Lubań (województwo dolnośląskie)
51°07′05″N 15°17′21″E/51,118056 15,289167| miasto i gmina | |||||
 Rynek z ratuszem, Wieżą Kramarską i rekonstrukcją sukiennic (2006) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Grzegorz Wieczorek | ||||
| Powierzchnia |
16,12 km² | ||||
| Wysokość |
ok. 212 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
75 | ||||
| Kod pocztowy |
59-800 do 59-801 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DLB | ||||
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
| 51°07′05″N 15°17′21″E/51,118056 15,289167
| |||||
| TERC (TERYT) |
0210011 | ||||
| SIMC |
0936150 | ||||
Urząd miejski ul. 7 Dywizji 1459-800 Lubań | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Lubań (głuż. Lubań, niem. Lauban) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Siedziba administracyjna powiatu oraz gminy wiejskiej Lubań (której jednak nie jest częścią, stanowiąc odrębną gminę miejską). Według spisu powszechnego z 2021 r. zamieszkane było przez 20 096 osób[2]. Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. liczyło 19 756 mieszkańców[1] (214. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosiła 1225,6 osób/1 km² (14. miejsce w województwie).
Historycznie leży na Górnych Łużycach, przy granicy ze Śląskiem. W granicach Polski od 1945 r. W 1972 r. miasto było siedzibą władz, ale nie należało do gromady Lubań. W latach 1975–1998 miasto należało do województwa jeleniogórskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
_(1).jpg)
_(3).jpg)
Lubań położony jest na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą oraz jej dopływem – Siekierką. Miasto znajduje się ok. 45 km na północny zachód od Jeleniej Góry i 25 km na wschód od Zgorzelca.
Powierzchnia miasta wynosi 16,12 km²[3] (381. miejsce w kraju), stanowiąc 3,76% powierzchni powiatu (wg stanu na 1 stycznia 2011 r.). Użytki rolne wynoszą 48%, a użytki leśne 3% (2002)[4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Pierwotną nazwą miejscowości była serbołużycka nazwa Luban[5]. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich nazwa została później zgermanizowana na Lauban – ta wersja pojawia się po raz pierwszy w XV w[6]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Lauba, Laubanum[7]. W XIX wieku można było w polskich źródłach spotkać nazwy: Lubiany, Lubiana, Lubań i Lubin[6]. Po II wojnie światowej polska administracja nadała miejscowości polską nazwę Lubań[8], nawiązującą do wcześniejszej nazwy łużyckiej.
Etymologia nie jest pewna, jednak przyjmuje się, że nazwa najprawdopodobniej pochodzi od imienia założyciela – Luban[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1237 pierwsza wzmianka o osadzie handlowo-celnej w miejscu przeprawy przez Kwisę,
- 1243 – margrabia brandenburski Otton III otrzymał Milsko (w tym Lubań) jako posag Beatrycze, córki króla czeskiego Wacława I,
- 2 poł. XIII w. – nadanie praw miejskich według prawa niemieckiego (magdeburskiego),
- 1319–1337 – przynależność do piastowskiego księstwa jaworskiego,
- 1337 – miasto wraz z dużą częścią Milska przeszło we władanie króla czeskiego Jana Luksemburskiego,
- 1346–1815 – przynależność do górnołużyckiego Związku Sześciu Miast,
- XIV-XV wiek – ośrodek handlu suknem,
- 1427 i 1431 – najazdy husyckie,
- 1635 – Lubań pod panowaniem saskim,
- od połowy XVI do pocz. XVII w. – okres wielkiej prosperity, renesansowa zabudowa miasta,
- XVII-XVIII w. – rozwój produkcji sukna i tekstyliów, specjalnością Lubania były chusteczki do nosa[9],
- 1707 – w Lubaniu przez dwa tygodnie gościł król Stanisław Leszczyński[10],
- 1734 – iluminacja Lubania na cześć króla Polski i elektora saskiego Augusta III Sasa,
- W lipcu 1807 roku Napoleon Bonaparte gościł pierwszy raz w Lubaniu. Drugi raz przyjechał w sierpniu 1813 roku.
