Mieczysław Peterek
Mieczysław Peterek na wystawie twórczości Zbigniewa Bielewicza w 1997 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Mieczysław Peterek (ur. 21 lutego 1925 w Bielsku, zm. 17 marca 2008[1]) – bielski fotografik, dokumentalista i pisarz. Działacz na rzecz zabytkowej architektury, zajmował się również folklorem, górskim krajobrazem, rzeźbą i eksponatami muzealnymi[2][3][4][5][6][7].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Mieczysław Peterek urodził się w Bielsku (później Bielsko-Biała) 21 lutego 1925 roku[1]. Uczęszczał tam do szkoły podstawowej i Państwowego Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, którego dwie klasy ukończył przed wybuchem II wojny światowej. Uciekając przed wojną, trafił wraz z rodzicami do Lwowa, jednak po ataku ZSRR na Polskę zdecydowali się na powrót do Bielska. Ponieważ mieszkanie zostało zarekwirowane, zamieszkali u krewnych w Komorowicach Śląskich, skąd następnie byli zmuszeni przenieść się do Białej. Rodzina z uwagi na swoje polskie przekonania była w okresie okupacji szykanowana. W ramach akcji likwidacji polskiej inteligencji ojciec Peterka został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do Gusen, gdzie został zamordowany. Do końca wojny w 1945 roku Mieczysław Peterek pracował jako kowal i ślusarz w fabryce Otto Hacka[2][3].
Po zakończeniu wojny Peterek pracował przez dwa lata w bielskim Urzędzie Miejskim, ukończył też szkołę administracyjno-handlową w Białej. Chcąc zwiększyć swoje zarobki, przeniósł się do Bielskich Okręgowych Zakładów Energetycznych. Tam przez następne 36 lat pracował w służbach finansowo-księgowych. Fotografować zaczął w 1950 roku zainspirowany przez kolegę z pracy. W 1958 roku zakwalifikowano jego prace na Ogólnopolską Wystawę Fotografii Artystycznej w Zakopanem[2]. W 1982 roku przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Nie przestawał jednak pracować, działał w niepełnym wymiarze godzin w bielskim oddziale Państwowej Służby Ochrony Zabytków (1983–1998), fotografując i archiwizując obiekty zabytkowe[5][6]. W tym czasie udzielał się społecznie jako członek Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Był przodownikiem Górskiej Odznaki Turystycznej PTTK i Górskiej Odznaki Narciarskiej PTTK oraz członkiem kilku komisji oddziałowych. Przez 18 lat przewodniczył Zakładowemu Kołu PTTK, zorganizował wiele wycieczkowych imprez krajoznawczych, rajdów okręgowych i ogólnopolskich. Działał też w Towarzystwie Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej, Macierzy Ziemi Cieszyńskiej oraz Polskim Towarzystwie Filatelistów[3].
Mieczysław Peterek został wyróżniony wieloma odznaczeniami honorowymi tych organizacji, a także złotymi odznakami „Za opiekę nad zabytkami”, „Zasłużony Działacz Kultury” oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]. Opublikował wiele artykułów na temat historii, tradycji i kultury regionu Śląska Cieszyńskiego w książkach, albumach i czasopismach. Zilustrował wiele wydawnictw. Przez ostatnie 56 lat życia fotografował, ratując od zapomnienia folklor i zabytki kultury materialnej regionu. Prace, będące efektem tych działań, zaprezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych, głównie w Bielsku-Białej i okolicach oraz innych miejscach na Śląsku, a także na ekspozycjach zbiorowych za granicą[3].
Był żonaty z Genowefą. Zmarł 17 marca 2008 roku, spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Bielsku-Białej–Kamienicy[1].
Wkład[edytuj | edytuj kod]
Mieczysław Peterek był autorem 14 zestawów kart pocztowych i folderów propagujących zabytki świeckie i sakralne Śląska Cieszyńskiego. Poczta Polska wydała 36 pocztówek z jego fotografiami obiektów z okolic Bielska-Białej. Wystawił swoje fotogramy na 67 wystawach indywidualnych w kraju oraz 27 wystawach zespołowych zarówno w Polsce, jak i za granicą – m.in. w Niemczech, Austrii, Anglii, Szwecji[3][5][6]. Jego zdjęcia można znaleźć w 200 różnych publikacjach. Udokumentował 20 obiektów sakralnych, 5 przemysłowych i 15 architektonicznych. W czasie swojej ponad 20-letniej współpracy z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej wykonał ponad 1200 zdjęć dokumentujących zbiory muzealne. Działając w Służbie Ochrony Zabytków i dokumentując zabytki regionu bielsko-bialskiego, wykonał ponad 6000 ujęć obiektów zabytkowych i 1600 przeźroczy. Peterek zinwentaryzował 900 pomników i tablic pamięci narodowej. W archiwum pozostało po nim kilka tysięcy zdjęć[2].
