Maślak lepki

Maślak lepki
	; Młode owocniki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	maślakowate
Rodzaj	maślak
Gatunek	maślak lepki
	Nazwa systematyczna
	Suillus viscidus (L.) Roussel; Fl. Calvados, Edn 2: 34 (1806)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Maślak lepki, maślak szary (Suillus viscidus (L.) Roussel) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1]. We wcześniejszych klasyfikacjach rodzaj ten zaliczany był do rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[2].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Suillus viscidus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Henri François Anne de Roussel w 1806 r.^[1] Niektóre synonimy^[3]:

Boletopsis viscida (L.) Henn. (in Engler & Prantl (Nat. Pflanzenfam. 1898
Boletus aeruginascens Secr. 1833
Boletus laricinus Berk. (in Smith (Engl. Fl. 1836
Boletus viscidus L. 1753
Fuscoboletinus aeruginascens (Secr. ex Snell) Pomerl. 1962
Fuscoboletinus laricinus (Berk.) Bessette 2000
Fuscoboletinus viscidus (L.) Grund & K.A. Harrison 1976
Ixocomus viscidus (Fr. & Hök) Quél. 1888
Suillus aeruginascens Secr. ex Snell 1944
Suillus laricinus (Berk.) Kuntze 1898

Nazwę maślak szary zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. (dla synonimu Suillus aeruginascens), Alina Skirgiełło w 1960 r. opisywała ten gatunek jako maślak lepki^[4] i w 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała powrót do tej nazwy^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnica 4–12 cm, początkowo wypukły z podwiniętym brzegiem, później poduchowaty, na koniec płasko rozpostarty. Skórka łatwo schodząca, śluzowata, powierzchnia o barwie od siwobiałej przez żółtosiwą, oliwkowosiwą do czerwonosiwej. Podczas suchej pogody powierzchnia pęka na włókniste łuseczki^[6]. U młodych owocników brzeg połączony z trzonem białoszarą osłoną częściową^[2].

Rurki

Długie, przyrośnięte, często zbiegające, u młodych owocników szarobiałe, u starszych ciemnoszare. Pory duże, kanciaste, promieniście wydłużone, u młodych owocników białawe, u starszych ciemnosine, na koniec cynamonowobrązowawe^[6].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość do 2,5 cm, cylindryczny, mięsisty, pełny, u podstawy pałkowato zgrubiały. Powierzchnia barwy żółtosiwej, jaśniejsza od kapelusza., powyżej pierścienia siatkowana, poniżej jamowata. Pierścień cienki, szybko zanikający^[6].

Miąższ

Zwarty, później miękki, białawy, szarawy, w trzonie żółtawy. Słaby zapach, smak łagodny, owocowy^[2].

Wysyp zarodników

Tabaczkowobrązowy. Zarodniki wrzecionowate o średnicy 8–14 × 3–5 µm^[2].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Występuje głównie w Europie, gdzie jest dość szeroko rozprzestrzeniony. Poza tym podano jego występowanie jeszcze tylko w prowincji Quebec w Kanadzie^[7] oraz w Japonii^[8].

Grzyb naziemny, rosnący wyłącznie pod modrzewiem. Owocniki pojawiają się od lipca do października^[4].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Grzyb mikoryzowy^[4]. Grzyb jadalny, lecz smakowo gorszy niż inne gatunki maślaków. Najlepszy do marynowania z innymi, smaczniejszymi grzybami^[2].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

Pod modrzewiem rosną jeszcze maślak żółty (Suillus grevillei) i maślak trydencki (Suillus tridenticus), różnią się one jednak wyglądem. Charakterystyczna barwa porów odróżnia maślaka szarego od wszystkich pozostałych gatunków maślaków^[6]^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 488. ISBN 83-7404-513-2.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
↑ ^a ^b ^c ^d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].
↑ Suillus viscidus (po japońsku). [dostęp 2015-01-12].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[Gerhardt-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 488. ISBN 83-7404-513-2.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-4] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[5] Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .

[wag-6] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].

[8] Suillus viscidus (po japońsku). [dostęp 2015-01-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]