Long Duration Exposure Facility
| |
| Inne nazwy |
LDEF, LDEF 1, LDEF-A |
|---|---|
| Indeks COSPAR |
1984-034B |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum |
473,0 km |
| Apogeum |
483,0 km |
| Okres obiegu |
94,2 min |
| Nachylenie |
28,5° |
| Mimośród |
7,29E-4 |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
6 kwietnia 1984 13:58 UTC |
| Koniec misji |
12 stycznia 1990 |
| Powrót do atmosfery |
20 stycznia 1990 |
| Wymiary | |
| Wymiary |
4,3 × 9,1 m |
| Masa całkowita |
9710 kg |
Long Duration Exposure Facility (LDEF) – był kosmicznym eksperymentem naukowym NASA, w kształcie cylindra wielkości autobusu, jego celem było wystawienie na działanie przestrzeni kosmicznej rozmaitych próbek materiałów. Eksperyment trwał ponad pięć i pół roku i okrążył w tym czasie Ziemię 32 422 razy.
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze przed zbudowaniem wahadłowców naukowcy w NASA, znając planowane zastosowanie i możliwości pojazdu, zaplanowali wyniesienie eksperymentu, pozostawienie go na kilkanaście miesięcy na orbicie i w końcu sprowadzenie z powrotem na Ziemię w celu weryfikacji wyników badań. Projekt został zatwierdzony w 1974 roku, a budową zajął się ośrodek badawczy NASA – Langley Research Center.
Start[edytuj | edytuj kod]
Start odbył się 6 kwietnia 1984 roku, LDEF został wyniesiony w kosmos na pokładzie wahadłowca Challenger, w trakcie misji STS-41-C, uwolnienie z ładowni przy pomocy manipulatora Canadarm nastąpiło następnego dnia.
Eksperymenty[edytuj | edytuj kod]
Inżynierowie przygotowujący misję, planowali, że będzie ona trwała niecały rok. LDEF zabrał ze sobą 57 eksperymentów. Były to zarówno eksperymenty rządowe, jak również te opracowane przez uniwersyteckich badaczy. W kosmos poleciało łącznie 57 próbek przygotowanych przez ponad 200 badaczy-specjalistów z dziewięciu krajów: Stanów Zjednoczonych, Kanady, Danii, Francji, Niemczech, Irlandii, Holandii, Szwajcarii, a także z Wielkiej Brytanii. Próbki były umieszczone wewnątrz i na zewnątrz satelity[1]. Badano wpływ otwartej przestrzeni na:
- materiały, metale, tworzywa sztuczne, kompozyty, lakiery, farby, systemy grzewcze
- zasilanie i napęd kosmiczny
- urządzenia elektroniczne i optyczne
Przeprowadzono również eksperymenty z różnych dziedzin nauki.
Wyniki badań[edytuj | edytuj kod]
EXOSTACK[edytuj | edytuj kod]
W niemieckim eksperymencie EXOSTACK zawierającym zarodniki laseczki siennej sześć lat działania warunków kosmicznych przetrwało 30% z tych umieszczonych w kryształach soli oraz 80% tych zabezpieczonych glukozą, która wpływa stabilizująco na strukturę makromolekuł komórkowych, szczególnie w warunkach odwodnienia wywołanego próżnią[2][3].
W przypadku pozostawania pod osłoną chroniącą przed promieniowaniem UV zarodniki były w stanie przetrwać sześć lat w kosmosie, szczególnie te umieszczone w glinie lub sztucznie wytworzonym pyle meteorytowym. Dane uzyskane tą drogą mogą wspierać teorię litopanspermii o możliwości przenoszenia się mikroorganizmów na powierzchni meteorytów[3].
SEEDS[edytuj | edytuj kod]
Experyment Space Exposed Experiment Developed for Students (SEEDS) pozwalał studentom na hodowlę na LDEF nasion pomidora i porównanie wyników z hodowlą kontrolną. W kosmos wysłano 12.5 miliona nasion, natomiast NASA otrzymała 8000 raportów od uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Los Angeles Times opublikował materiał, z którego wynikało, że DNA w warunkach kosmicznych może mutować doprowadzając do powstania trujących owoców. Raport ten posłużył jako przyczynek do dyskusji i podwyższenia świadomości zagadnień[4]. Nasiona w kosmosie kiełkowały wcześniej i szybciej niż grupa kontrolna na Ziemi. Były także bardziej porowate[5].
Odzyskanie LDEF[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie odzyskanie LDEF, a potem jego powrót na Ziemię zostały zaplanowane na 19 marca 1985 roku, jednak potem przesunięto termin na rok 1986, a następnie na czas nieokreślony, na skutek katastrofy Challengera. Odzyskano go w końcu 12 stycznia 1990 roku, podczas misji STS-32, którą odbył prom Columbia[6]. Prom zbliżał się do LDEF w taki sposób, aby nie narazić próbek na gazy wylotowe z silniczków RCS. Po uchwyceniu LDEF przez manipulator wahadłowca sfotografowano go dokładnie (wykonano około 800 zdjęć), co trwało aż cztery i pół godziny.
Columbia wylądowała 20 stycznia, w bazie Edwards AFB, a potem razem ze swoim ładunkiem, została przetransportowana do Kennedy Space Center na grzbiecie Boeinga 747-SCA. Transport, podczas którego podjęto szczególne środki ostrożności, aby nie uszkodzić i nie skazić eksperymentów, odbył się 26 stycznia. Ze względu na dużą masę wahadłowca konieczne były trzy lądowania do uzupełnienia paliwa, zamiast jak zwykle lotu bez międzylądowania.
W dniach 30-31 stycznia, w jednym z hangarów OPF, LDEF został wyjęty z ładowni orbitera. Pierwszego lutego przetransportowano go specjalnie do tego przeznaczonym pojazdem do Spacecraft Assembly and Encapsulation Facility, gdzie wymontowane zostały eksperymenty.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Astronautyka”. 167 (1), s. 5, 1990. Wrocław: Ossolineum.
- ↑ Paul Clancy: Looking for Life, Searching the Solar System. Cambridge University Press, 2005-06-23. (ang.).
- ↑ a b Gerda Horneck, Rocco L. Mancinelli. Space Microbiology. „Microbiology and Molecular Biology Reviews”. 74 (1), s. 121–156, 2010-03. DOI: 10.1128/mmbr.00016-09. PMID: 20197502. [dostęp 2013-07-29]. (ang.).
- ↑ Terri Sindelar: Attack of the Killer Space Tomatoes? Not!. NASA. (ang.).
- ↑ Germination, growth rates, and electron microscope analysis of tomato seeds flown on the LDEF. „Radiat Meas”. 26 (6), s. 851–61, 1996. PMID: 11540518. (ang.).
- ↑ NASA Langley LDEF Site. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-29)]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- NSSDC Master Catalog (ang.)