Pryszczel lekarski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Majka lekarska)
Pryszczel lekarski
Lytta vesicatoria
(L., 1758)
Ilustracja
Pryszczel lekarski
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

tkankowce właściwe

Nadtyp

pierwouste

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkodyszne

Nadgromada

sześcionogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

oleicowate

Rodzaj

pryszczel

Gatunek

Pryszczel lekarski

Pryszczel lekarski, majka lekarska, kantaryda (łac. Lytta vesicatoria) – chrząszcz z rodziny oleicowatych, o ubarwieniu zielonym z metalicznym połyskiem, znany pod potoczną nazwą "mucha hiszpańska"[1][2]. Żeruje głównie na jesionie, ligustrze oraz bzie, żywiąc się głównie nektarem kwiatów[2]. Występuje w Europie Południowej i cieplejszych rejonach Europy Środkowej, m.in. w Polsce[3].

Długość ciała osobnika dorosłego osiąga około 12-21 mm[4]. Larwy, podobnie jak u oleicy fioletowej, rozwijają się w gniazdach błonkówek[4]. W celu samoobrony owad wytwarza silnie drażniącą substancję kantarydynę, która od czasów starożytnych wykorzystywana była jako afrodyzjak lub w większych ilościach jako trucizna[3]. Mechanizm działania afrodyzjaku polega na podrażnieniu narządów wewnętrznych człowieka (m.in. narządów płciowych), co powoduje ich przekrwienie[2].

Dawniej wysuszone ciało majki lekarskiej było wykorzystywane w oficjalnej medycynie i farmacji, głównie jako surowiec do produkcji leków na reumatyzm i moczopędnych, a także środków do usuwania tatuaży oraz na porost włosów[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. V.J. Staněk, Wielki atlas owadów, wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, ISBN 83-09-00903-8, OCLC 69458693 [dostęp 2021-08-20].
  2. a b c d Aleksander Smakosz, Bug as a Drug. Lytta vesicatoria L. Applications in Nineteenth Century Official Medicine, „Pharmacognosy Reviews”, 16 (31), 2022, s. 27–33, DOI10.5530/phrev.2022.16.5 [dostęp 2023-10-09].
  3. a b Heiko Bellmann, Atlas owadów, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, s. 110-111, ISBN 978-83-7243-794-5.
  4. a b Ladislav Korbel (red.), Świat zwierząt, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 138-139, ISBN 83-7073-036-1.