Mieczysław Peterek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mieczysław Peterek
Ilustracja
Mieczysław Peterek na wystawie twórczości Zbigniewa Bielewicza w 1997
Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1925
Bielsko

Data śmierci

17 marca 2008

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

fotografia

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Mieczysław Peterek (ur. 21 lutego 1925 w Bielsku, zm. 17 marca 2008[1]) – bielski fotografik, dokumentalista i pisarz. Działacz na rzecz zabytkowej architektury, zajmował się również folklorem, górskim krajobrazem, rzeźbą i eksponatami muzealnymi[2][3][4][5][6][7].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Mieczysław Peterek urodził się w Bielsku (później Bielsko-Biała) 21 lutego 1925 roku[1]. Uczęszczał tam do szkoły podstawowej i Państwowego Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, którego dwie klasy ukończył przed wybuchem II wojny światowej. Uciekając przed wojną, trafił wraz z rodzicami do Lwowa, jednak po ataku ZSRR na Polskę zdecydowali się na powrót do Bielska. Ponieważ mieszkanie zostało zarekwirowane, zamieszkali u krewnych w Komorowicach Śląskich, skąd następnie byli zmuszeni przenieść się do Białej. Rodzina z uwagi na swoje polskie przekonania była w okresie okupacji szykanowana. W ramach akcji likwidacji polskiej inteligencji ojciec Peterka został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do Gusen, gdzie został zamordowany. Do końca wojny w 1945 roku Mieczysław Peterek pracował jako kowal i ślusarz w fabryce Otto Hacka[2][3].

Po zakończeniu wojny Peterek pracował przez dwa lata w bielskim Urzędzie Miejskim, ukończył też szkołę administracyjno-handlową w Białej. Chcąc zwiększyć swoje zarobki, przeniósł się do Bielskich Okręgowych Zakładów Energetycznych. Tam przez następne 36 lat pracował w służbach finansowo-księgowych. Fotografować zaczął w 1950 roku zainspirowany przez kolegę z pracy. W 1958 roku zakwalifikowano jego prace na Ogólnopolską Wystawę Fotografii Artystycznej w Zakopanem[2]. W 1982 roku przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Nie przestawał jednak pracować, działał w niepełnym wymiarze godzin w bielskim oddziale Państwowej Służby Ochrony Zabytków (1983–1998), fotografując i archiwizując obiekty zabytkowe[5][6]. W tym czasie udzielał się społecznie jako członek Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Był przodownikiem Górskiej Odznaki Turystycznej PTTK i Górskiej Odznaki Narciarskiej PTTK oraz członkiem kilku komisji oddziałowych. Przez 18 lat przewodniczył Zakładowemu Kołu PTTK, zorganizował wiele wycieczkowych imprez krajoznawczych, rajdów okręgowych i ogólnopolskich. Działał też w Towarzystwie Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej, Macierzy Ziemi Cieszyńskiej oraz Polskim Towarzystwie Filatelistów[3].

Mieczysław Peterek został wyróżniony wieloma odznaczeniami honorowymi tych organizacji, a także złotymi odznakami „Za opiekę nad zabytkami”, „Zasłużony Działacz Kultury” oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]. Opublikował wiele artykułów na temat historii, tradycji i kultury regionu Śląska Cieszyńskiego w książkach, albumach i czasopismach. Zilustrował wiele wydawnictw. Przez ostatnie 56 lat życia fotografował, ratując od zapomnienia folklor i zabytki kultury materialnej regionu. Prace, będące efektem tych działań, zaprezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych, głównie w Bielsku-Białej i okolicach oraz innych miejscach na Śląsku, a także na ekspozycjach zbiorowych za granicą[3].

Był żonaty z Genowefą. Zmarł 17 marca 2008 roku, spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Bielsku-Białej–Kamienicy[1].

Wkład[edytuj | edytuj kod]

Mieczysław Peterek był autorem 14 zestawów kart pocztowych i folderów propagujących zabytki świeckie i sakralne Śląska Cieszyńskiego. Poczta Polska wydała 36 pocztówek z jego fotografiami obiektów z okolic Bielska-Białej. Wystawił swoje fotogramy na 67 wystawach indywidualnych w kraju oraz 27 wystawach zespołowych zarówno w Polsce, jak i za granicą – m.in. w Niemczech, Austrii, Anglii, Szwecji[3][5][6]. Jego zdjęcia można znaleźć w 200 różnych publikacjach. Udokumentował 20 obiektów sakralnych, 5 przemysłowych i 15 architektonicznych. W czasie swojej ponad 20-letniej współpracy z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej wykonał ponad 1200 zdjęć dokumentujących zbiory muzealne. Działając w Służbie Ochrony Zabytków i dokumentując zabytki regionu bielsko-bialskiego, wykonał ponad 6000 ujęć obiektów zabytkowych i 1600 przeźroczy. Peterek zinwentaryzował 900 pomników i tablic pamięci narodowej. W archiwum pozostało po nim kilka tysięcy zdjęć[2].

