Mikrusek
(Przekierowano z Microcebus)
| Microcebus | |||
| É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – mikrusek karłowaty (Microcebus myoxinus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
mikrusek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Lemur pusillus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1795 (= Lemur murinus J.F. Miller, 1777) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Mikrusek[8] (Microcebus) – rodzaj ssaka z rodziny lemurkowatych (Cheirogaleidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Madagaskarze[9][10].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 8,4–14 cm, długość ogona 10–17,4 cm,; masa ciała 31–68 g[11]. Microcebus ma miękką i krótką sierść w kolorze szarym lub rudo-brązowym. Podbrzusze ma kolor biały. Miejsce ich występowania to m.in. lasy deszczowe.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1828 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w podręczniku swojego autorstwa o tytule Cours de l’histoire naturelle des mammifères[1]. Na gatunek typowy Geoffroy Saint-Hilaire wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mikruska myszatego (M. murinus).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Microcebus: gr. μικρος mikros „mały”; κήβος kēbos „długoogoniasta małpa”[12].
- Scartes: gr. σκαρτης skartēs „skoczek”[13]. Gatunek typowy: Lemur murinus J.F. Miller, 1777.
- Gliscebus: łac. glis, gliris „popielica”; κήβος kēbos „długoogoniasta małpa”[14]. Gatunek typowy: Lemur murinus J.F. Miller, 1777.
- Myscebus (Myocebus): gr. μυς mus, μυος muos „mysz”; κήβος kēbos „długoogoniasta małpa”[15]. Gatunek typowy: Myscebus palmarum Lesson, 1840 (= Lemur murinus J.F. Miller, 1777).
- Azema: J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy zwyczajowej[6][16]. Dunkel i współpracownicy w 2012 roku podjęli poszukiwania znaczenia nazwy w literaturze opublikowanej około 1870 roku. Nazwę tę znaleźli w brytyjskiej komedii The Palace of Truth autorstwa W.S. Gilberta, której premiera odbyła się 19 listopada 1870, prawie półtora tygodnia przed datą widniejącą na wstępie manuskryptu Graya, także opublikowanego w Londynie. W komedii jedna z postaci nosi imię Azema, więc autorzy doszli do wniosku, że Gray oglądał komedię i stworzył nazwę rodzajową na podstawie imion jej bohaterów[17]. Gatunek typowy: Cheirogaleus smithii J.E. Gray, 1842 (= Gliscebus rufus Lesson, 1840).
- Murilemur: łac. mus, muris „mysz”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[18]. Gatunek typowy: Lemur murinus J.F. Miller, 1777.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Opisany w 2006 roku Microcebus mittermeieri (mikrusek miedziany) jest obecnie (2023) uważany za młodszy synonim M. lehilahytsara[19][20][21]. Do rodzaju należą następujące gatunki[22][23][9][8]:
- Microcebus murinus (J.F. Miller, 1777) – mikrusek myszaty
- Microcebus ganzhorni Hotaling, Foley, N.M. Lawrence, Bocanegra, Blanco, Rasoloarison, Kappeler, Barrett, Yoder & Weisrock, 2016
- Microcebus manitatra Hotaling, Foley, N.M. Lawrence, Bocanegra, Blanco, Rasoloarison, Kappeler, Barrett, Yoder & Weisrock, 2016
- Microcebus griseorufus Kollman, 1910 – mikrusek szarobrązowy
- Microcebus danfossi Olivieri, E. Zimmermann, Randrianambinina, Rasoloharijaona, Rakotondravony, Guschanski & Radespiel, 2007 – mikrusek leśny
- Microcebus bongolavensis Olivieri, E. Zimmermann, Randrianambinina, Rasoloharijaona, Rakotondravony, Guschanski & Radespiel, 2007 – mikrusek bongolaweński
- Microcebus ravelobensis E. Zimmerman, Ehresmann, Zeitemann, Radespiel, Randrianambinina & Rakotoarison, 1997 – mikrusek złotobrązowy
- Microcebus macarthurii Radespiel, Olivieri, Rasolofoson, Rakotondratsimba, Rakotonirainy, Rasoloharijoana, Randrianambinina, Ratsimbazafy, Ratelolahay, Randriamboavonjy, Rasolofoharivelo, Craul, Rakotozafy & Randrianarison, 2008 – mikrusek skryty
- Microcebus jonahi Schüßler, Salmona, Blanco, Poelstra, Tiley, Andriambeloson, Bouchez, Campbell, Etter, Iribar, Hohenlohe, Hunnicutt, Johnson, Larsen, Mantilla-Contreras, Manzi, A. Miller, Randrianambinina, Rasolofoson, Stahlke, Weisrock, Williams, Chikhi, Louis, Yoder & Radespiel, 2020
- Microcebus marohita Rasoloarison, Weisrock, Yoder, Rakotondravony & Kappeler, 2013 – mikrusek ryżawy
- Microcebus gerpi Radespiel, Ratsimbazafy, Rasoloharijaona, Raveloson, Andriaholinirini, Rakotondravony, Randrianarison & Randrianambinina, 2011 – mikrusek długoogonowy
- Microcebus tavaratra Rasoloarison, Goodman & Ganzhorn, 2000 – mikrusek brązowogrzbiety
