Macierz odpowiedzialności

Macierz odpowiedzialności (znana również jako macierz RAM – Responsibility Assignment Matrix, macierz RACI) – opisuje odpowiedzialność członków zespołu za realizację zadań projektu lub procesu biznesowego. Jest szczególnie przydatna w wyjaśnianiu ról i zadań w strukturze organizacji, gdzie uwzględnia się szczegółowy plan działalności oraz przedstawia się powiązania pomiędzy poszczególnymi komórkami.

RACI jest akronimem wywodzącym się z czterech kluczowych obowiązków występujących podczas realizacji projektu: Responsible, Accountable, Consulted, Informed.

Każda komórka macierzy odpowiedzialności zawiera opis zadania i zasoby potrzebne do jego realizacji.

Kluczowe role

Responsible

Osoba odpowiedzialna za wykonanie zadania. Najczęściej rolę tę pełni jedna osoba, np. analityk biznesowy, twórca aplikacji, czy też architekt techniczny.

Accountable

Osoba nadzorująca, odpowiedzialna za zatwierdzenie zrealizowanych zadań. Jest odpowiedzialna za prawidłowe i dokładne ukończenie zadań. Dla konkretnego produktu rolę tę pełni jedna osoba, dla głównych zadań i całości najczęściej jest to sponsor projektu.

Consulted

Osoba pełniąca rolę konsultanta. Posiada wiedzę o przedmiocie projektu, zwykle konsultuje i doradza osobie nadzorującej i wykonawcy. Zazwyczaj rolę tę pełni kilka osób, ekspertów z danej dziedziny.

Informed

Osoba informowana o prowadzonych działaniach, nie ma wpływu na decyzje z nimi związane.

Role powinny zostać określone po zidentyfikowaniu produktów projektu, przed jego uruchomieniem. Realizacja projektu zgodnie z założeniami, w ramach określonego budżetu, jest łatwiejsza gdy osoby zaangażowane w działania wiedzą za jakie zadania odpowiadają.

Tworzenie macierzy

Wiersze macierzy oznaczają kolejne zadania i działania realizowane w ramach projektu. Kolumny to zasoby potrzebne do realizacji projektu: konkretne osoby lub jednostki organizacyjne. W komórkach wpisujemy rodzaj odpowiedzialności, symbol roli (R, A, C albo I).

Tworzenie macierzy:

1. Zidentyfikowanie wszystkich zadań związanych z realizacją projektu. Zamieszczenie listy w pierwszej kolumnie od lewej.
2. Zidentyfikowanie wszystkich zasobów zaangażowanych w projekt. Zamieszczenie utworzonej listy w górnej części macierzy.
3. Uzupełnienie komórek tabeli określających role, jakie pełni dana jednostka w realizacji konkretnego zadania.
4. Zweryfikowanie poprawności macierzy – sprawdzenie, czy każde zadanie posiada wykonawcę i osobę pełniącą rolę zatwierdzającego.
5. Sprawdzenie, czy każde zadanie jest weryfikowane przez jedna osobę. Rozwiązanie konfliktowych przydziałów zadań.
6. Prezentacja, dyskusja i zgoda na realizację projektu. Wstępnie macierz odpowiedzialności powinna zostać zaakceptowana przed uruchomieniem projektu, po zidentyfikowaniu zadań.

Rozwiązania alternatywne

Istnieje wiele metod alternatywnych dla macierzy RACI:

RASCI

Jest to rozszerzona wersja macierzy RACI, rzadziej nazywanej macierzą RASIC, gdzie rola Responsible (odpowiedzialny) została podzielona na role:

Responsible

Osoba odpowiedzialna za wykonanie zadania zgodnie z wymaganiami

Support

Osoba wspierająca działanie zespołu, członek zespołu. Zasoby przeznaczone jako wsparcie dla osoby odpowiadającej za wykonanie zadania.

RACI-VS

Macierz RACI rozszerzona o dwa dodatkowe role uczestników projektu:

Verifier

Osoba sprawdzająca, czy produkt spełnia kryteria przedstawione w opisie produktu.

Signatory

Sygnatariusz, osoba zatwierdzająca decyzje sprawdzającego oraz odpowiadająca za przekazanie produktu końcowego, zadania. Osoba odpowiadająca za ukończenie zadania.

RACIO (CAIRO)

Rozszerzona wersja macierzy RACI, uwzględniająca dodatkową rolę.

Out of the loop (lub Omitted)

Osoba lub grupa, której celowo nie przydzielono zadania do realizacji. Zasoby, które nie uczestniczą w zadaniu.

DACI

Inna wersja macierzy, skupiająca się na podejmowaniu decyzji i wyjaśnieniu, kto może rozpocząć ponownie dyskusję.

Driver

Osoba kierująca całym projektem

Approver

Osoba lub grupa odpowiadająca za podejmowanie większości decyzji projektowych i odpowiedzialna za ewentualne niepowodzenia

Contributors

Pracownicy odpowiedzialni za rezultaty

Informed

Osoby informowane o statusie projektu i podejmowanych decyzjach. Zasoby, na które projekt ma bezpośredni wpływ

Inne warianty RACI

Istnieje wiele rozwinięć akronimu RACI.

RACI (opis alternatywny)

Responsible

Osoba odpowiedzialna za wykonanie zadania. Powinna być jedna osoba odpowiedzialna za zadanie.

Assists

Osoby pomagające w ukończeniu zadania.

Consulted

Osoby, których opinie są pożądane. Pomagają w podejmowaniu decyzji.

Informed

Osoby, które na bieżąco są informowane o postępach.

RACI (podejmowanie decyzji)

Forma macierzy wykorzystywana do dokumentacji, kto ma uprawnienia do podejmowania decyzji. Jest to forma macierzy, która może być stosowana w małych grupach roboczych.

Recommends

Osoba odpowiedzialny za rekomendowanie odpowiedzi na decyzję.

Approves

Osoba zatwierdzająca odpowiedź na decyzję.

Consulted

Osoby, których opinie są pożądane. Pomagają w podejmowaniu decyzji.

Informed

Osoby, które na bieżąco są informowane o postępach.

Zobacz też

• PMI / PMBOK
• PRINCE2
• Sześć sigma
• Biuro projektów
• Scrum
• Zarządzanie projektami

Bibliografia

• M. Trocki, B. Grucza, K. Ogonek: Zarządzanie projektami. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003.
• J. Phillips: Zarządzanie projektami IT. Gliwice: Helion, 2011.