Maria Ajzensztadt
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Typ głosu | |
| Zawód |
Maria Ajzensztadt, Miriam (Marysia) Ajzensztadt (ur. czerwcu 1921 lub 1922 w Warszawie, zm. 1942 w Warszawie) – polska śpiewaczka żydowskiego pochodzenia, nazywana słowikiem getta.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka dyrygenta chóru warszawskich synagog: Nożyków i Wielkiej Dawida Ajzensztadta. Występowała w getcie warszawskim na licznych koncertach, gdzie prezentowała repertuar śpiewaczy od arii operowych do popularnych szlagierów i piosenek pisanych już w getcie i dotyczących tragizmu lat Zagłady. Znana była pod zdrobniałą formą imienia – Marysia. Była także pianistką, przed wojną uczennicą Zbigniewa Drzewieckiego.
W roku 1940 wraz z całą rodzina trafia do getta warszawskiego, gdzie zaczęła dorabiać jako zawodowa śpiewaczka. Jej pierwszy publiczny występ odbył się w grudniu 1940 w Teatrze Melody Palace przy ulicy Rymarskiej 12[1], kierowanym przez Jerzego Jurandota. Najczęściej występowała w teatrze Femina przy ulicy Leszno 53. Wykonywała pieśni polskie, żydowskie i hebrajskie, arie operowe i operetkowe z dorobku Verdiego, Mozarta, Pucciniego, Rimskiego-Korsakowa, Glucka i Rossiniego[2].
Zginęła w pierwszych dniach wielkiej akcji deportacyjnej w getcie warszawskim w sierpniu 1942. Według jednej wersji zastrzelono ją, gdy nie dała oderwać się od ojca zabieranego przez Niemców z domu, według drugiej – zabito ją przy wejściu do wagonu na rampie Umschlagplatzu.
Pamięci Marysi Ajzensztadt poświęcony był Marsz Pamięci z 21 lipca 2013 roku. Akcja społeczna upamiętniała początek akcji deportacyjnej. Na początku Marszu, pod pomnikiem Umschlagplatz, wykonana została przez Maniuchę Bikont i Raphaela Rogińskiego pieśń „Ejli, Ejli, lama azawtani”, którą według naocznych świadków wykonała w gettowej kawiarni Sztuka przymuszona przez Niemców do śpiewu Marysia Ajzensztadt, co uwiecznione zostało na propagandowym filmie nazistowskim.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jacek Leociak, Biografie ulic, Warszawa 2017, s. 427. ISBN 978-83-62020-89-8
- ↑ Archiwum Ringelbluma, t. 29a, Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Wydawnictwo ŻIH, Warszawa 2018, s. 225.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Engelking-Boni, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2001.
- Polski słownik judaistyczny (pod redakcją Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego), tom I: A-K, Prószyński i Ska S.A., Warszawa 2003, s. 56 (tu jako Marysia Ajzensztadt; data urodzenia: 1921)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biogram Marii Ajzensztadt na portalu culture.pl
- Biogram Marii Ajzenstadt na portalu Wirtualny Sztetl