Makrum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Makrum
Ilustracja
Nieistniejąca już hala produkcyjna Makrum na os. Leśnym w Bydgoszczy
Państwo

 Polska

Adres

85-676 Bydgoszcz
ul. Leśna 11-19

Data założenia

1868

Forma prawna

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka powiązana

Nr KRS

0000409084

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Makrum”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Makrum”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Makrum”
Ziemia53°08′14″N 18°01′23″E/53,137222 18,023056
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Siedziba grupy kapitałowej Immobile w Bydgoszczy

Makrum – fabryka w Bydgoszczy założona w 1868 roku, od 2009 należąca do grupy kapitałowej Makrum, a od 2014 do Grupy Kapitałowej Immobile S.A. z siedzibą w Bydgoszczy.

Obecnie marka Makrum funkcjonuje w Grupie Przemysłowej Projprzem Makrum S.A zależnej od Grupy Kapitałowej Immobile S.A

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Głównym trzon działalności marki Makrum stanowią kruszarki, młyny, suszarnie oraz innowacyjna maszyna dla budownictwa drogowego Granulator Destruktu Asfaltowego GDA. Produkowane są tutaj również wielkogabarytowe konstrukcje stalowe, stosowane w górnictwie morskim, budownictwie okrętowym i w przemyśle maszynowym. Zakład świadczy również usługi m.in. obróbkę mechaniczną i plastyczną, remonty maszyn i urządzeń, spawanie, odprężanie, czyszczenie i malowanie konstrukcji stalowych itp. W zakładzie wykonywano konstrukcje i maszyny m.in. dla takich klientów jak: Rolls Royce, Helmerding, KGHM Polska Miedź, AXTech[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okres pruski[edytuj | edytuj kod]

Początki fabryki sięgają roku 1868, gdy przemysłowiec Hermann Löhnert uruchomił przy ul. Podolskiej warsztat produkcji maszyn i urządzeń rolniczych[2]. Oprócz działalności produkcyjnej prowadził remonty maszyn oraz świadczył usługi dla rolnictwa. Do 1897 wykonano m.in. 4000 młocarni do koniczyny[3]. Zatrudnienie wynosiło wtedy ok. 30 osób. Po budowie w 1884 zakładu przy ul. Dworcowej 13 oraz zakupie od Waldemara Jenischa prototypu młyna kulowego, zakład zmienił profil produkcji na maszyny i urządzenia do mechanicznej przeróbki surowców mineralnych, m.in. młyny do przemiału cementu, rud metali i nawozów sztucznych oraz maszyny dla cukrowni i gorzelni[4]. Produkcja młynów kulowych dla cementowni oparta była na własnych patentach, a produkty sprzedawano w Niemczech i za granicą, nawet w Chinach[2]. Właściciel zakładu Hermann Löhnert (zm. 1910) dobrze ułożył sobie stosunki z robotnikami w fabryce, fundując im. m.in. książeczki oszczędnościowe oraz udzielając pomocy Przemysłowej Szkole Dokształcającej[3].

W 1899 przy udziale Ostbank für Handel und Gewerbe z Poznania, firma stała się spółką akcyjną, zatrudniającą ok. 240 osób. Na początku XX wieku zakupiono teren na wschodnim obrzeżu ówczesnej Bydgoszczy przy ul. Leśnej z przeznaczeniem na rozbudowę zakładu. W latach 1902-1912 powstały tu: budynek administracyjny i zaplecze techniczne, m.in. hala obróbki mechanicznej i montażu, blacharnia, kotlarnia, kuźnia, odlewnia żeliwa, siłownia z turbiną parową (800 kW), stolarnia i narzędziownia oraz bocznica kolejowa doprowadzona od linii Warszawsko-Bydgoskiej[2].

W 1913 wykonano pierwszą kompletną cementownię z piecem obrotowym na metodę suchą z młynami do przemiału węgla, surowców i klinkieru dla przemysłu mineralnego, a w następnym roku cementownię z piecami szybowymi[2]. Zatrudnienie sięgało 800 osób. Podczas I wojny światowej fabryka realizowała zamówienia dla armii niemieckiej[2].

