Maria Teresa de Vallabriga
 Portret Marii Teresy de Vallabriga pędzla Francisca Goi, 1783 | |
.svg) María Teresa de Vallabriga, Rozas, Español y Drummond de Melfort | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Mąż | |
| Dzieci |
Ludwik Maria de Borbón y Vallabriga (1777–1823) |
| Odznaczenia | |
| |
Maria Teresa de Vallabriga, Rozas, Español y Drummond de Melfort hrabina de Chinchón (ur. 6 listopada 1759 w Saragossie, zm. 26 lutego 1820 tamże) – hiszpańska arystokratka, dama Królewskiego Orderu Królowej Marii Ludwiki, żona infanta Ludwika Antoniego, młodszego brata króla Karola III.
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Maria Teresa była córką José Ignacia de Vallabriga y Español, kapitana aragońskiej kawalerii[1], i Josefy Stuart de Rozas y Drummond de Melfort, IV hrabiny de Castelblanco i wdowy po José de Villalpando, hrabi de Torresecas. Była również spokrewniona z rodziną księcia Berwicka. Rodzina pochodziła z Saragossy. W 1773, po śmierci matki, razem z młodszą siostrą wyjechała do Madrytu, gdzie zaopiekowali się nimi wujostwo – małżeństwo markizów de San Leonardo. Obie dziewczynki otrzymały odpowiednie arystokratyczne wykształcenie[2].
Małżeństwo z infantem[edytuj | edytuj kod]
Infant Ludwik Antoni poznał Marię Teresę w Pałacu Królewskim w La Granja de San Ildefonso, gdzie przebywała razem z wujem. Zaręczyli się, kiedy miała 17 lat, a infant 49. Wprawdzie nie miała królewskiego rodowodu, jednak pochodziła z arystokratycznej rodziny. Infant nie był wcześniej żonaty, gdyż rodzina zaplanowała dla niego karierę duchownego, którą – mimo wielu sprzeciwów – ostatecznie porzucił. Ślub odbył się 27 czerwca 1776 w Toledo, w pałacu księżnej Olías del Rey. Żaden z członków rodziny królewskiej nie był obecny na ceremonii[2].
Małżeństwo infanta było bardzo ważne dla Karola III, który obawiał się, że dzieci jego brata mogłyby rościć sobie prawa do hiszpańskiego tronu[3]. Według prawa, wprowadzonego przez Filipa V w 1773, tron mogło dziedziczyć jedynie potomstwo urodzone w Hiszpanii, a syn i następca Karola III urodził się w Neapolu. Król udzielił zgody na małżeństwo infanta z Marią Teresą jednocześnie uznając je za morganatyczne i wydalając parę z dworu i stolicy. Odebrano im również prawo do używania nazwiska i herbu Burbonów, a dzieci miały nosić nazwisko matki[4]. Zamieszkali poza Madrytem, w Arenas de San Pedro, gdyż rezydencja infanta – Pałac Boadilla del Monte – znajdowała się na terytorium miasta, z którego ich wygnano[5].
Maria Teresa otrzymała od męża liczne podarunki[2]. Ludwik Antoni był z tego małżeństwa bardzo zadowolony – nie interesowało go już życie na dworze, wolał spokojną rezydencję poza miastem[2]. Młoda Maria Teresa prawdopodobnie inaczej wyobrażała sobie życie żony infanta, wprawdzie nie mieli żadnych problemów finansowych, jednak ich życie towarzyskie z dala od dworu było bardzo monotonne[2]. Z korespondencji spowiednika infanta z królewskim sekretarzem Floridablanca wynika, że infant, o słabym charakterze, dawał się łatwo manipulować swojej dumnej i żywiołowej żonie. Duchowny skarżył się, że młoda żona źle traktowała infanta i publicznie go poniżała. Doszło nawet do kłótni infanta z sekretarzem Juanem Miguelem Aristią, wywołanej zachowaniem Marii Teresy[2].
Mieli czworo dzieci, jednak drugi z kolei syn zmarł po kilku miesiącach od narodzin. Dorosłość osiągnęli Ludwik Maria, Maria Teresa i Maria Ludwika[2].
