Mchawa
49°21′14″N 22°16′24″E/49,353889 22,273333| wieś | |
 Mchawa z lotu ptaka (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-606[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RLS |
| SIMC |
0344461[5] |
Położenie na mapie gminy Baligród  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
| 49°21′14″N 22°16′24″E/49,353889 22,273333[1]
| |
Mchawa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Baligród[5][6].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Leży w dolinie niewielkiej rzeki Hoczewki, dopływu Sanu, jednak wzdłuż tej rzeki rozlokowała się tylko część gospodarstw. Większość zabudowań wraz z kościołem skupiona jest wzdłuż niewysokiego działu, podnoszącego się ku południowemu zachodowi ku szczytowi Krywiańskiej (686 m n.p.m.)[7] i ograniczonego od północnego zachodu doliną potoku Mchawa, dopływu Hoczewki, zaś od południowego wschodu dolinką bezimiennego potoku, będącego również dopływem Hoczewki. W samej dolinie potoku Mchawa leżą zabudowania części wsi zwanej Mchawką.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0344478 | Pogranicze | część wsi |
| 0344484 | Pohulanka | część wsi |
Mchawa sąsiaduje z miejscowościami: Roztoki Dolne, Cisowiec, Kielczawa, Zahoczewie, Baligród. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś prawa wołoskiego, położona była w drugiej połowie XV wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[8]. W roku 1511 Piotr Herburt, dziadek poety Mikołaja Reja, przeprowadził rozgraniczenie swoich dóbr pomiędzy wsiami Mchawa i Stężnica, należącą do Mikołaja Bala. W miejscu rozgraniczenia powstała na nowo miejscowość Baligród.
Do 1532 wieś była własnością Piotra Herburta, podkomorzego lwowskiego. Od 1539 była własnością Mikołaja Herburta Odnowskiego. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (t. VI, wyd. 1885) liczyła 467 mieszkańców, z czego 290 wyznania greckokatolickiego, 170 rzymskokatolickiego i 7 mojżeszowego. Posiadała również własną parafię greckokatolicką i drewnianą cerkiew, zniszczoną krótko po II wojnie światowej.
W Mchawie zmarł w 1854 i został pochowany w kaplicy grobowej właściciel ziemski Emilian Ścibor-Rylski[9].
W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Mchawie byli Józef Papara i Jerzy Trzemeski[10].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków, paląc 45 gospodarstw[11].
-
Kościół parafialny i kaplica grobowa -
Dzwonnica cerkiewna -
Kaplica greckokatolicka z 1823
.jpg)
Na miejscu dawnej cerkwi (rozebranej ostatecznie w 1953 r.) stoi obecnie rzymskokatolicki kościół parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, zbudowany w latach 1981–1983. Obok zachowała się murowana kaplica grobowa z I połowy XIX w., w której spoczywają przedstawiciele rodzin Ścibor-Rylskich, Poparów i Grodzickich – byłych właścicieli wsi. Przed kościołem zachowana dawna, murowana dzwonnica parawanowa, wyposażona w dwa dzwony (starszy pochodzi z 1821 r., a młodszy, noszący imię Jana Pawła II – z 1998 r.)[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 78787
- ↑ Wieś Mchawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-17].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 770 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Bieszczady. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. XIII, wyd. Compass, Kraków 2013, ISBN 978-7605-305-9.
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Andrzej A. Zięba: Łazarz Bogdanowicz Rosko. wiki.ormianie.pl. [dostęp 2022-05-21].
- ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 129.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 394, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Według informacji na tablicy przed kościołem.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mchawa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 220.