- 1815 – miasto stało się częścią pruskiej prowincji Śląsk,
- 1854 – powstanie zakładów ceramicznych,
- 1865 – otwarcie linii kolejowej Śląskiej Kolei Górskiej – połączenie kolejowe ze Zgorzelcem, Węglińcem i Rybnicą[11],
- 1866 – połączenie kolejowe z Jelenią Górą,
- 1868 – powstanie warsztatów kolejowych,
- 1896 – połączenie kolejowe z Leśną,
- 1919 – miasto częścią Prowincji Dolny Śląsk
- 1922-1928 – elektryfikacja linii kolejowych wychodzących z Lubania[11],
- luty–maj 1945 – w ramach operacji dolnośląskiej w walkach z niemieckimi wojskami o Lubań uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[12]. W wyniku walk miasto uległo zniszczeniu w około 60%. Walki o Lubań rozpoczęły się 17 lutego, do końca lutego miasto zdobyła Armia Czerwona, lecz 6 marca odbili je Niemcy, utrzymując je do kapitulacji 8 maja[11]
- 8 marca 1945 – Joseph Goebbels przybył do Lubania i na rynku miasta gratulował 16-latkowi otrzymania Krzyża Żelaznego 2 klasy[13]
- 1945 – nadanie rangi miasta powiatowego na Ziemiach Odzyskanych
- Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 129 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Lubaniu[14].
- 3 września 1945 – otwarcie pierwszej po wojnie Szkoły Podstawowej nr 1[15]
- 10 września 1945 – otwarcie LO w Lubaniu[16]
- 1946 – włączenie do województwa wrocławskiego
- 16 marca 1948 - aresztowanie w Lubaniu przez UB ppłk.Anatola Sawickiego, komendanta Eksterytorialnego Okręgu Lwowskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość[17]
- 1975 – włączenie do województwa jeleniogórskiego
- 1999 – utworzenie powiatu lubańskiego w województwie dolnośląskim
- 2000 – likwidacja Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Lubaniu
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[18]:
- obszar starego miasta
- kościół parafialny pw. Trójcy Świętej, ul. Szymanowskiego 1, neogotycki z lat 1857–1861 wg projektu Alexisa Langera.
- Zabytkowy szpital przedwojenny przy ulicy Zawidowskiej obecnie mała część budynku została przebudowana na mieszkania
- kościół ewangelicki Marii Panny, al. Kombatantów, z drugiej poł. XIV–XIX w.
- kościół ewangelicki pw. Świętego Krzyża, pl. Okrzei (obecnie nie istnieje).
- wieża Trynitarska (dzwonnica dawnego kościoła pw. Świętej Trójcy), pl. Lompy, z 1320 r. – pierwszej poł. XIV, XIX w., pozostałość rozebranego w 1879 r. kościoła pw. Świętej Trójcy
- cmentarz ewangelicki, obecnie komunalny, ul. Wrocławska
- cmentarz rzym.-kat., obecnie nieczynny, z poł. XIX w.
- park miejski, ul. Kombatantów, z pocz. XIX w
- mury miejskie z 1318 r., zbudowane z kamienia bazaltowego z okolicznych kamieniołomów; pierwotnie otoczone fosą; w podwójnym pierścieniu murów znajdowały się cztery główne bramy miejskie: Nowogrodziecka, Mikołajska, Bracka i Zgorzelecka; obecnie pozostałości – fragmenty wzdłuż ul. Podwale:
- wieża obronna – wieża bracka, obok kościoła Świętego Krzyża, z 1318 r. – XIV w., część rozebranej w XIX wieku Bramy Brackiej
- wieża „Kramarska” (d. ratuszowa), z XIV w., pozostałość XIV-wiecznego ratusza. Pierwszy ratusz powstał w latach 1222–1225, był przebudowywany w latach 1540 i 1769, został rozebrany po zniszczeniach z 1945 r.