Ludwik Antoni, który był słabego zdrowia, zmarł w wyniku choroby w 1785. Z rozkazu Karola III dzieci zostały odebrane matce i oddane pod opiekę kardynała Francisca Lorenzany. Córki trafiły do klasztoru św. Klemensa w Toledo, a synem zajął się sam Lorenzana, który wykształcił Ludwika Marię na swojego następcę, oraz, jak jego ojciec, arcybiskupa Toledo i przyszłego kardynała. Religijna edukacja dzieci infanta była kolejnym środkiem, podjętym przez króla w celu zabezpieczenia sukcesji syna. Maria Teresa nie sprzeciwiła się woli Karola III, prawdopodobnie licząc na jego przychylność. Król okazał się jednak surowy i nie pozwolił jej odwiedzać dzieci ani powrócić do rodzinnej Saragossy. Musiała pozostać w Arenas del Pedro, skąd mogła udawać się jedynie do posiadłości w Velada. Rok po śmierci infanta burmistrz Arenas del Pedro poinformował sekretarza Floridablanca o romansie Marii Teresy z młodym Franciskiem del Campo, który stał się lokalnym skandalem. Francisco został natychmiast wezwany do Madrytu, gdzie objął nowe stanowisko[2].
Rehabilitacja[edytuj | edytuj kod]
Po śmierci Karola III w 1788 na tron wstąpił jego syn, Karol IV, i Maria Ludwika Parmeńska. Nowy król okazał się dla Marii Teresy łaskawszy, pozwolił jej odwiedzić dzieci i osiedlić się w wybranym mieście; podniósł jej wdowią rentę. Maria Teresa przeniosła się do pałacu Zaporta w Saragossie. Zabrała ze sobą istotną kolekcję sztuki, którą mąż zapisał jej w testamencie[2].
W 1797 królowa Maria Ludwika zaaranżowała małżeństwo jej córki, Marii Teresy Burbon, z Manuelem Godoyem – pierwszym ministrem króla i faworytem królowej. To małżeństwo przyniosło rodzinie restaurację dóbr i tytułów szlacheckich[4]. Maria Teresa i jej córki zostały damami Orderu Królowej Marii Ludwiki, a ona sama mogła używać tytułu infantki. Jej syn, Ludwik Maria, został kardynałem Toledo[6].
W 1802 Maria Teresa zabrała z klasztoru młodszą córkę, z którą zamieszkała w Saragossie. W 1808, w obliczu wojny hiszpańsko-francuskiej i możliwego ataku wojsk na Saragossę, Maria Teresa schroniła się razem z córką na Majorce. Pozostały tam do 1814, po czym wróciły do Saragossy[7].
Zmarła 26 lutego 1820 i została pochowana z honorami członka rodziny królewskiej w krypcie Bazyliki del Pilar w Saragossie. W swoim testamencie przykazała, aby kolekcja sztuki, którą zgromadziła z mężem, została przeniesiona do ich Pałacu Boadilla del Monte[2].
Mecenat[edytuj | edytuj kod]
Infant i jego żona byli ważnymi mecenasami sztuki; skupiali wokół siebie wielu utalentowanych malarzy, pisarzy i muzyków. W latach 1783–1784 Francisco Goya wykonał dla nich wiele portretów; najważniejszy z nich to Rodzina infanta don Luisa. Wielokrotnie portretował Marię Teresę (Portret Marii Teresy de Vallabriga (profil), Portret Marii Teresy de Vallabriga na koniu); darzył ją szczególnym szacunkiem i sympatią, być może dlatego, że oboje pochodzili z Aragonii. Uznanie infantów dla pracy Goi istotnie wpłynęło na jego karierę jako portrecisty[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alfonso Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 45. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ a b c d e f g h i j Asociación de Amigos del Palacio de Boadilla del Monte. [dostęp 2012-12-13]. (hiszp.).
- ↑ El cardenal Luis María de Borbón y Vallabriga. boadilla.com. [dostęp 2017-07-28]. (hiszp.).
- ↑ a b Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 115–117. ISBN 83-7414-248-0.
- ↑ Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madryt: LIBSA, 2006, s. 248. ISBN 84-662-1405-4.
- ↑ op.cit. Ferrán Aribau: Goya: su tiempo, su vida, su obra. s. 334.
- ↑ Paloma Olmedo: La Duquesa de San Fernando. soloboadilla.es, 2007-07-04. [dostęp 2012-12-13]. (hiszp.).
- ↑ Francisco Goya. Poznań: Oxford Educational, 2006, s. 46. ISBN 83-7425-497-1.