Okres międzywojenny[edytuj | edytuj kod]

W 1920 personel techniczny, złożony w 90% z Niemców, wyjechał do Rzeszy[5]. Po uzupełnieniu załogi Polakami zakład produkował urządzenia dla cukrownictwa, kotły parowe, a także konstrukcje stalowe (m.in. rozprężane zbiorniki na gaz miejski). Pracowało tu ok. 540 osób, a fabryka dysponowała kapitałem mieszanym niemiecko-polskim[2]. W latach 20. poszerzono asortyment o maszyny i urządzenia do kotłowni, walce, dźwigi, podnośniki, żurawie, maszyny budowlane, drogowe i inne. W czasie swego największego rozkwitu był to drugi pod względem wielkości zakład przemysłowy Bydgoszczy[5]. Kotły parowe i żelazne konstrukcje metalowe eksportowano do Jugosławii i Belgii[2].

Podczas wielkiego kryzysu (1929-1935) fabryka zredukowała działalność do minimum. Z ponad 500 pracowników pozostało tylko 21, a obroty w 1935 kształtowały się na poziomie 2,5% w stosunku do roku 1929. W kwietniu 1932 fabryka zgłosiła upadłość[6], w której pozostawała do końca 1938, kiedy wartość produkcji osiągnęła 19% wartości produkcji z 1929, a zatrudnienie – ok. 250 osób[5]. W 1938 powołano do życia spółkę dzierżawców pod nazwą: Pomorska Fabryka Maszyn Spółka z o.o. w Bydgoszczy[5]. W 1939 uruchomiono produkcję maszyn kruszących materiały twarde, taboru kolei wąskotorowych oraz maszyn i urządzeń dla cementowni, cukrowni, cegielni i różnego typu kotłów i zbiorników[2]. W sierpniu 1939 w przedsiębiorstwie pracowały 103 osoby (głównie ślusarze i tokarze)[7].

Okres okupacji niemieckiej[edytuj | edytuj kod]

Podczas okupacji hilerowskiej fabryka pod nazwą Bydgoska Fabryka Maszyn Hermanna Löhnerta pracowała na rzecz niemieckiej machiny wojennej[8]. Wytwarzała m.in. sekcje do łodzi podwodnych, windy, kotwice, odlewy żeliwne oraz szrapnele[2].

Okres PRL[edytuj | edytuj kod]

W 1946 fabryka została upaństwowiona. Produkowała części do parowozów, maszyny dla cukrowni i budownictwa, konstrukcje mostowe, remontowała urządzenia i maszyny. W zakładzie przy ul. Leśnej 19 pracowało ok. 700 pracowników, w pozostałych 3 oddziałach: przy ul. Świętej Trójcy 11 – 139 osób, przy ul. Gdańskiej 112 – 76 osób, a przy ul. Fordońskiej 102 – 42 osoby. Na początku 1948 zatrudnienie w przedsiębiorstwie wynosiło 815 osób, a w 1954 roku – 1200 osób, w tym 200 kobiet[9].

W latach 50. i 60. XX w. fabrykę znacznie rozbudowano, wznosząc hale obróbki mechanicznej, montażu i odlewnię żeliwa z kompleksem oddziałów towarzyszących. W 1957 po połączeniu z dawną Bydgoską Fabryką Maszyn i Kotłów Parowych Hansa Eberhardta oraz pomniejszymi zakładami zmieniono jej nazwę na Pomorskie Zakłady Budowy Maszyn „Makrum” i podzielono na wydziały: odlewnię, modelarnię, mechaniczny II, montażowy II, krajalnic, kompresorownię i kotłownię. Integralnie z nią związane były magazyny żelaza i blach oraz odlewów[10]. Kolejny etap rozbudowy zakładów nastąpił w latach 1962-1967. Jego celem była dalsza przebudowa hal fabrycznych i doposażenie w maszyny do obróbki urządzeń ciężkich, wielkogabarytowych[10]. W latach 70. wprowadzono automatyzację produkcji m.in. w pracach spawalniczych wraz z aparatura kontrolną[10]. Na obniżenie jakości produkowanych wyrobów miał wpływ przymus stosowania krajowych podzespołów, surowców i urządzeń (łożyska, silniki, urządzenia elektryczne i hydrauliczne), które dostarczano nierytmicznie i z wadami, a niektóre specjalistyczne urządzenia dostępne były jedynie z importu[11].

