Mendel Gdański
 Strona tytułowa (wyd. 1905 rok) | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Warszawa |
| Język | |
| Data wydania |
1893 |
Mendel Gdański – nowela Marii Konopnickiej opublikowana po raz pierwszy w 1890 roku na łamach czasopisma „Przegląd Literacki”, a trzy lata później w zbiorku nowel Na drodze[1].
Utwór był odpowiedzią pisarki na falę antysemityzmu, jaka przetaczała się wówczas przez ziemie polskie. Jego powstanie częściowo zainspirowała Eliza Orzeszkowa, która w 1890 wystosowała do Marii Konopnickiej list, w którym prosiła: czy prozą, czy wierszem, napisz jedną lub dziesięć kartek, słowo Twoje wiele zaważy, u wielu wiarę znajdzie, wiele uczuć wzbudzi, złych uśpi….
Treść[edytuj | edytuj kod]
Akcja toczy się w Warszawie w II połowie XIX wieku. Bohaterem jest Mendel Gdański – stary Żyd pracujący jako introligator. Mendel od urodzenia mieszka na ziemiach polskich i czuje się Polakiem. Dziwią go pojawiające się ruchy antysemickie oraz pogłoski, że „mają bić Żydów”. Nie rozumie, dlaczego odmawia mu się prawa bycia pełnoprawnym obywatelem. Jednak sam fakt, że jest Żydem, sprawia, że staje się ofiarą pogromu antyżydowskiego. Dzięki pomocy polskich przyjaciół zostaje uratowany z pogromu, ale traci serce do Warszawy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maria Konopnicka, Na drodze: nowele i obrazki [online], Kraków: G. Gebethner ; Warszawa: Gebethner i Wolff, 1893, polona.pl [dostęp 2018-02-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Arcydzieła nowelistyki pozytywizmu, wybór i posłowie: E. Pieścikowski, Szczecin 1989.
- Trzy pokolenia. Pamięci Profesor Janiny Kulczyckiej-Saloni, Warszawa 1998.
- E. Ihnatowicz, Krótkie formy prozatorskie, w: tejże: Literatura drugiej połowy XIX wieku (1863–1914), Warszawa 2000.
- A. Matuszewska, Pozytywistyczne parabole, Gdańsk 1997.
- A. Matuszewska, Pozytywistyczna mowa ezopowa w kontekście literackich kategorii dotyczących milczenia i przemilczenia, w: Z domu niewoli,. Sytuacja polityczna a kultura literacka w drugiej połowie XIX wieku, pod red. J. Maciejewskkiego, Wrocław 1988.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mendel Gdański (1905) w serwisie Polona.pl
- Mendel Gdański (1946) w serwisie Polona.pl
- Mendel Gdański w serwisie Wolne Lektury