Maria Wardasówna
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, pilotka |
Maria Wardasówna (ur. 5 lipca 1907 w Roztropicach, zm. 7 kwietnia 1986 w Warszawie) – polska powieściopisarka i pilotka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ukończyła trzy klasy szkoły ludowej w Roztopicach, potem pracowała w rodzinnym gospodarstwie. Po przerwie podjęła naukę w szkole w Skoczowie, gdzie jej nauczycielem był Gustaw Morcinek[1]. W Krakowie pracowała jako służąca. Tam też skończyła wieczorowe kursy dla kobiet (handlowy, pisania na maszynie, stenograficzny, księgowy, sanitarny, przysposobienia obronnego[1]. Po powrocie do rodzinnej wsi jako jedna z pierwszych dołączyła do Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Z powodu ostracyzmu społecznego spowodowanego pionierskimi działaniami (jeździła na rowerze, za co miejscowy ksiądz skrytykował ją z ambony) wyjechała do Cieszyna. Pracowała w filii Urzędu Wojewódzkiego. Zwolniona z podobnych powodów (jeździła na motorze), przeprowadziła się do Katowic. Pracowała w Polskim Związku Motorowym. Skończyła kurs sędziego narciarskiego. Była propagatorką lotnictwa, pierwszą pilotką na Śląsku, drugą w Polsce[2][3]. Ukończyła Harcerską Szkołę Szybowcową w Goleszowie i kurs pilotażu samolotowego w Katowicach[4].
W czasie okupacji niemieckiej przebywała na Lubelszczyźnie. Należała do Organizacji Wojskowej „Wilki”. W 1944 zabezpieczała sprzęt lotniczy zostawiany przez Niemców. W lutym 1945 została komendantką portu lotniczego w Łodzi. Zainicjowała powstanie pierwszego po wojnie aeroklubu[5]. Była jego prezeską[2][3]. Przeszła przeszkolenie lotnicze w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników[6]. Pracowała w PLL LOT[5].
Wydała pamiętniki Próba skrzydeł. Napisała powieść biograficzną o Franciszku Żwirce i Stanisławie Wigurze pt. Zew przestworzy. W cyklu powieściowym „Wyłom” przedstawiła wieś na Śląsku Cieszyńskim na przełomie XIX i XX wieku[2].
Była honorową członkinią Macierzy Ziemi Cieszyńskiej[7].
Od 1966 mieszkała u rodziny w Wiśle. Nie wyszła za mąż[5]. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie[3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Próba skrzydeł – 1934
- Dziewczyna z chmur – 1934
- Maryśka ze Śląska – 1935
- W śniegu i słońcu – 1939
- Rekord Władka Dzięcioła – 1947
- Wyłom – 1951–1966
- Zew przestworzy – 1961
- „Kościuszko” jeździ po Milwaukee – 1977
- Maryśka za wielką wodą – 1988
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dziewczyna »z chmur«. Maria Wardas, pierwsza na Śląsku kobieta-pilot [online], glos.live [dostęp 2024-03-05] (cz.).
- ↑ a b c Katarzyna Koczwara, Portrety cieszynianek: Maria Wardasówna czyli latająca pisarka [online], 3 lutego 2014 [dostęp 2024-03-05].
- ↑ a b c Literaci i Zbytków – Wardasówna – Sołectwo Zbytków [online] [dostęp 2024-03-05] (pol.).
- ↑ Wardas Maria [online], Beskidzkie ABC – regionalna baza informacyjna [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ a b c Cieszyńskie kobiety 38.Maria Wardasówna 1907 - 1986 [online], www.visitcieszyn.com [dostęp 2024-03-05] (pol.).
- ↑ Czepirski, Wiejak 2004 ↓.
- ↑ B. Snoch, Górnośląski leksykon biograficzny. Suplement do wydania drugiego, Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 120.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Adam Czepirski, Alojzy Wiejak: Ligota Dolna. Cywilna Szkoła Pilotów i Mechaników. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego, 2004, seria: Acta Aeronautica. ISBN 83-915921-8-9. OCLC 749598386.
- Autorka Maria Wardasówna [online], Lubimy czytać (pol.).
- Członkowie Organizacji Wojskowej „Wilki”
- Pochowani na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy pisarze dwudziestolecia międzywojennego
- Polscy prozaicy
- Polscy autorzy pamiętników i dzienników
- Polscy lotnicy cywilni
- Członkowie Macierzy Ziemi Cieszyńskiej
- Urodzeni w 1907
- Zmarli w 1986
- Członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej RP Wici