Maria Tiemigriukowna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Tiemigriukowna
ilustracja
caryca Rosji
Okres

od sierpień 1561
do wrzesień 1569

Jako żona

Iwan IV Groźny

Poprzedniczka

Anastazja Romanowna Zacharyna

Następczyni

Marta Sobakina

Dane biograficzne
Data urodzenia

ok. 1544-1546

Data śmierci

6 września 1569

Ojciec

Tiemigriuk Ajdarowicz

Mąż

Iwan IV Groźny

Dzieci

Wasyl Iwanowicz

Maria Tiemigriukowna urodzona jako Kuczenoj ros. Мари́я Темрюко́вна (ur. według różnych źródeł ok. 15441546, zm. 6 września 1569) – caryca Rosji od 1561 r. jako druga żona Iwana IV Groźnego, córka kniazia kabardyńskiego (czerkieskiego) Tiemigriuka Ajdarowicza.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Jej ojcem był Tiemgriuk Ajdarowicz, kniaź kabardyński. Nie ma żadnych informacji o jej matce. Nosiła imię Kuczenoj[1]. Miała sześcioro rodzeństwa, m.in. brata Michała Tiemgriukowicza-Czerkasskiego[2].

Małżeństwo z carem[edytuj | edytuj kod]

W 1561 r. przyjechała do Moskwy wraz z ojcem Tiemigriukiem[1]. Car Iwan od roku był wdowcem po śmierci pierwszej żony Anastazji, a jego plany matrymonialne związane z królewną polską Katarzyną Jagiellonką nie doszły do skutku[1]. Kuczenoj olśniła urodą cara i nakazał jej pozostanie w swoim pałacu[3]. Aby zostać carycą, musiała przejść na prawosławie. Chrztu udzielił jej Atanazy, przyszły metropolita moskiewski, w lipcu 1561 r.[4] r. Przyjęła imię Maria[1].

Do ślubu doszło w sierpniu 1561 r. Marię koronował metropolita Makary. Uczta trwała trzy dni. W tym czasie mieszkańcom stolicy oraz cudzoziemcom zakazano wychodzenia ze swoich domów: władze obawiały się, by poddani nie zakłócili weselnych uroczystości. Wraz z Marią do Rosji przybyło wielu Czerkiesów i Tatarów. Maria miała zły wpływ na męża, podjudzając go do złych czynów i skłócając z duchownymi prawosławnymi[1]. Większość czasu spędzała na Kremlu, zaś Iwan przebywał najczęściej w swej rezydencji w Słobodzie Aleksandrowskiej[1].

Maria urodziła tylko jedno dziecko, syna Wasyla, który urodził się w 1563 r. i żył tylko kilka miesięcy[1].

W 1568 r. Marię podejrzewano o udział w spisku przeciwko carowi, zainicjowanym przez koniuszego Iwana Piotrowicza Czeladina-Fiodorowa[5]. Przewrót pałacowy udaremniono, Czeladina zamordowano, a carycy zakazano opuszczać dwór[5].

Śmierć[edytuj | edytuj kod]

Przed śmiercią Maria wyjechała z mężem do Wołogdy i tam zachorowała. Nadesłane wieści o spisku w Nowogrodzie zmusiły Iwana do powrotu do Moskwy. Przewiezienie chorej żony powierzył car bojarowi Basmanowowi, podróż jednak była długa i uciążliwa. Chorą Marię przewieziono według nakazu do Słobody Aleksandrowskiej, gdzie zmarła. Iwan podejrzewał, że Marię otruli jego wrogowie, co stało się pretekstem do nasilenia carskiego terroru, którego ofiarą stali się Czerkiesi.

Dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]

Car ożenił się jeszcze pięć lub nawet sześć razy.

W listopadzie 1571 r. po dwóch tygodniach od zawarcia małżeństwa z Iwanem zmarła Marfa Sobakina. O otrucie nowej carycy oskarżono brata Marii, Michała, który już wcześniej utracił zaufanie cara. Michał wraz z żoną i synem zostali zabici w 1571 r.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Andrzej Andrusiewicz, Iwan Groźny, 2006, s. 37–38, ISBN 978-83-7129-959-9.
  2. Andrzej Andrusiewicz, Iwan Groźny, 2006, s. 88, ISBN 978-83-7129-959-9.
  3. Российская царица, обратившаяся из ислама (Мария Темрюковна – кабардинская княжна Гошаней) [online] [dostęp 2020-10-10].
  4. Полное собрание русских летописей. Том XXI. Книга Степенная царского родословия [online] [dostęp 2020-10-10].
  5. a b Andrzej Andrusiewicz, Iwan Groźny, 2006, s. 117–118, ISBN 978-83-7129-959-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]