- ratusz zbudowany w 1554 r. – XVI w. w stylu renesansowym; obecnie mieści Salę Rajców Miejskich, Muzeum Regionalne (d. Muzeum Osadnictwa Wojskowego), Urząd Stanu Cywilnego oraz Miejską Bibliotekę Publiczną
- dom, ul. 7 Dywizji 12, z k. XIX w.
- willa, obecnie szkoła, ul. Górna 1, z XIX w./XX w.
- dom, dawniej rozlewnia wód, ul. Grunwaldzka 11, z XVI w., 1760 r. XIX w.
- budynki dawnej cegielni Augustina, ul. Izerska 7, z drugiej poł. XIX–XX w.:
- budynek administracyjny
- budynek produkcyjny, obecnie magazyn
- zespół willowy, ul. Kombatantów 2 i 2a, z pierwszej poł. XIX w., 1874 r.:
- willa
- stajnia z wozownią
- park
- ogrodzenie z bramą
- willa z parkiem, ul. Kombatantów 11, z czwartej ćw. XIX w.
- budynek z XVIII/XIX w. przy ul. Lompy 1; sąd kupiecki, gimnazjum, herby fundatorów Adriana Albinusa i jego żony Anny Wigand na tablicy po lewej stronie wejścia, herb Albinusa nad portalem i data 1752 w agrafie[19]
- sąd, pl. 3 Maja 12, z 1899 r.
- magazyn „Dom Solny” lub Dom Zbożowy, ul. Podwale 4, z 1539 r., 1689 r., XIX w., budynek zbudowany z kamienia bazaltowego ufundowany przez Radę Miejską spełniał swoje funkcje do XIX wieku, później służył jako więzienie miejskie
- dom, ul. Spółdzielcza 17, z drugiej poł. XVIII w., XIX w., XX w.
- dom „Pod Okrętem”, ul. Stara 1, z 1715 r. – XVIII w., rodzinny dom kupieckiej rodziny Kirchoffów (obecnie siedziba Urzędu Skarbowego).
- dom, ul. Tkacka 27, z ok. 1900 r.
- zespół domu, ul. Warszawska 2, z k. XIX w.:
- dom
- budynek gospodarczy
- ogród
- dom, ul. Wąska 6, z XVIII w., druga poł. XIX w.
- obiekty po byłych Królewskich Zakładach Kolei Górskiej (ZNTK Lubań), ul. Gazowa – wpisane do rejestru zabytków, wraz z obiektem parowozowni wachlarzowej. Jeden z największych tego typu zachowanych obiektów w Polsce i Europie.
Lubań – Uniegoszcz
- kościół par. pw. Narodzenia NMP, ul. Różana, z XVI–XVIII w.
- dom, ul. Jeleniogórska 18
inne zabytki:
- park na Kamiennej Górze
- most w Lubaniu, najstarszy most drogowy użytkowany na drogach zarządzanych przez GDDKiA w Polsce wybudowany w 1861 roku.
.jpg)
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Centrum[edytuj | edytuj kod]
- Stare Miasto
- Śródmieście (Przedmieścia Brackie, Mikołajskie, Zgorzeleckie)
Osiedla[edytuj | edytuj kod]
- Osiedle Piastów
- Osiedle Willowe (dawniej Os. Waryńskiego)
- Osiedle Zodiak
- Osiedle Fabryczna
- Osiedle Kolejowa
Dzielnice[edytuj | edytuj kod]
Polityka[edytuj | edytuj kod]
Miasto[edytuj | edytuj kod]
Wybory na burmistrza miasta i radę miasta od 2002 roku.
