Marian Mięsowicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marian Mięsowicz
Data i miejsce urodzenia

21 listopada 1907
Lwów

Data i miejsce śmierci

5 kwietnia 1992
Kraków

Zawód, zajęcie

fizyk

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Stanowisko

poseł na Sejm PRL VI i VII kadencji (1972–1980), wiceprezes Polskiej Akademii Nauk

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Marian Mięsowicz (ur. 21 listopada 1907 we Lwowie, zm. 5 kwietnia 1992 w Krakowie[1]) – polski fizyk i polityk, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej, organizator nauki, poseł na Sejm PRL VI i VII kadencji (bezpartyjny, z okręgu wyborczego Kraków)[a][2]. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rzemieślniczej rodzinie Jana (krawca) i Józefy z Dudziaków[3]. W 1924 ukończył IX Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze w Krakowie i zdał maturę. Od 1924 studiował matematykę i fizykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1930 ukończył studia, uzyskując dyplom magistra filozofii w zakresie fizyki na podstawie pracy O krótkich falach elektrycznych wytwarzanych metodą lamp elektronowych. Po krótkim okresie służby wojskowej podjął pracę nauczyciela fizyki w V Państwowym Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Krakowie[4]. Od 1931 był asystentem w Katedry Fizyki Akademii Górniczej w Krakowie. W 1932 uzyskał na UJ stopień naukowy doktora za pracę O krótkich, powoli zanikających falach elektromagnetycznych[5]. W latach 1936–1937 przebywał na stypendium Funduszu Kultury Narodowej w laboratorium prof. L.S. Ornsteina w Utrechcie. W 1939 na podstawie pracy Z badań nad ciekłymi kryształami uzyskał habilitację, a następnie nominację na docenta fizyki na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej[4].

W czasie II wojny światowej był nauczycielem Średniej Szkoły Górniczej, wykładowcą fizyki dla studentów tajnego UJ i pracownikiem Państwowej Szkoły Górniczo-Hutniczo-Mierniczej (1941–1946).

Od 1946 profesor Akademii Górniczej (od 1949 jej następcy – Akademii Górniczo-Hutniczej).

Autor prac w takich dziedzinach, jak:

  • fizyka cieczy anizotropowych (ciekłych kryształów) – twórca metody opisu lepkości takich ośrodków. Do dnia dzisiejszego za Marianem Mięsowiczem wyróżnia się osiem współczynników lepkości dla takich cieczy.
  • fizyka cząstek elementarnych – pod koniec lat 30. autor wraz z profesorem Jeżewskim projektu wyniesienia do stratosfery balonu z licznikami mającymi mierzyć natężenie promieniowania kosmicznego. Start miał nastąpić z doliny Chochołowskiej, jednak nie doszedł do skutku, gdyż balon spłonął.
  • fizyka jądrowa – twórca zakładu Fizyki Jądrowej na Uniwersytecie Jagiellońskim, inicjator uczestnictwa polskich fizyków w europejskim centrum badań jądrowych Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych.

Członek Polskiej Akademii Nauk (od 1959, w latach 70. – wiceprezes PAN), doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1975), Uniwersytetu Warszawskiego (1987)[6] i AGH[7], od 1989 członek Polskiej Akademii Umiejętności.

W latach 1972–1980 był posłem na Sejm PRL[3].

W 1964 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[8]. W 1979, z okazji 35-lecia Polski Ludowej, otrzymał specjalną nagrodę państwową[9]. Laureat Nagrody im. Jurzykowskiego (1988).

Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XVB-9-22)[10].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • 5 kwietnia 1993 w budynku przy ul. Kawiory 26a, pawilon D-11, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy z brązu poświęconej pamięci prof. Mariana Mięsowicza[4].
  • 22 kwietnia 1996 odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci prof. Mariana Mięsowicza oraz nadano jego imię pawilonowi D-10 (siedzibie WFiTJ)[4].
  • W 1997 ustanowiono Nagrodę im. Mariana Mięsowicza, przyznawaną co 2 lata, przez Radę Polskiej Akademii Umiejętności, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki[4].
  • 16 czerwca 2003 w holu głównego budynku Instytutu Fizyki Jądrowej im. H. Niewodniczańskiego została odsłonięta płaskorzeźba poświęcona pamięci prof. Mariana Mięsowicza[8].
  • 16 listopada 2007 w Archiwum Naukowym PAN i PAU otwarto wystawę „Od intuicji do kierunków badań. Marian Mięsowicz (1907–1992) w stulecie urodzin”[4].
  • 23 maja 2014 nadano imię prof. Mariana Mięsowicza nowej ulicy, łączącej ul. Sosnowiecką z Centrum Cyklotronowym Bronowice w Instytucie Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk[8].
  • Nazwisko prof. Mariana Mięsowicza widnieje też na dwóch tablicach umieszczonych w Budynku Głównym AGH, są to: Członkowie Honorowi Stowarzyszenia Wychowanków AGH i Zasłużeni dla Akademii Górniczo-Hutniczej[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Na XXXV Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW) przedstawił referat nt. „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro” – krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne, liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX wieku, wyodrębniając przede wszystkim – poza Marią Skłodowską-Curie (która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) – czterech fizyków, którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego. Wśród osiemnastu mniej zasłużonych, którzy jednak wnieśli bardzo poważny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie należeli do liderów światowej fizyki (których nazwiska są wymieniane w syntetycznych obcojęzycznych historycznych opracowaniach) znalazł się Marian Mięsowicz. W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wróblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski, Tadeusz Godlewski, Aleksander Jabłoński, Leopold Infeld, Mieczysław Jeżewski, Władysław Natanson, Henryk Niewodniczański, Arkadiusz Piekara, Stefan Pieńkowski, Wojciech Rubinowicz, Andrzej Sołtan, Leonard Sosnowski, Zdzisław Szymański, Ludwik Wertenstein, August Witkowski, Mieczysław Wolfke, Konstanty Zakrzewski.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Mięsowicz Marian, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-03-24].
  2. ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro. labfiz.uwb.edu.pl. [dostęp 2012-08-31].
  3. ↑ a b Mięsowicz Marian [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-01-17].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Hieronim Sieński. Tablice – pamięć wiecznie żywa – część LV. Profesor Marian Mięsowicz. „Biuletyn AGH”. nr 112, s. 31–34, luty 2018. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. ISSN 1898-9624. [dostęp 2024-01-17]. 
  5. ↑ 100-lecie urodzin Profesora Mariana Mięsowicza [online], miesowicz.ifj.edu.pl [dostęp 2024-01-17].
  6. ↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  7. ↑ Doktoraty honoris causa nadane przez AGH. agh.edu.pl. [dostęp 2011-02-23].
  8. ↑ a b c Profesor Marian Mięsowicz [online], Instytut Fizyki Jądrowej PAN [dostęp 2024-01-17].
  9. ↑ „Dziennik Polski”, r. XXXV, nr 161 (10 925), s. 1.
  10. ↑ Wyszukiwarka grobów w Krakowie.
  11. ↑ „Nowiny Rzeszowskie”, nr 199 (8047), 23 lipca 1974, s. 4.
  12. ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 („w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”).
  13. ↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 256 („za zasługi położone przy zabezpieczeniu mienia państwowego”).
  14. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
  15. ↑ Medal Mariana Smoluchowskiego [online], Polskie Towarzystwo Fizyczne [dostęp 2024-01-17].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Laureaci Medalu Mariana Smoluchowskiego
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Mięsowicz&oldid=72593863”