Zilustrował katalogi i foldery bielskich artystów oraz takie wydawnictwa jak:

  • Bielsko-Biała i okolice: przewodnik[8],
  • Architektura i urbanistyka Bielska-Białej[5][9],
  • Ratusz w Bielsku-Białej – dzieło sztuki i pomnik samorządności 1897-1997[10],
  • Historia poczty i filatelistyki w Bielsku[11]
  • Dzieje życia – co pozostało w sercu i pamięci[4],
  • „Via Ducalis” – Droga Książęca: zamki, pałace, kościoły i muzea na Śląsku Cieszyńskim[12]

Jest autorem książki Józek z placu[13], jak również tekstów literackich pisanych w gwarze Śląska Cieszyńskiego[14]. W druku ukazały się dwa tomiki wspomnień autorstwa Mieczysława Peterka, napisanych w dialekcie cieszyńskim[3]:

  • Tatowe spóminki (2002)[15],
  • Spóminki z downych roków (2006)[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Grobonet | Cmentarze Komunalne w Bielsku-Białej [online], bielskobiala.artlookgallery.com [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-04] (pol.), Inne źródła zawierają powielane błędy w datach urodzin i śmierci.
  2. a b c d e W Bielsku-Białej – magazyn samorządowy, lipiec 2008, ISSN 1730-3796 [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
  3. a b c d e f Julia Broda, „Zaproszenie do regionalnej kultury” – Miejski Dom Kultury w Skoczowie [online], mckskoczow.pl, 11 listopada 2006 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-12].
  4. a b Zbigniew Bielewicz, Dzieje Życia – Co pozostało w sercu i pamięci, Zbigniew Bielewicz, Mieczysław Peterek, wyd. 2006–06, Spisane w latach 1999–2000, Bielsko-Biała, czerwiec 2006 (pol.).
  5. a b c d Mieczysław Peterek – Polichromie Bielska-Białej [online], bielsko.biala.pl [dostęp 2023-01-03] (pol.).
  6. a b c Otwarcie wystawy Mieczysława Peterka – polichromie Bielska-Białej – Silesia Kultura – Informator kulturalny. Śląsk bogaty w wydarzenia, imprezy, wystawy [online], silesiakultura.pl, 10 października 2006 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
  7. Mieczysław Peterek – Bazy Biblioteki Narodowej [online], mak.bn.org.pl [dostęp 2023-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
  8. Bielsko-Biała i okolice: przewodnik | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
  9. Ewa Chojecka, Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 roku. Miasto jako dzieło sztuki, Ewa Chojecka i inni, Bielsko-Biała: Urząd Miasta Bielsko-Biała, 1994, ISBN 83-901390-0-6, ISSN 1231-1650, OCLC 33864588 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
  10. Biblioteka Archiwa gov.pl | Ratusz w Bielsku-Białej – dzieło sztuki i pomnik samorządności 1897-1997, Ewa Chojecka, Mieczysław Peterek, 1997, ISBN 83-901390-3-0, ISBN 978-83-901390-3-6.
  11. Historia poczty i filatelistyki w Bielsku-Białej | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-06] (ang.).
  12. Biblioteka Archiwa gov.pl | „Via Ducalis” – Droga Książęca: zamki, pałace, kościoły i muzea na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn: Starostwo Powiatowe Cieszyn, 2002, ISBN 83-87308-72-2, ISBN 978-83-87308-72-8.
  13. Józek z placu | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
  14. Wojciech Grajewski, Czytómy po naszymu [online], Książnica Cieszyńska, 22 września 2013 [dostęp 2023-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-12].
  15. Tatowe spóminki | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-09] (ang.).
  16. Spóminki z downych roków | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-04] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bielewicz Zbigniew: Dzieje życia – co pozostało w sercu i pamięci. Bielsko-Biała: TIMEX, 2006.