Burmistrz miasta[edytuj | edytuj kod]
Od 1990 roku miastem kieruje burmistrz jako następca naczelnika miasta. 27 maja 1990 roku rada miasta podjęła decyzję o powołaniu na stanowisko burmistrza miasta Zdzisława Bykowskiego, który 26 lipca 1990 roku zastępuje Janusz Skowroński pełniący funkcję burmistrza miasta do 16 lutego 1993. W lutym 1993 roku funkcje burmistrza miasta obejmuje Jerzy Zieliński, który obejmuje funkcje burmistrza do 1998 roku. W 1998 roku ostatni raz Rada Miasta powołuje na stanowisko burmistrza Konrad Rowiński do wyborów samorządowych w 2002 roku.[20]
W 2002 roku po raz pierwszy mieszkańcy miasta mogli bezpośrednio uczestniczyć w wyborach samorządowych na stanowisko burmistrza miasta i w drugiej turze wyborów Konrad Rowiński wygrał z kontrkandydatem 67,52% poparcia.[21] Ponowną reelekcję uzyskał w 2006 roku przy ponownym głosowaniu 26 listopada z 57% poparciem mieszkańców.[22] W 2010 roku nastała zmiana burmistrza miasta, ale dopiero w drugiej turze Konrad Rowiński przegrał z bezpartyjnym Arkadiuszem Słowińskim, gdzie w 2014 roku ponownie w drugiej turze wyborów samorządowych na fotel burmistrza miasta przegrał.[23][24] W 2018 roku Arkadiusz Słowiński wygrał z drugim w kolejności Witoldem Chojnackim mając 57,59%.[25] 7 kwietnia 2024 Grzegorz Wieczorek wygrał z urzędującym burmistrzem miasta mając 53%.[26]
Rada miasta[edytuj | edytuj kod]
W 2002 roku Rada Miejska składała się z[27]:
- KWW SLD-UP 10 mandatów
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 4 mandaty
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców Lubań 2002 4 mandaty
- KWW Lubańska Platforma Samorządowa (Platforma Obywatelska) 2 mandaty
- KW Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej 1 mandat
W 2006 roku w czasie rządów koalicji PiS z Samoobroną oraz Ligą Polskich Rodzin lokalnie wygrała opozycja zasiadająca ławy poselskie. Rada Miejska składała się wtedy z[28]:
- KW Platforma Obywatelska RP 8 mandatów
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2006 5 mandatów
- KKW SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci 4 mandaty
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 4 mandaty
W 2010 roku zmiana burmistrza to także zmiana Rady Miasta. Skład Rady Miasta[29]:
- KW Platforma Obywatelska RP 8 mandatów
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2010 5 mandatów
- KW Sojusz Lewicy Demokratycznej 4 mandaty
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 3 mandaty
- KW Prawo i Sprawiedliwość 1 mandat
W 2014 roku przed końcem rządów PO-PSL powiązani ludzie z Platformą Obywatelską osiągają mandaty w radzie miasta z lokalnego komitetu wyborczego. Skład Rady Miasta[30]:
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2014 11 mandatów
- KWW Konrada Rowińskiego (Platforma Obywatelska) 5 mandatów
- KWW Nowy Lubań 2 mandaty
- KKW SLD Lewica Razem 2 mandaty
- KWW Tomasz Korcz 1 mandat
Rada Miasta w 2018 za rządów PiS[31]:
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2018 Razem 12 mandatów
- KWW Łaczy nas Lubań 9 mandatów
W 2024 roku przesunięte wybory[32], wygrana koalicji 15 października i zmniejszenie liczby ludności powodując zmniejszenie liczby radnych do 15[33] oraz powrót JOW-ów spowodowały nie tylko przegraną burmistrz miasta rządzącego od 14 lat, ale także wygraną lokalnie Koalicji Obywatelskiej. Rada miasta od 2024 roku[34]:
- KKW Koalicja Obywatelska 8 mandatów
- KWW Lubań Razem 5 mandatów
- KWW Nowy Lubań 1 mandat
- KWW Bartosza Kuświka 1 mandat
Posłowie i Senatorowie[edytuj | edytuj kod]
Posłowie[edytuj | edytuj kod]
- Marzena Machałek (PiS)
- Piotr Borys (KO)
- Robert Obaz (Lewica)
- Stanisław Żuk (PSL)
Senator[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Ślusarz (PiS)
Transport[edytuj | edytuj kod]
Drogi[edytuj | edytuj kod]
Lubań położony jest 11 km na południe od Autostrady A4 (E40) (dojazd 296).