- Microcebus tanosi Rasoloarison, Weisrock, Yoder, Rakotondravony & Kappeler, 2013 – mikrusek większy
- Microcebus jollyae Louis, Coles, Andriantompohavana, Sommer, Engberg, Zaonarivelo, Mayor & Brenneman, 2006 – mikrusek szarobrzuchy
- Microcebus boraha Hotaling, Foley, N.M. Lawrence, Bocanegra, Blanco, Rasoloarison, Kappeler, Barrett, Yoder and Weisrock, 2016
- Microcebus simmonsi Louis, Coles, Andriantompohavana, Sommer, Engberg, Zaonarivelo, Mayor & Brenneman, 2006 – mikrusek rudy
- Microcebus mamiratra Andriantompohavana, Zaonarivelo, Engberg, Randriamampionona, McGuire, Shore, Rakotonomenjanahary, Brenneman & Louis, 2006 – mikrusek wyspowy
- Microcebus margotmarshae Louis, Engberg, McGuire, McCormick, Randriamampionona, Ranaivoarisoa, C.A. Bailey, Mittermeier & Lei, 2008 – mikrusek reliktowy
- Microcebus sambiranensis Rasoloarison, Goodman & Ganzhorn, 2000 – mikrusek sambirański
- Microcebus arnholdi Louis, Engberg, McGuire, McCormick, Randriamampionona, Ranaivoarisoa, C.A. Bailey, Mittermeier & Lei, 2008 – mikrusek samotny
- Microcebus lehilahytsara Roos & Kappeler, 2005 – mikrusek kasztanowaty
- Microcebus berthae Rasoloarison, Goodman & Ganzhorn, 2000 – mikrusek malutki
- Microcebus myoxinus W. Peters, 1852 – mikrusek karłowaty
- Microcebus rufus (Lesson, 1842) – mikrusek rdzawy
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wariant pisowni Myscebus Lesson, 1840.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire: Cours de l’histoire naturelle des mammifères. Paris: Pichon et Didier, 1828, s. 24. (fr.).
- ↑ W. Swainson: On the Natural History and Classification of Quadrupeds. London: Longman, Rees, Orme, Brown, Green, & Longman, and John Taylor, 1835, s. 352, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
- ↑ Lesson 1840 ↓, s. 216.
- ↑ Lesson 1840 ↓, s. 214.
- ↑ J.A. Wagner. Bericht über die Leistungen in der Naturgeschichte der Säugthiere während der beiden Jahre 1839 und 1840. „Archiv für Naturgeschichte”. 7 (2), s. 19, 1841. (niem.).
- ↑ a b Gray 1870 ↓, s. 132.
- ↑ Gray 1870 ↓, s. 132, 135.
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 28–29. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 134–136. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microcebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-01].
- ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis, Jr. & M.C. Richardson: Family Cheirogaleidae (Mouse, Giant Mouse, Dwarf and Fork-marked Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 51–56. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 421.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 621.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 296.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 443.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 130.
- ↑ A.R. Dunkel, J.S. Zijlstra & C.P. Groves. Giant rabbits, marmosets, and British comedies: etymology of lemur names, part 1. „Lemur News”. 16, s. 66–67, 2012. ISSN 1608-1439.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 435.
- ↑ D. Schüßler, M.B. Blanco, J. Salmona, J. Poelstra, J.B. Andriambeloson, A. Miller, B. Randrianambinina, D.W. Rasolofoson, J. Mantilla-Contreras, L. Chikhi, E.E. Louis Jr., A.D. Yoder & U. Radespiel. Ecology and morphology of mouse lemurs (Microcebus spp.) in a hotspot of microendemism in northeastern Madagascar, with the description of a new species. „American Journal of Primatology”. 82 (9), s. e23180, 2020. DOI: 10.1002/ajp.23180. (ang.).
- ↑ J.W. Poelstra, J. Salmona, G.P. Tiley, D. Schüßler, M.B. Blanco, J.B. Andriambeloson, O. Bouchez, C.R. Campbell, P.D. Etter, P.A. Hohenlohe, K.E. Hunnicutt, A. Iribar, E.A. Johnson, P.M. Kappeler, P.A. Larsen, S. Manzi, J.M. Ralison, B. Randrianambinina, R.M. Rasoloarison, D.W. Rasolofoson, A.R. Stahlke, D.W. Weisrock, R.C. Williams, L. Chikhi, E.E. Louis, Jr., U. Radespiel & A.D. Yoder. Cryptic Patterns of Speciation in Cryptic Primates: Microendemic Mouse Lemurs and the Multispecies Coalescent. „Systematic Biology”. 70 (2), s. 203–218, 2021. DOI: 10.1093/sysbio/syaa053. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Microcebus lehilahytsara Roos & Kappeler in Kappeler, 2005. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 86–88. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 1–292. (fr.).
- J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 1–137. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- Nature News: Lemur boom on Madagascar. Nature. [dostęp 2007-12-11].