W latach 60. i 70. XX w przedsiębiorstwo liczyło się w Europie jako producent maszyn i urządzeń dla przemysłu materiałów budowlanych[2]. Wytwarzano w 60% typowe, powtarzalne maszyny i urządzenia, a około 40% produkcji obejmowało wyroby wytwarzane jednostkowo, realizujące konkretne zamówienie odbiorcy. Maszyny nietypowe często były urządzeniami prototypowymi, które sprawdzano i poddawano testom technicznym dopiero w czasie eksploatacji u odbiorcy[11]. Od 1975 zakład posiadał własne biuro konstrukcyjne, które przygotowało pełną dokumentację techniczną na parki maszynowe następujących obiektów: Fabryka Tlenku Glinu w Nowinach, cementownie: Nowiny, Kujawy w Piechcinie, Groszowice, Małogoszcz, Tarnobrzeg, Sulejów, Szczakowa, Goleszów[12]. Powstawały tu m.in. urządzania dla cementowni w Wierzbicy, Działoszynie, Piechcinie, Górażdże, Ożarowie[2]. Zakład należał do Zjednoczenia Mechanizacji Budownictwa „Zremb” w Warszawie. Przedsiębiorstwo realizowało zamówienia eksportowe do krajów RWPG i państw arabskich, a najwięcej do: Libii, Pakistanu, Kuwejtu, Korei Północnej, Wietnamu oraz ZSRR, NRD, Bułgarii, Mongolii i Chin[13]. Sporadycznie realizowano zamówienia dla klientów z krajów zachodnich[13].

W latach 60. wzniesiono Wydział Konstrukcji Ciężkich z Oddziałem Obróbki Mechanicznej i Kotlarni Ciężkiej. Do przewozu wielkogabarytowych maszyn i urządzeń służyły barki i statki, do transportu kolejowego i drogowego niskopodłogowe przyczepy. Od 1960 produkowano koparki kołowo-frezowe i ładowarki, od 1968 łamiarnie samojezdne na gąsienicach. W ramach eksportu zbudowano w Iraku cementownię w Fallua i zakład wapienniczy w Karbali, przemiałownię cementu w Kuwejcie i w Beremend na Węgrzech. Produkowano też korowniki dla przemysłu papierniczego i duże wiertnice do drążenia tuneli, a od 1990 kompostownie do utylizacji odpadów miejskich[2].

W latach 80. z Pomorskich Zakładów Budowy Maszyn „Zremb Makrum” eksportowano ok. 30% produkcji sprzedanej. Oprócz wyposażenia dla cementowni na Bliskim Wschodzie wysyłano maszyny i całe obiekty do Bułgarii, Czechosłowacji i ZSRR[14].

Brak możliwości rozbudowy zakładu na osiedlu Leśnym był przyczyną decyzji o budowie w Paterku pod Nakłem nowego kompleksu produkcyjnego, trzykrotnie większego, niż w Bydgoszczy. Z powodu kryzysu gospodarczego w latach 80. kompleksu nie ukończono i w 1983 przekazano PKP[2].

Okres III RP[edytuj | edytuj kod]

W 1991 nastąpiła komercjalizacja przedsiębiorstwa i prywatyzacja w ramach Narodowych Funduszy Inwestycyjnych[15]. Przełomem okazał się rok 2001, gdy głównym udziałowcem Makrum został Rafał Jerzy. Dzięki niemu spółka zaczęła dynamicznie działać w branży off shore oraz marine, a w 2007 zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. W 2008 przejęto szczecińską stocznię Pomerania, a w 2009 Heilbronn Pressen (producenta pras przemysłowych)[16] - co zapoczątkowało proces tworzenia Grupy Kapitałowej Makrum[17]. W 2012 na wydzierżawiony teren w Paterku (15 ha) przeniesiono oddział produkcyjny zatrudniający ok. 400 pracowników[2]. Na terenie poprzemysłowym przy ul. Leśnej w Bydgoszczy rozważano budowę centrum handlowego „Makrum Park”.

W 2012 Makrum S.A. przejęła spółkę Immobile[18], w 2013 rozpoczynając proces połączenia obu spółek[19], zakończony w 2014 zmianą nazwy na Grupa Kapitałowa Immobile S.A.[20][21][22][17] Grupa prowadzi działalność w branży elektromaszynowej, hotelarstwie, budownictwie, handlu i zarządzaniu nieruchomościami. W 2015 zdecydowano o przeprowadzce zakładu z osiedla Leśnego na działkę (2 ha) przylegającą do Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego[23]. Na terenach ograniczonych ulicami: Leśną, Kamienną, Dwernickiego i Sułkowskiego zaprojektowano budowę osiedla biurowo-mieszkaniowego „Platanowy Park”[24], z kilkunastoma budynkami z ponad 1000 mieszkań. Budowę pierwszego budynku wielorodzinnego na tym obszarze rozpoczęto 29 maja 2014 r.

