzwoleniu "resztówkę" przejął Skarb Państwa Polskiego. W okresie "stalinowskim" w Lipnie założono spółdzielnię produkcyjną, w której 12 członków gospodarowało na 100 ha (lata 1952-1956)[10]. W 1957 r. Wł. Rachmistruk podjął nieudaną próbę zagospodarowania dawnego majątku[11].
Pierwsze dane liczbowe o mieszkańcach Lipna pochodzą z 1676 r. i podają, że we wsi żyło 64 mieszkańców[6], w 1772 r. wieś liczyła 78 osób[7], wszyscy byli katolikami (od XIX wieku liczbę mieszkańców Lipna podawano wspólnie z Laskowicami). Spośród mieszkańców wsi na przestrzeni jej dziejów wyróżnia się Włodzimierz Rachmistruk (1879-1959). Był On generałem brygady,dowódcą 16 Dywizji Piechoty Pomorskiej w Grudziądzu (1927-1932),odznaczył się męstwem w walkach z bolszewikami (1920 r.). W Lipnie dał się poznać jako energiczny i przedsiębiorczy gospodarz, nowoczesny rolnik, aktywny i pracowity działacz społeczny[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68958
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 665 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Grzegorz M.,2012, "Słownik historyczno-geograficzny komturstwa świeckiego w średniowieczu", Bydgoszcz
- ↑ a b Brózdowska E., 2005, "Pochodzenie nazw miejscowości gminy Jeżewo", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ a b Dąbrowski Z., 2005, "Historia Jeżewa i okolic od końca X wieku do 1772 r.", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ a b c d Dąbrowski Z., 2005, "Pod pruskim zaborem", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ a b Dąbrowski Z., 2005, "W okresie II Rzeczypospolitej 1920-1939", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ Chlebowski B. (red.), 1880-1888, "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", t.I-XII, Warszawa
- ↑ Dąbrowski Z., 2005, "Dzieje gminy Jeżewo w latach 1945-2005", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ Dąbrowski Z.,"W Lipnie koło Laskowic mieszkał generał Wojska Polskiego?", w:"Czas Świecia" z 28 listopada 2003 r.
- ↑ Bąk W., "Generał organizował FON", w: "Czas Świecia" z 18 marca 2011 r.