Literatura sumero-akadyjska

Epos o Gilgameszu, opis potopu; zbiory British Museum

Literatura sumero-akadyjska – piśmiennictwo języka sumeryjskiego i języka akadyskiego powstałe w Mezopotamii w epoce brązu i żelaza (od III tysiąclecia p.n.e. do VI wieku p.n.e.). Literatura sumero-akkadyjska podobnie jak cała kultura mezopotamska wyrastała z osiągnięć Sumerów i była kulturą babilońską z wkładem Asyryjczyków oraz ludów zasiedlających Mezopotamię jak Akadyjczycy, Amoryci czy Chaldejczycy.

Dzięki najstarszemu w pełni rozwiniętemu systemowi pisma (pismo klinowe), zachowały się zabytki literatury sumero-akadyjskiej już z połowy III tysiąclecia p.n.e. Były to pieśni za-mi tzw. pieśni harfy. Kanon literatury powstał jednak dopiero w połowie II tysiąclecia p.n.e.

Eposy zgrupowane są w cykle:

cykl o stworzeniu i porządku świata

• Enki i porządek świata
• Enki i Nin-hursang
• Enhi i Nin-man
• Stworzenie motyki
• Nammu tworzy niebo

cykl o zniszczeniu świata

• Epos o Gilgameszu
• Inana i Szukalletuda
• Inanna i Bilulu
• O ptaku Anzu i Erra

cykl o herosie Gilgameszu

• Gilgamesz i potwór Huwawa
• Gilgamesz i niebiański byk
• Gilgamesz i Aga z Kisz

poematy kosmologiczne

• Enuma elisz
• Epos o Atra-hasisie

utwory filozoficzne i dydaktyczno-moralizatorskie

• Monolog cierpiącego
• Dialog pana z niewolnikiem
• Lato i zima
• Trzoda i ziarno
• Dialog o ludzkim nieszczęściu.

literatura polityczna

• Rady dla księcia
• Rady z przełomu VIII i VII wieku p.n.e., w których mieszkańcy Sippar Nippur i Babilonu przekazują swojemu władcy listę postulatów, jakie powinien spełnić.

Obok gatunku epickiego powstają też liczne hymny do królów (np. Hymn na cześć Szulgi) i bogów, literatura sakralna: teksty rytualne i liturgiczne, modlitwy (np. modlitwa Urszaggi), pieśni jak Rytuał Isztar w którym autor określa osobne kwestie śpiewane przez kapłanów i chór, utwory żałobne (np., Treny Ludingirry, Lament nad upadkiem Ur).