Migdałecznik właściwy

Migdałecznik właściwy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	trudziczkowate
Rodzaj	migdałecznik
Gatunek	migdałecznik właściwy
	Nazwa systematyczna
	Terminalia catappa L.; Mant. Pl. 128 1767
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Migdałecznik właściwy (Terminalia catappa) – gatunek rośliny z rodziny trudziczkowatych (Combretaceae). Występuje w strefie klimatu tropikalnego, w pasie roślinności przybrzeżnej^[5]. Gatunek odporny na zasolenie gleby, zanieczyszczenie powietrza

Zasięg geograficzny[edytuj | edytuj kod]

Gatunek rozprzestrzeniony w tropikach, pochodzi z obszaru indopacyficznego^[6]. Od dawna jest uprawiany od Afryki (zwłaszcza na Madagaskarze) przez Azję Południową do północnej Australii i Nowej Gwinei. Wprowadzony został również do tropikalnych regionów obu Ameryk, m.in. jako roślina ozdobna i ocieniająca.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Szybko rosnące drzewo osiągające do 25 m wysokości^[6]. Korona u drzew młodych pionowa, symetryczna i poziomymi gałęziami, a u starszych bardziej spłaszczona i rozpostarta parasolowato. Gałęzie są rozmieszczone w wyraźnych warstwach.
Liście: Duże (15-25cm długości i 10-14cm szerokości), odwrotnie jajowate, całobrzegie, wierzchem połyskujące i twarde, spodem owłosione, ciemnozielone, ale w porze suchej, przed opadnięciem przybierające inne barwy (różowawoczerwonawą, żółtobrązową), zwykle skupione po 6—8 na końcach pędów.
Kwiaty: Obupłciowe wyrastają na tym samym okazie, zebrane w groniaste kwiatostany (szczytowe lub na końcach gałęzi), drobne (1 cm średnicy), pozbawione płatków z okwiatem 5-ząbkowym, z zewnątrz zielonkawym, wewnątrz białym, z żółtawym dnem; 10 pręcików i 1 słupek.
Owoc: Pestkowiec spłaszczony, jajowaty (na 5-7 cm długi i 3-5,5 cm szeroki). Początkowo zielony, potem żółty, dojrzały czerwony. Z jednym nasieniem, który za sprawą skorkowaciałej warstwy zewnętrznej jest lekkie i przenoszone przez wodę. Nasienie w pełni dojrzałe jest jadalne, a w smaku przypomina migdał, o nieznacznie kwaśnym posmaku^[6].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Drewno jest czerwone, ścisłe i stosunkowo odporne na działanie wody. Liście zawierają: flawonoidy (kaempferol, kwercetyna), taniny (punikalina, punikalagina, terkatyna), saponiny, fitosterole. Wybarwione przed opadnięciem: barwniki ksantofilowe (wiolaksantyna, luteina, zeaksantyna). Nasiona zawierają tłuszcze. Kora, okrywa owocowa i liście są bogate w garbniki.

Zastosowania[edytuj | edytuj kod]

Migdałowiec właściwy jest sadzony jako drzewo ozdobne i ocieniające^[7], również do zalesiania terenów piaszczystych.
Drewno, odporne na wpływ wody, jest stosowane w konstrukcji mostów, w budownictwie okrętowym^[5], a na Polinezji do wyrobu kanu. W Indonezji z drewna wykonuje się maski obrzędowe hudog oraz bębny^[5].
Z nasion wytłacza się olej spożywczy, stosowany także jako substytut olejku migdałowego.
Liście w akwarium mają obniżać pH i zawartość metali ciężkich.
Wywary ziołowe z liści stosowane są w tradycyjnej medycynie indyjskiej (ajurweda) jako lek przeciwzapalny oraz przeciw czerwonce i dyzenterii^[5], do leczenia chorób skórnych i reumatycznych. Potwierdzone zostały właściwości przeciwutleniające i przeciwnowotworowe związków zawartych w liściach^[7]. Napar zalecany jest przy cukrzycy^[5]. Opadłe liście używane są na Tajwanie w schorzeniach wątroby, a w Surinamie, napar z liści jest stosowany w biegunkach (m.in. czerwonce).
Ze względu na zawartość ksantofili w przebarwionych liściach w rejonach występowania mogą one być brane pod uwagę jako dodatek do żywności w AMD i innych schorzeniach siatkówki.
Kora, okrywa owocowa i liście ze względu na wysokie stężenie garbników używane są poza medycyną także w garbarstwie i do wytwarzania farb drukarskich (wraz z solami żelaza daje czarny barwnik)^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-23] (ang.).
↑ Terminalia catappa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-07].
↑ Terminalia catappa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 310. ISBN 978-83-61320-17-3.
↑ ^a ^b ^c Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 114. ISBN 83-7311-378-9.
↑ ^a ^b ^c Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2006, s. 233. ISBN 83-60247-27-7.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1985 (wydanie V).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-23] (ang.).

[3] Terminalia catappa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-07].

[iucn-4] Terminalia catappa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[uzyteczne-5] Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2008, s. 310. ISBN 978-83-61320-17-3.

[rohwer-6] Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 114. ISBN 83-7311-378-9.

[weglarscy-7] Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2006, s. 233. ISBN 83-60247-27-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]