25 września 2019 przystąpiono do wyburzania zachowanych dotąd zabudowań produkcyjnych na Osiedlu Leśnym: hali produkcyjnej, pieca, budynku biurowego z trafostacją, krajalni, suwnic północnej i południowej, malarni i śrutowni[25][26]. Pamiątką po fabryce z pocz. XX wieku będą dwie prasy, które zamierza się pozostawić na terenie przyszłego osiedla[27].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Makrum – O nas [online] [dostęp 2022-09-11].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Umiński Janusz: Fabryka, jakich niewiele [w:] Kalendarz Bydgoski 2014
  3. ↑ a b Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom IV. Bydgoszcz 1997. ISBN 83-85327-42-8, s. 68-69
  4. ↑ Wajda Kazimierz: Przeobrażenia gospodarcze Bydgoszczy w latach 1850-1914 [w:] Historia Bydgoszczy tom I do roku 1920. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Praca zbiorowa pod red. Mariana Biskupa. Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9
  5. ↑ a b c d Sudziński Ryszard: Życie gospodarcze Bydgoszczy w okresie II Rzeczypospolitej [w:] Historia Bydgoszczy tom II część pierwsza 1920-1939. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Praca zbiorowa pod red. Mariana Biskupa. Bydgoszcz 1999. ISBN 83-901329-0-7
  6. ↑ Marcin Kowalski Przemysłowa historia Bydgoszczy. Chciał sklep, a stworzył legendę
  7. ↑ Marcin Kowalski Historia bydgoskiego Makrum. Towarzysz Gierek i spocone dłonie
  8. ↑ Sudziński Ryszard: Życie gospodarcze Bydgoszczy w okresie II Rzeczypospolitej [w:] Historia Bydgoszczy tom II część druga 1939–1945. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Praca zbiorowa pod red. Mariana Biskupa. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-921454-0-2
  9. ↑ Życie gospodarcze miasta 1945-1955 [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945-1956. Praca zbiorowa. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Bydgoszcz 2015. ISBN 978-83-60775-44-8, str. 199-243
  10. ↑ a b c Kamosiński Sławomir, Przemiany w technice i technologii produkcji, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950-1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 108-110, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  11. ↑ a b Kamosiński Sławomir, Jakość produkcji, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950-1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 196-197, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  12. ↑ Kamosiński Sławomir, Przemiany w strukturze gałęziowej i branżowej przemysłu województwa bydgoskiego, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950-1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 21-74, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  13. ↑ a b Kamosiński Sławomir, Kierunki i asortyment eksportu, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950-1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 244-245, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  14. ↑ Długosz Jerzy: Bydgoskie wyroby znane i cenione za granicą [w:] Kalendarz Bydgoski 1995
  15. ↑ Makrum Project Management Sp. z o.o. producent kruszarek, młynów – Makrum [online], makrumpm.pl [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-16].
  16. ↑ Bydgoskie Makrum przejęło znanego niemieckiego producenta pras przemysłowych [online], Gazeta Pomorska, 2 października 2009 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  17. ↑ a b Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe za ... rok / Raport z badania, [w:] Relacje inwestorskie - Raporty okresowe - 2009, 2014, Immobile, 2010–2015 [dostęp 2023-03-12].
  18. ↑ O Immobile [online], Immobile, 10 sierpnia 2013 [dostęp 2023-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-10].
  19. ↑ MAKRUM łączy się z Immobile [online], Grupa Kapitałowa Immobile S.A., 26 listopada 2013 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  20. ↑ GPW: zmiana nazwy z Makrum na GRUPA KAPITAŁOWA IMMOBILE [online], finanse.wp.pl, 2 kwietnia 2014 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  21. ↑ MAKRUM SA zarejestrowanie zmian statutu spółki - nowa firma spółki [online], PAP MediaRoom portal, 31 marca 2014 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  22. ↑ GK Immobile S.A. – wyniki finansowe IH2014 i plany na najbliższe kwartały | Aktualności [online], SII, 2 września 2014 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  23. ↑ Wyborcza.pl [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25].
  24. ↑ Bydgoszcz w budowie: Platanowy Park – nowa inwestycja na terenach po fabryce Makrum [online], bydgoszczwbudowie.blogspot.com [dostęp 2017-11-25].
  25. ↑ Rozpoczęła się rozbiórka budynków po fabryce Makrum
  26. ↑ Makrum o wyburzeniach: Centrum miasta nie jest dobre dla przemysłu ciężkiego
  27. ↑ Coraz mniej Makrum na Osiedlu Leśnym. Znika dzień po dniu

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Makrum&oldid=71014963”