| Droga | Trasa | Ulice |
|---|---|---|
| 30 | 94 Zgorzelec – Lubań – Gryfów Śląski – Jelenia Góra 3 E65 | Papieża Jana Pawła II – Rybacka – Warszawska – Jeleniogórska |
| 296 | 283 Kożuchów – Żagań – Iłowa – Ruszów – Węgliniec – Lubań 30 | – |
| 357 | 355 – Sulików – Lubań – Nowogrodziec – Osiecznica 350 | Zawidowska – Armii Krajowej – Bankowa – Podwale – Wrocławska |
| 393 | 357 Lubań – Kościelnik – Leśna 358 | Plac 3 Maja – 7 Dywizji – Tadeusza Kościuszki – Leśna |
Kolej[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza linia kolejowa przechodząca przez Lubań została otwarta w 1863 roku. W mieście znajduje się jedna stacja kolejowa, Lubań Śląski, mająca według kategoryzacji PKP status dworca lokalnego[35]. Jest to stacja węzłowa, łącząca trzy linie:
- 279: Węgliniec – Lubań
- 274: Jelenia Góra – Lubań – Zgorzelec (Linia Lubań – Zgorzelec reaktywowana dla ruchu pasażerskiego w grudniu 2011)
- 337: Lubań – Leśna (obecnie wyłącznie jako linia towarowa)
Lubań Miasto[edytuj | edytuj kod]
W 2018 roku PKP poinformowało o planach utworzenia nowego przystanku kolejowego Lubań Miasto na linii z Lubania do Zgorzelca. Miały one być zrealizowane w ramach projektu elektryfikacji tego odcinka[36]. Budowa przystanku została uwzględniona w planach Ministerstwa Infrastruktury na lata 2020-25[37]. Samorząd Lubania zaproponował w 2021 roku umieszczenie przystanku na linii do Węglińca, przy ulicy Granicznej[38].
Komunikacja autobusowa[edytuj | edytuj kod]
W maju 2016 r. stary dworzec autobusowy został wyburzony[39], w jego miejsce wybudowano Galerię „Inbag”[40] – obiekt handlowo-usługowy, posiadający infrastrukturę dworca autobusowego[41][42][43]. Od 22 listopada 2021 roku kursuje z miasta Izerska Komunikacja Autobusowa kursującą do miast i wsi powiatów lubańskiego oraz lwóweckiego.[44] Od 1 marca 2022 kursuje linia 217 w ramach Powiatowej Komunikacji Lwóweckiej, a operatorem linii jest PKS Voyager.[45]
Przewoźnicy[edytuj | edytuj kod]
Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze plany wprowadzenia komunikacji miejskiej w Lubaniu powstały w latach siedemdziesiątych XX wieku[48], jednak pierwsze autobusy wyjechały na ulice miasta w czerwcu 1989. Były to (i nadal są) zwykłe pojazdy PKS, nieprzystosowane do kursowania w mieście (m.in. brak pneumatycznie otwieranych drzwi). Spółka PKS Voyager, która przejęła transport miejski w Lubaniu po upadku Pekaes Lubań, planowała w 2010 roku wprowadzenie pojazdów przystosowanych do transportu miejskiego[48].
W 2019 roku funkcjonowało pięć linii komunikacji miejskiej[49].