Zilustrował katalogi i foldery bielskich artystów oraz takie wydawnictwa jak:
- Bielsko-Biała i okolice: przewodnik[8],
- Architektura i urbanistyka Bielska-Białej[5][9],
- Ratusz w Bielsku-Białej – dzieło sztuki i pomnik samorządności 1897-1997[10],
- Historia poczty i filatelistyki w Bielsku[11]
- Dzieje życia – co pozostało w sercu i pamięci[4],
- „Via Ducalis” – Droga Książęca: zamki, pałace, kościoły i muzea na Śląsku Cieszyńskim[12]
Jest autorem książki Józek z placu[13], jak również tekstów literackich pisanych w gwarze Śląska Cieszyńskiego[14]. W druku ukazały się dwa tomiki wspomnień autorstwa Mieczysława Peterka, napisanych w dialekcie cieszyńskim[3]:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Grobonet | Cmentarze Komunalne w Bielsku-Białej [online], bielskobiala.artlookgallery.com [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-04] (pol.), Inne źródła zawierają powielane błędy w datach urodzin i śmierci.
- ↑ a b c d e W Bielsku-Białej – magazyn samorządowy, lipiec 2008, ISSN 1730-3796 [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
- ↑ a b c d e f Julia Broda , „Zaproszenie do regionalnej kultury” – Miejski Dom Kultury w Skoczowie [online], mckskoczow.pl, 11 listopada 2006 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-12] .
- ↑ a b Zbigniew Bielewicz , Dzieje Życia – Co pozostało w sercu i pamięci, Zbigniew Bielewicz, Mieczysław Peterek, wyd. 2006–06, Spisane w latach 1999–2000, Bielsko-Biała, czerwiec 2006 (pol.).
- ↑ a b c d Mieczysław Peterek – Polichromie Bielska-Białej [online], bielsko.biala.pl [dostęp 2023-01-03] (pol.).
- ↑ a b c Otwarcie wystawy Mieczysława Peterka – polichromie Bielska-Białej – Silesia Kultura – Informator kulturalny. Śląsk bogaty w wydarzenia, imprezy, wystawy [online], silesiakultura.pl, 10 października 2006 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
- ↑ Mieczysław Peterek – Bazy Biblioteki Narodowej [online], mak.bn.org.pl [dostęp 2023-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (pol.).
- ↑ Bielsko-Biała i okolice: przewodnik | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
- ↑ Ewa Chojecka , Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 roku. Miasto jako dzieło sztuki, Ewa Chojecka i inni, Bielsko-Biała: Urząd Miasta Bielsko-Biała, 1994, ISBN 83-901390-0-6, ISSN 1231-1650, OCLC 33864588 [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
- ↑ Biblioteka Archiwa gov.pl | Ratusz w Bielsku-Białej – dzieło sztuki i pomnik samorządności 1897-1997, Ewa Chojecka, Mieczysław Peterek, 1997, ISBN 83-901390-3-0, ISBN 978-83-901390-3-6 .
- ↑ Historia poczty i filatelistyki w Bielsku-Białej | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-06] (ang.).
- ↑ Biblioteka Archiwa gov.pl | „Via Ducalis” – Droga Książęca: zamki, pałace, kościoły i muzea na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn: Starostwo Powiatowe Cieszyn, 2002, ISBN 83-87308-72-2, ISBN 978-83-87308-72-8 .
- ↑ Józek z placu | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-08] (ang.).
- ↑ Wojciech Grajewski , Czytómy po naszymu [online], Książnica Cieszyńska, 22 września 2013 [dostęp 2023-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-12] .
- ↑ Tatowe spóminki | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-09] (ang.).
- ↑ Spóminki z downych roków | WorldCat.org [online], worldcat.org [dostęp 2023-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-04] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bielewicz Zbigniew: Dzieje życia – co pozostało w sercu i pamięci. Bielsko-Biała: TIMEX, 2006.