Czarniaki
| Melampittidae | |||
| Schodde & Christidis, 2014[1] | |||
 Przedstawiciel rodziny – czarniak mały (Melampitta lugubris) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
czarniaki | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Melampitta Schlegel, 1871 | |||
| Rodzaje | |||
| |||
Czarniaki (Melampittidae) – zdefiniowana w drugim dziesięcioleciu XXI wieku rodzina ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes)[1][2][3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny należą dwa monotypowe rodzaje[4]:
- Melampitta Schlegel, 1871 – jedynym przedstawicielem jest Melampitta lugubris Schlegel, 1871 – czarniak mały
- Megalampitta Schodde & Christidis, 2014 – jedynym przedstawicielem jest Megalampitta gigantea (Rothschild, 1899) – czarniak duży
Podobieństwo tych dwóch gatunków do kurtaczków (Pittidae) zadecydowało o początkowym umieszczeniu ich w tej rodzinie. Jako że budowa ich organu głosowego była bardziej zbliżona do śpiewających (Passeriformes), przeniesiono je do rodziny tymaliowatych (Timaliidae), następnie do ziemnodrozdów (Orthonychidae), w końcu do rodziny długobiegów (Eupetidae)[5]. Na podstawie badań DNA Sibley i Ahlquist umieścili rodzaj w rodzinie cudowronek (Paradisaeidae)[6], jednak te wnioski nie były poparte behawiorem ani biologią czarniaków[7]. Ostatnie badania wykazały pokrewieństwo ze skałowronami (Corcoracidae)[5]. W 2014 Schodde i Christidis utworzyli dla tych gatunków nową rodzinę Melampittidae, a czarniaka dużego umieścili w nowo zdefiniowanym rodzaju Megalampitta[1].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Rodzina czarniaków obejmuje gatunki występujące endemicznie na Nowej Gwinei[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Oba gatunki czarniaków posiadają całkowicie czarne upierzenie, długie, silne nogi i są podobne do kurtaczków[5]. Pióra na czole nastroszone. Czarniak mały mierzy 18 cm i waży ok. 30 g, natomiast czarniaka dużego cechuje zdecydowanie większa masa ciała, około 205 g, długość ciała wynosi 29 cm. Posiada także mocniejsze lotki i sterówki, prawdopodobnie jako przystosowanie do przebywania w wapiennych jaskiniach[9]. Nie występuje dymorfizm płciowy, jedynie u czarniaka małego samca cechuje czerwona tęczówka, a samicę brązowa[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Czarniaki zamieszkują górskie lasy deszczowe. Czarniak mały występuje do wysokości 3500 m n.p.m., zazwyczaj 2000–2800[5]. Czarniak duży zasiedla jedynie tereny pokryte wapieniem, na którym zarówno przebywa, jak i gniazduje. Oba gatunki są endemiczne dla Nowej Gwinei, przy czym rzadszy jest M. gigantea. Pożywienie stanowią głównie bezkręgowce, jednakże jest to pewne jedynie w przypadku czarniaka małego.
Wszystkie dostępne dane o rozrodzie dotyczą jedynie czarniaka małego. Jednakże od lokalnej ludności pochodzą doniesienia, że drugi gatunek czarniaka buduje gniazda z winorośli w zagłębieniach skał wapiennych. Wiadomo, że czarniak mały rozpoczyna lęgi w porze suchej i trwają aż do początku pory deszczowej[5]. Gniazdo stanowi kopuła z mchu. Samica składa jedno kredowobiałe jajo i wysiaduje je sama przez 27 dni, co jest długim okresem jak na ptaki wróblowe. W trakcie inkubacji samiec dostarcza partnerce pożywienie[7]. Pisklę nie wykluwa się nagie, a pokryte puchem; oba ptaki z pary karmią je. W przeciwieństwie do cudowronek, młode nie otrzymuje zwracanego pokarmu, a świeżo przyniesionego. Opierza się ono po około 35 dniach.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Richard Schodde, Leslie Christidis. Relicts from Tertiary Australasia: undescribed families and subfamilies of songbirds (Passeriformes) and their zoogeographic signal. „Zootaxa”. 3786 (5), s. 512, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3786.5.1. (ang.).
- ↑ M.J. Andersen, P.A. Hosner, C.E. Filardi, R.G. Moyle. Phylogeny of the monarch flycatchers reveals extensive paraphyly and novel relationships within a major Australo-Pacific radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 83, s. 118–136, 2015. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.11.010. (ang.).
- ↑ K.A. Jønsson, P.-H. Fabre, J.D. Kennedy, B. G. Holt, M. K. Borregaard, C. Rahbek & J. Fjeldså. A supermatrix phylogeny of corvoid passerine birds (Aves: Corvides). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 94, s. 87–94, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2015.08.020. (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Melampittidae Schodde & Christidis, 2014 – czarniaki – Melampittas (wersja: 2022-09-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-29].
- ↑ a b c d e J. Del Hoyo, A. Elliott & D. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 12. Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007. ISBN 978-84-96553-42-2.
- ↑ Sibley & J. Ahlquist. The Lesser Melampitta is a Bird of Paradise. „Emu”. 87, s. 66–68, 1987.
- ↑ a b c C.B. i D.W. Firth. Nesting Biology and Relationships of the Lesser Melampitta Melampitta lugubris. „Emu”. 90, s. 65–73, 1990. DOI: 10.1071/MU9900065.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-15]. (ang.).
- ↑ J. Diamond. Melampitta gigantea: Possible Relation between Feather Structure and Underground Roosting Habits. „Condor”. 85, s. 89–91, 1983.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – czarniak mały. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia czarniaka dużego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).