Media[edytuj | edytuj kod]
Portale[edytuj | edytuj kod]
- eluban.pl[50]
- Przegląd Lubański
- Telewizja Lubań
Prasa[edytuj | edytuj kod]
- Ziemia Lubańska
Szkolnictwo[edytuj | edytuj kod]
Żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe i szkoły ponadpodstawowe w Lubaniu:
| Szkolnictwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Szkoła | Adres | Położenie | Rok otwarcia Szkoły | Uwagi |
| Żłobek Bąbelkowo[51] | ul. Mickiewicza 1c | Koło Starostwa Powiatowego | tam też przedszkole | |
| Przedszkole Niepubliczne nr 1[52] | ul. Słoneczna 2 | na górce od J.Dąbrowskiego | ||
| Przedszkole Publiczne nr 1[53] | ul. Mickiewicza 1b | Skrzyżowanie A. Mickiewicza i J.Dąbrowskiego | ||
| Przedszkole Publiczne nr 3[54] | ul. Różana 1 | obok MOSiR | ||
| Przedszkole Publiczne nr 5[55] | ul. Mieszka II 1 | Osiedle „Piast” | ||
| Przedszkole Językowe „Akademia Malucha”[56] | ul. Armii Krajowej 9 | Naprzeciw Szkoły podstawowej nr 1 | 01.09.2011 | Dawniej Młodzieżowy Dom Kultury |
| Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki z oddziałami gimnazjum[57] | ul. Mickiewicza 1
ul. Mickiewicza 2 |
Niedaleko Przedsiębiorstwa wod.-kan. | 03.09.1945 | Pierwsza Szkoła w Lubaniu, oddziały gimnazjalne w części dawnego gim 2 |
| Szkoła Podstawowa nr 2 im. Europejskich Dróg Świętego Jakuba z oddziałami gimnazjum[58] | ul. Dolna 8
ul. Rybacka 16(oddziały gimnazjalne) |
Okolice Kościoła oraz MOSiR | Oddziały gimnazjalne w budynku dawnego gim 3 | |
| Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II z oddziałami gimnazjum[59] | ul. Górna 1
ul. Skalnicza 3 (oddziały gimnazjalne) |
Pod Kamienną Górą oraz Księginki | Oddziały gimnazjalne w budynku dawnego gimnazjum nr 1 | |
| Szkoła Podstawowa nr 4 im. Kawalerów Orderu Uśmiechu[60] | ul. Kopernika 15 | Blisko sklepów i ZSP im. KZL | 01.09.1960 | Dawniej SP nr 5 |
| Prywatna Szkoła Podstawowa nr 5 | ul. Zgorzelecka | |||
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Adama Mickiewicza[61] | ul. W. Łokietka 2 | Osiedle „Piast” | LO 10.09.1945, ZSE 01.01.1950, |
Wchodzący w skład ZSP nr 1 |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kombatantów Ziemi Lubańskiej[62] | ul. Kopernika 31 | Obok SP nr 4 | 1946 | |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2[63] | ul. Leśna 8 | Za budynkami ul. Tadeusza Kościuszki | 01.09.1962 | |
| Szkoła muzyczna I stopnia im. Oskara Kolberga[64] | al. Kombatantów 11 | Park Kamienna Góra | luty 1992 | |
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W Lubaniu znajdują się następujące zakłady pracy:
- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (PEC Lubań Sp. z o.o.)
- Agromet ZEHS Lubań
- Imakon Sp. z o.o.
- „Imka” Dr. Schumacher Sp. z o.o.
- Chromex Sp. z o.o.
- Automatec Sp. z o.o.
W mieście są także miejskie spółki z o.o.:
- Lubańskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
- Lubańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego
- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Lubań
- Zakład Gospodarki i Usług Komunalnych Lubań
Zlokalizowane w mieście Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w 2000 roku zostały postawione w stan upadłości.
Honorowi obywatele miasta[edytuj | edytuj kod]
- Jan Lombarski – wieloletni proboszcz parafii pw. Świętej Trójcy[65][66]
- Feliks Netz – pisarz, poeta[67]
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2009[68]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 21 697 | 100 | 11 451 | 52,8 | 10 246 | 47,2 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1346 | 710,4 | 635,6 | |||
Piramida wieku mieszkańców Lubania w 2014 roku[69].
Opieka zdrowotna[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajduje się Łużyckie Centrum Medyczne im. Lucjana Kopcia[70], który posiada:
- 8 oddziałów szpitalnych
- 9 poradni specjalistycznych
- 2 pracownie
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół Rzymskokatolicki
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół Zielonoświątkowy
- Kościół Boży w Chrystusie
- Zbór w Lubaniu
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
- Zbór w Lubaniu
- Świadkowie Jehowy
- Dwa zbory (Lubań–Wschód, Lubań–Zachód; Sala Królestwa)[73]
Lubań leży na międzynarodowym szlaku pątniczym – Drodze św. Jakuba. Zbiegają się w nim trzy jego odcinki: Dolnośląska Droga św. Jakuba, Via Regia oraz Sudecka Droga św. Jakuba.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Muzea[edytuj | edytuj kod]
W mieście istnieją 2 muzea:
- Muzeum Regionalne mieszczące się w Ratuszu miejskim
- Wystawa „Schron” mieszcząca się w byłym bunkrze w okolicy urzędu miasta i wieży brackiej
Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie[74]:
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu
- 19 Pułk Piechoty im. von Courbière’a (2 Poznański)
- Synagoga w Lubaniu
- Cmentarz żydowski w Lubaniu
- Stadion Miejski w Lubaniu
- Łużyce Lubań
- Wieża Trynitarska w Lubaniu
- Związek Miast Polskich
- Podziemia Kamiennej Góry w Lubaniu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-22] (pol.).
- ↑ P4182: Ludność w miejscowościach statystycznych (Narodowy Spis Powszechny 2021), Bank Danych Lokalnych, 19 września 2022 [dostęp 2022-09-20].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ A.F. Busching, „A new system of geography”, rozdz. „Lusatia”, London 1762, s. 136.
- ↑ a b c Lubań wczoraj i dziś, s. 26.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 177. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 303–304.
- ↑ Lubań [online], www.luban.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ a b c Michał Sibilski, Historia kolei żelaznej w Lubaniu, „Świat Kolei” nr 12/2014, s. 16–21.
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s. 263.
- ↑ Lubań – ostatnie zwycięstwo Rzeszy na wschodzie | DziwnaWojna.pl [online], dziwnawojna.pl [dostęp 2016-01-25].
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-08] (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubaniu [online], www.lubansp1.republika.pl [dostęp 2016-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-02].
- ↑ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Adama Mickiewicza w Lubaniu [online], www.zspmickiewicz.edu.pl [dostęp 2016-01-25].
- ↑ Tomasz Balbus, Operacja "Radwan", t. 1-2 (84-85), luty 2008, s. 88, ISSN 1641-9561.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 102,103. [dostęp 2012-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
- ↑ Marek Staffa (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 1 Góry Izerskie, Warszawa – Kraków: PTTK Kraj, 1989, ISBN 83-7005-095-6., s. 417-418
- ↑ Amistad Sp, Bliżej, znaczy lepiej [online], luban.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo dolnośląskie - - m. Lubań [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
- ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], www.wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-10].
- ↑ Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-11].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo dolnośląskie - - m. Lubań [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-11].
- ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-12].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-12].
- ↑ Wybory samorządowe w 2024 r. [online], www.infor.pl [dostęp 2024-04-12] (ang.).
- ↑ Przez demografię w lubańskiej radzie miejskiej będzie mniej radnych [online], eLuban.pl, 21 listopada 2023 [dostęp 2024-04-12] (pol.).
- ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-12] (pol.).
- ↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 224.
- ↑ Nowy dworzec kolejowy Lubań Miasto i elektryfikacja linii do Zgorzelca, „Przegląd Lubański” [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ Będzie nowy przystanek kolejowy w Lubaniu?, „eLuban.pl” [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ Czy przy ulicy Granicznej powstanie kolejowy przystanek? [online], eLuban.pl, 13 lipca 2021 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ Sławomir Piguła: Lubański dworzec PKS w rozbiórce. portal Przegląd Lubański, 2016-05-11. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)]. (pol.).
- ↑ Strona główna – Inbag Lubań [online], Inbag Lubań [dostęp 2017-10-18] (pol.).
- ↑ PKS Voyager, Zmiany na dworcu PKS w Lubaniu [online], eluban.pl [dostęp 2017-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-13].
- ↑ J.Rycerz, Galeria w centrum Lubania [online], eluban.pl [dostęp 2017-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-13].
- ↑ . (red.), Ruszyła galeria Inbag [online], eluban.pl [dostęp 2017-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-10].
- ↑ Schematyczna mapa Izerskiej Komunikacji Autobusowej, rozkłady jazdy i cennik [online], www.eluban.pl, 26 listopada 2021 [dostęp 2023-08-24].
- ↑ Ruszyła Międzypowiatowa Komunikacja Autobusowa [online], lwowecki.info, 3 marca 2022 [dostęp 2023-08-24].
- ↑ PKS „Vojager” Lubań. www.pksvoyager.pl. [dostęp 2019-12-23].
- ↑ Przewozy osobowe Bieleccy. www.bieleccybus.pl. [dostęp 2019-12-23].
- ↑ a b Czerwone autobusy w Lubaniu?. „Ziemia Lubańska”. 8 (391), kwiecień/maj 2010.
- ↑ Urząd Miasta Lubań, Komunikacja [online], luban.pl [dostęp 2017-11-06] (pol.).
- ↑ Lubań w skrócie – eluban.pl – portal informacyjny o Lubaniu, aktualności z Lubania i regionu [online], eluban.pl [dostęp 2017-10-18].
- ↑ Bąbelkowo. [dostęp 2015-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)].
- ↑ Przedszkole Niepubliczne nr 1.
- ↑ Przedszkole Publiczne nr 1. pm1.luban.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-16)]..
- ↑ Przedszkole Publiczne nr 3. pm3.luban.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-24)]..
- ↑ Przedszkole Miejskie nr 5. pm5.luban.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-24)]..
- ↑ Przedszkole Językowe „Akademia Malucha”.
- ↑ Witamy w SP1 w Lubaniu [online], sp1luban.pl [dostęp 2017-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-19].
- ↑ Sputnik Software Sp., BIP – Szkoła Podstawowa Nr 2 w Lubaniu [online], sp2.luban.pl [dostęp 2017-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-21].
- ↑ Sputnik Software Sp., BIP – Szkoła Podstawowa nr 3 w Lubaniu [online], sp3.luban.pl [dostęp 2017-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-19].
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 4.
- ↑ ZSP im. A. Mickiewicza.
- ↑ ZSP im. KZL.
- ↑ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2. zsp2.boo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-24)]..
- ↑ Szkoła Muzyczna I stopnia im. Oskara Kolberga.
- ↑ red, Nadano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Lubania [online], eLubań, 30 maja 2017 [dostęp 2017-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10].
- ↑ Ks. Jan Lombarski Honorowym Obywatelem Miasta Lubań, „Przegląd Lubański”, www.lubanski.eu [dostęp 2017-11-10] (pol.).
- ↑ red, Feliks Netz Honorowym Obywatelem [online], Gazeta Regionalna, 25 lipca 2013 [dostęp 2017-11-10] (pol.).
- ↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Lubań w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ x, Łużyckie Centrum Medyczne [online], lcm-luban.pl [dostęp 2017-06-02].
- ↑ Siostry Magdalenki od Pokuty (CSMM) [online], portal Zgromadzenia [dostęp 2019-02-01].
- ↑ Piotr Stefaniak, Na chwałę Trójcy Świętej: Dzieje klasztoru Sióstr Świętej Marii Magdaleny od Pokuty w Lubaniu: 1320–2010, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, 2011, s. 407, ISBN 978-83-7216-900-6.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-22].
- ↑ MIasta partnerskie. miastoluban.pl, 2011-09-21. [dostęp 2011-11-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Waldemar Bena: Lubań wczoraj i dziś. Lubań: 2005.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona miasta
- Katalog Firm w Lubaniu
- Lubań, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 374. (1884)
